حدود ۳۰ درصد ایرانیان مشکوک به اختلالات روانپزشکی هستند/ خدمات روانپزشکی در مراکز دولتی «بیمه» است

به گزارش نصر، بر اساس داده‌های آخرین مطالعه قابل استناد در حوزه وضعیت روانشناختی ایرانیان که مربوط به سال ۲۰۲۲ میلادی است، حدود ۳۰ درصد مردم ایران مبتلا یا در معرض ابتلا به اختلال روانپزشکی هستند. همچنین بر اساس مطالعه دیگری ۳۷ درصد مردم تهران یا مبتلا به اختلالات روانپزشکی شده‌اند و یا در معرض ابتلا به آن قرار دارند.
در واقع باید گفت شرایط روانشناختی مردم تهران در قیاس با شرایط کشوری قابل اهتمام‌تر است.
در حال حاضر «تعرفه خدمات روانشناسی و مشاوره » در مطب‌های خصوصی از سوی متخصص دارای مدرک ارشد ۲۳۰ هزار تومان و از سوی متخصص دارای مدرک دکتری ۲۷۰ هزار تومان مصوب شده است اما در عمل با مراجعه به کلینیک‌های روانشناسی شاهد ارقام دریافتی بالاتری  هستیم به طوریکه دست کم هزینه ۴۵ دقیقه مشاوره با یک روانشناس دارای مدرک کارشناسی ارشد ۵۰۰ هزار تومان به بالا آب می‌خورد. سقفی نیز نمی‌توان برای آن تعیین کرد چراکه به واسطه تبحر روانشناس و یا اسم و رسمی که در کرده باشد، این ارقام میلیونی می‌شوند.
امسال برای مطب‌های خصوصی روانپزشکان متخصص ۱۷۹ هزار  تومان و روانپزشکان دارای فوق تخصص و یا فلوشیپ روانپزشکی ۲۰۴ هزار تومان تعرفه تعیین شده است اما همین مبالغ نیز در مطب‌های روانپزشکی رعایت نمی‌شود و یک متخصص روانپزشک که فلوشیپ یا فوق تخصص نیز ندارد برای یک جلسه درمان حضوری ۳۵۰ هزار تومان دریافت می‌کند. هرچند منصفانه باید گفت به نظر می‌رسد نظارت بر مطب‌های روانپزشکی بیشتر و شاید قوی‌تر از مطب‌های روانشناسی باشد چراکه هزینه دریافت شده از سوی روانپزشکان هرچند خارج از تعرفه مصوب است، اما به پای هزینه‌های بی‌سر و ته مطب‌های روانشناسی نمی‌رسد.
هرچند روانپزشکان و روانشناسان معتقدند تعرفه‌های مصوب کفاف هزینه‌های مطب را نمی‌دهند و می‌توان تا حدی به آنها حق داد اما آمارهای موجود درباره سلامت روان مردم نشان از ضرورت توجه به سلامت روان و بهره‌گیری از متخصصان روانشناس و روانپزشک دارد و این در حالی است که که وضعیت اقتصادی مردم جوابگوی پرداخت این هزینه‌ها نیست؛ از طرفی این خدمات جز در موارد معدودی تحت پوشش بیمه نیستند.
اسفند سال گذشته دستورالعمل خرید راهبردی خدمات روان‌درمانی برای روانشناسان بالینی در مراکز دولتی ـ دانشگاهی به تصویب وزیر بهداشت که رئیس شورای عالی بیمه سلامت نیز هست، رسید که این دستورالعمل از ابتدای امسال قابل اجراست. این دستورالعمل، جلسات روان درمانی را ۳۰ دقیقه‌ای در نظر گرفته است، تعداد جلسات لازم برای روان‌درمانی را بر اساس نوع اختلال مشخص کرده است و میزان پوشش بیمه این خدمات در بخش سرپایی ۷۰ درصد به عهده سازمان‌های بیمه‌گر و ۳۰ درصد، پرداختی خود بیماران است. با این حال این دستورالعمل شامل تمامی خدمات روانشناسی و تمامی مراکز نمی‌شود، بلکه طبق این مصوبه تنها دو گرایش روانشناسی بالینی و روانشناسی سلامت، آن هم فقط در مراکز دولتی ـ دانشگاهی تحت پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی قرار می‌گیرند.
در این میان برخی متخصصان معتقدند با توجه به شرایط روانی و اجتماعی مردم، باید تمام گرایش‌های روانشناسی تحت پوشش بیمه قرار گیرند اما برخی دیگر نیز معتقدند با توجه به محدودیت‌هایی که بیمه با آن مواجه است، این اقدام باید گام به گام تسری یابد.

