به گزارش نصر، حتماً از خطرات گسل تبریز و زلزله‌های ویران‌گر تاریخی تبریز شنیده‌اید و این وضعیت گسل تبریز اهمیت آمادگی در برابر خطرات احتمالی گسل تبریز را دوچندان می‌کند.
سازمان مدیریت بحران کشور در زمان وقوع حوادث طبیعی و زمان پیش و پس از آن مسئولیت‌های مستقیمی برای مدیریت بحران و به حداقل رساندن خسارات جانی و مالی آن را بر عهده دارد. این سازمان به منظور ایجاد مدیریت یکپارچه در امر سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، ایجاد هماهنگی و انسجام در زمینه‌های اجرایی و پژوهشی، اطلاع‌رسانی متمرکز و نظارت بر مراحل مختلف مدیریت بحران و نیز ساماندهی و بازسازی مناطق آسیب‌دیده از حوادث و استفاده از همه امکانات و لوازم مورد نیاز وزارتخانه‌ها، موسسات و شرکت‌های دولتی و عمومی، بانک‌ها و بیمه‌های دولتی، نیروهای نظامی و انتظامی، موسسات عمومی غیردولتی، شوراهای اسلامی، شهرداری‌ها، تشکل‌های مردمی و دستگاه‌های تحت امر مقام معظم رهبری و نیروهای مسلح در صورت تفویض فرمانده کل قوا جهت بهره مندی بهینه از توانمندی‌های ملی، منطقه‌ای و محلی در مواجهه با حوادث طبیعی و سوانح پیش‌بینی نشده در سال 1386 تشکیل شده است.
برای اطلاع از میزان آمادگی مدیریت بحران آذربایجان شرقی برای مدیریت حوادث احتمالی آینده، از «محمدباقر هنربر»، مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان‌شرقی دعوت کردیم تا میهمان ما در تحریریه نصر باشد. در این گفت‌وگو ما را همراهی کنید:

جناب آقای هنربر، به تحریریه نصر خوش آمدید! مدیریت بحران آذربایجان‌شرقی برای مقابله با حوادث و بلایای طبیعی احتمالی، چقدر آمادگی دارد؟
از دعوت شما متشکرم. از ۵۶ مخاطره‌ای که دنیا را تهدید می‌کند، جالب است که هر 56 مخاطره در کشور ما اتفاق می افتد و در استان ۱۵ مخاطره اولویت‌دار شناسایی و از طرف سازمان مرکزی مدیریت بحران کشور طرح های مقابله با آنها ابلاغ شده است. زلزله، سیل، فرونشست زمین، گرد و غبار، آتش‌سوزی، حوادث جاده‌ای، ازدحام جمعیت، آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع و نیز آتش‌سوزی واحد‌های تولیدی و صنعتی و بیابان زایی از مهم‌ترین حوادث محتمل آذربایجان‌شرقی می‌باشند که طرح های مقابله با این حوادث تدوین شده است. اخیراً هم طبق بند ب و ت ماده ۴ قانون مدیریت بحران کشور، اسناد ملی جهت کاهش خطر حوادث، سوانح، آمادگی و پاسخ به بحران کشوری تدوین شده است و بر اساس بند پ و ث بند ماده ۴ قانون مدیریت بحران، تکلیفی جهت آماده‌سازی اسناد به استان محول شده است.
اداره‌کل مدیریت بحران آذربایجان‌شرقی با همکاری اساتید دانشگاه‌ها، فرمانداران، شهرداران، بخشداران، دهیاران و اعضای ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان در حال تدوین این اسناد هستند که ۸۰ درصد اسناد کاهش خطر حوادث و سوانح آماده شده و بخش آمادگی و پاسخ هم بعد از ابلاغ این اسناد تدوین می‌شود.
یک درصد جمعیت جهان را ایران تشکیل داده، اما ۶ درصد تلفات از بلایایی طبیعی جهان را به خود اختصاص داده است. به طور متوسط خطرات خسارت و زیان‌های اقتصادی ناشی از حوادث و بلایا در ایران ۲۵ هزار میلیارد تومان است. کشورمان جزء ۱۰ کشور مخاطره‌آمیز جهان در امکان وقوع ۵۶ مخاطره قرار گرفته است و همچنین رتبه چهارم در آسیا را به خود تخصیص داده است.
 
وقوع زلزله‌های پی در پی در خوی مردم آذربایجان را نگران کرد. چه تدابیری برای زلزله احتمالی تبریز و شهرهای در معرض تهدید این گسل کرده‌اید؟
70 درصد مردم ایران یا روی گسل و یا در حرایم گسل سکونت دارند و ۵۰ درصد در معرض خطر سیل می‌باشند و این یعنی ۹۰ درصد مردم کشور در معرض بلایای طبیعی سیل، زلزله، گردوغبار و فرونشست زمین هستند. سالانه ۵ الی ۶ درصد بودجه کشور صرف هزینه‌های خسارت ناشی از مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی می‌شود که طبق مطالعات انجام یافته هر ۵۰ هزار تومانی که صرف حوزه کاهش خطر شود، ۳۲۵ هزار تومان یعنی ۶/۵ برابر در هزینه پاسخ به بحران صرفه‌جویی می‌شود که نشانگر اهمیت پیش‌بینی و پیشگیری از وقوع حوادث می‌باشد.
با توجه به سه زلزله بالای ۵ ریشتری که از مهر ماه امسال در خوی اتفاق افتاده بود و مردم به شدت نگران بودند که این زلزله‌های مستمر شدت بگیرد، اما تعدادی هم با پخش شایعات به رعب و وحشت مردم دامن زدند. جهت جلوگیری از شایعات به کمک رسانه‌ها، مدیریت جو روانی جامعه صورت می گیرد، به طوری‌که آقای استاندار پیشنهاد توضیحات مسئولین مربوطه و متخصصین امر در این خصوص را داده بود تا با زبان تخصصی به این موضوع پرداخته شود و به صورت علمی به مردم توضیح داده شود، همان‌گونه که متخصصین امر با اسناد علمی عدم ارتباط بین گسل تبریز و ترکیه اثبات کردند. با وجود شایعات استمرار زلزله، امکان غفلت در برابر حیات ۷۰ درصد مردمی که در حومه گسل زندگی می‌کنند را نداریم، زیرا آذربایجان روی جوان‌ترین و پرخطر‌ترین گسل جهان قرار گرفته است و در صورت وقوع زلزله در جوار استان، دستور آماده باش سازمان مدیریت بحران در استان صادر می‌شود.
زمان وقوع زلزله قابل پیش‌بینی نیست، اما می‌توان با اقدامات پیشگیرانه خسارت زلزله احتمالی را به حداقل رساند. چنانچه در بحث مقاوم‌سازی روستایی که بالای ۵۰ درصد خانه‌‌ها مقاوم‌سازی شده است، مجموعه استان رتبه نخست کشوری را در این زمینه کسب کرده و در مورد بهسازی روستایی تسهیلاتی بلاعوض ارائه می‌شود.
در موضوع آمادگی دستگاه‌های عضو ستاد مدیریت بحران برای زلزله احتمالی در تبریز، تدابیر لازم برای پیشگیری از برخی حوادث و نیز هماهنگی و فرماندهی عملیات امدادی در مواقع بحران در استان انجام شده و مدیریت بحران باید در تمام حوادث مانند مرزبانان عمل کند.
 
در خصوص وقوع زلزله احتمالی در امتداد گسل تبریز، آگاهی مردم برای پیشگیری از بروز خسارات جانی و مالی بسیار موثر است، در این زمینه چه اقداماتی انجام دادید؟
هشدار‌های لازم برای مواقع بحرانی صادر داده شده و حتی آموزش‌های لازم هم در دو بخش آموزش تخصصی برای هفت هزار و ۵۰۰ نفر به اعضای ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان و شهرستان‌ها، فرمانداران، شهرداران و بخشداران در قالب آموزش غدیر به صورت چهار شبانه روز به صورت اردویی آموزش دیده‌اند و حدود ۳۰۸ هزار نفر از مردم شهر توسط هلال احمر، اورژانس و شهرداری تبریز و مدیریت بحران آموزش داده شده‌اند.کیف نجات، نحوه پناهگیری مناسب و حفظ آرامش در مواقع بحران از مهمترین آموزش‌ها هستند و همچنین ارتقاء تاب‌آوری جامعه در مواقع بحران بسیار مهم است که رسانه‌ها در این خصوص نقش ویژه ای دارند.
دانش ‌آموزان سفیران آگاهی بخش جامعه هستند و آموخته‌های خود را به جامعه انتقال می‌دهند که در این راستا مانور زلزله در مدارس ۲۴ سال است که در کشور برگزار می‌شود و آذربایجان‌شرقی سه سال متوالی رتبه عالی کشوری را در این خصوص کسب کرده است که تکرار آموزش‌ها تأثیر بسزایی در مدیریت بحران دارد.
 