حدود ۳۰ درصد ایرانیان مشکوک به اختلالات روانپزشکی 
دکتر وحید شریعت، رئیس انجمن روانپزشکان ایران در گفت‌وگویی درباره شیوع اختلالات روان در بین ایرانیان اظهار کرد: می‌توان به آمارهای مطالعات کشوری استناد کرد. آخرین مطالعه کشوری که در این زمینه وجود دارد در سال ۲۰۲۲ چاپ شده است که آقای دکتر نوربالا و تیم او انجام داده‌اند.
وی ادامه داد: بر اساس این مطالعه  که با ابزار غربالگری به اسم GHQ انجام شده است؛ عدد ۲۹.۷ درصد برای مردم ایران به دست آمده است. این یعنی ۲۹.۷ درصد از مردم ایران یا مشکوک به اختلال روانپزشکی و یا افراد پر خطر در این زمینه هستند.
رئیس انجمن روانپزشکان ایران تصریح کرد: در واقع ممکن است در بین این ۲۹.۷ درصد از مردم هر نوعی از اختلال روانپزشکی از نوع خفیف تا شدید، اختلالات مختلف اعم از اضطراب، افسردگی، وسواس و... وجود داشته باشد. در واقع از آنجا که ابزار این مطالعه غربالگری و نه ابزار تشخیصی بوده است، تمام انواع اختلالات از جمله خفیف تا شدید در این مطالعه آمده است. اکثر مطالعات کشوری نیز با همین پرسشنامه‌های غربالگری انجام می‌شود.

تاثیر کرونا بر افزایش اختلالات روانی 
شریعت توضیح داد: اما چیزی که این مطالعه به ما نشان می‌دهد این است که  طی دهه‌های اخیر روند افزایشی در این زمینه داشته‌ایم، به طوری که حدود ۲۰ سال قبل این آمار ۲۱ درصد و اکنون به نزدیک ۳۰ درصد رسیده‌ است. البته مطالعه دکتر نوربالا یک سال بعد از پاندمی کووید ۱۹ بود و باید گفت بخشی از این امر مربوط به همه‌گیری کروناست.
وی در پاسخ به اینکه برخی معتقداند این روند افزایشی با توجه به شرایط زندگی در عصر مدرن و در قیاس با سایر کشورها طبیعی به نظر می رسد، توضیح داد: گرچه برخی مطالعات در کشورهای دیگر نیز نشان داده‌اند که این کشورها نیز شاهد افزایش این روند بوده‌اند اما شیب روندی که ما طی کردیم، زیاد به نظر می‌رسد.
این روانپزشک در پاسخ به چرایی تحت پوشش بیمه قرار نگرفتن تمامی خدمات روان‌درمانی،‌ توضیح داد: وقتی پای بیمه وسط می‌آید مساله هزینه مطرح می‌شود اما اینکه خدمات ارائه شده تا چه اندازه معرفی شده‌اند، تا چه اندازه هزینه اثر بخش هستند و آیا خریدار خدمت توان پرداخت آن خدمات را دارد یا خیر نیز مهم است. بنابراین فقط مساله علمی و ارائه خدمات مطرح نیست بلکه مسائل مالی نیز مطرح است.

اگر قرار باشد همه خدمات روان تحت پوشش «بیمه» قرار گیرند، شرکتهای بیمه‌ای ورشکست می‌شوند
رئیس انجمن روانپزشکان ایران افزود: شاید شما بگویید بخش قابل توجهی از مردم نیاز به انجام خدمات روانشناختی دارند اما اگر این‌ها بخواهند از درمانگران خدمات را بگیرند و بیمه هم تمام پول آن را بدهد، ورشکست می‌شود. از این رو بیمه مجبور است قیدهایی را بگذارد و مواردی را در نظر بگیرد که می تواند بر روی آنها نظارت داشته باشد. شاید از همین رو است که بیمه، وزارت بهداشت را انتخاب کرده است که ساز و کارهای ارائه خدمت را از  سالها قبل دارد، در سایر جاها این ساز و کارها وجود ندارد. حدس من بر این است که این محدودیت‌ها از این جهت اعمال شده است و از این رو باید قدم به قدم این امر به همه مراکز تسری پیدا کند.
شریعت تکید کرد: باید قدم به قدم خدماتی که وجود دارد را گسترش داد تا مردم دسترسی به خدمات با کیفیت پیدا کنند. از طرفی باید معلوم شود که چه کسی  چه خدمتی ارائه می‌دهد، در واقع هر فردی نباید بتواند هر نوع خدمتی ارائه دهد. شاید اینکه بیمه را فقط برای متخصصان بالینی و سلامت پوشش داده‌اند نیز از همین جهت است و از این جهت به نطرم اقدام مثبتی بوده است چراکه متخصصان بالینی و سلامت دوره‌های آموزشی ویژه را دیده‌اند.
وی عنوان کرد: اجازه دادن به کسانی که این آموزش‌ها را ندیدند و تنها گواهی شرکت در برخی دوره‌ها را دارند می‌تواند آسیب زیادی داشته باشد و باعث گرفتاری مردم شود. درواقع بحث خدمات روانشناختی خیلی حساس است و چیزی نیست که بدون نظارت و به افرادی که واجد صلاحیت نیستند اجازه ارائه آن داده شود.

خدمات روانپزشکی در مراکز دولتی «بیمه» است
این روانشناس درباره خدمات بیمه‌ای در مراکز روانپزشکی نیز تصریح کرد: خدمات روانپزشکی در مراکز دولتی بیمه است اما در بخش خصوصی عملا بیمه نیست. برای ویزیت مطب‌ها نیز اگر پزشکی مایل باشد می‌توان با بیمه قرارداد ببندد اما این کار را نمی‌کنند چراکه بخشی از ویزیت که بیمه پرداخت می‌کند بسیار رقم پایینی است و دردسر برای پزشک ایجاد می‌کند. بیمه‌های همین رقم ناچیز را چند ماه و بعضا 6 ماه با تاخیر و با کلی قید و شرط پرداخت می‌کنند. بنابراین برای پزشک نمی‌صرفد رقمی که می‌تواند به صورت نقدی از مراجع دریافت کند را شش ماه بعدو با تاخیر و قید و شرط از بیمه بگیرد.
رئیس انجمن روانپزشکی ایران در عین حال به اجباری بودن عقد قرارداد مراکز درمانی با بیمه‌های پایه نیز اشاره کرد و گفت: قانون غیر قابل اجرایی تصویب شده است که همه ارائه دهندگان خدمت باید با بیمه‌های پایه قرارداد ببندند، اما این امر به دلیل شرایطی که ذکر کردم از قوانینی است که محکوم به شکست و اصلا قابل اجرا نیست چراکه هیچ پزشکی حاضر نیست این کار را انجام دهد.
با این وجود بنا بر اعلام متخصصان درحال حاضر به دلیل هزینه‌های بالای درمان مشکلات روانشناختی، ۷۰ درصد مردم نمی‌توانند به روان‌درمانگران مراجعه کنند و ضرورت دارد دولت برای این موضوع فکری عاجل کند.
انتهای پیام/