آمادگی دیگر دستگاه‌های مسئول و امدادی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در این زمینه فراخوان‌هایی از طرف ستاد مدیریت بحران به آتش نشانی و اورژانس صورت می‌گیرد تا مورد ارزیابی قرار گیرند. ما در این زمینه مانورهای مختلفی از جمله مانور ساعت صفر را بدون اعلام قبلی برگزار می‌کنیم تا آمادگی دستگاه‌های امدادی در لحه وقوع حادثه را ارزیابی کنیم. قبلاً این کار را انجام داده‌ایم و بزودی هم مانور بزرگی در این خصوص برگزار خواهیم کرد. همچنین بیمارستان‌های صحرایی هلال احمر، علوم پزشکی و نهادهای نظامی پاسخگوی نیاز‌های بهداشتی در سوانح و بلایای طبیعی هستند که بر اساس سطوح حوادث رده‌بندی می‌شوند و برحسب تراکم جمعیت و وسعت استان‌های هم جوار امدادرسانی صورت می‌گیرد.
 
آقای هنربر، بافت فرسوده و حاشیه‌نشین تبریز نگران‌کننده‌ترین وضعیت را در برابر زلزله احتمالی تبریز دارند؛ برای این موضوع چه فکری کرده‌اید؟
یکی از دغدغه‌های استاندار آذربایجان شرقی و امام جمعه محترم تبریز، ساکنان سکونت‌گاه های غیررسمی تبریز و بافت حاشیه‌نشین شهر است که طی ۵۰ سال گذشته در این مناطق ساکن شده اند‌ و این مشکل حاصل غفلت شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی استان است و مناطق حاشیه‌نشین تبریز زنگ خطری در برابر حوادث احتمالی مانند زلزله است. ما پیشنهاد داده‌ایم مدیریت مناطق حاشیه نشین تبریز به عنوان پروژه ملی مطرح شده و به وزیران راه و شهرسازی و کشور پیشنهاد تخصیص اعتبار ملی جهت ساماندهی حاشیه نشینی در تبریز داده شده است. علاوه بر آن دو هزار و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده و بافت تاریخی در محلات تبریز تجمیع شده است که با ایجاد طرح بازآفرینی شهری اقدامات مفیدی در این راستا صورت گرفته است.
شهرک‌های جوانان، اسد گولی ارم، نگین ‌اندیشه و آیما پروژه‌هایی هستند که جهت انتقال ساکنان مناطق غیر رسمی تبریز طراحی شده‌اند که در دست اجرا هستند، اما این طرح‌ها کافی نیستند و باید این مهم با سرعت بیشتری پیگیری شود. علاوه بر آن در منطقه شمال تبریز دو بلوک پرخطر شامل 88 و 48 هکتار وجود دارد که در اولویت اول انتقال ساکنان به منطقه امن قرار دارند. همچنین 70 پروژه بازگشایی و مسیرگشایی در برنامه شهرداری و شورای شهر تبریز قرار دارد که در ارتقای تاب‌آوری شهری کمک بسزایی می‌کند. در صورت رفع معضل ترافیک تبریز در مواقع بحران امدادرسانی به راحتی صورت می‌گیرد.
 
فرض کنید خدای نکرده زلزله بزرگی در تبریز روی داده است؛ برای اسکان اضطراری مردم حادثه دیده چه تدابیری اندیشیده شده است؟
در مورد اسکان اضطراری در مواقع بحرانی تبریز هم عرض کنم که اسکان اضطراری دارای دستورالعمل‌هایی است که مطابق بر اساس اسناد ملی کاهش خطر حوادث و سوانح است که اجرای زیرساخت‌های آن بر عهده شهرداری، اداره کل راه و شهرسازی و فرمانداری‌ها است که اماکن موجود در مناطق امن با تامین زیرساخت‌های آب، برق و گاز در اختیار حادثه دیدگان قرار گیرند.
شهرداری تبریز ۳۷ سالن چند منظوره و حدود یکصد پارک محلی برای اسکان اضطراری دارد که فعلاً فاقد استانداردهای لازم هستند. شهرداری تبریز باید محل‌های اسکان‌ اضطراری را طبق دستورالعمل و استاندارد تعیین محل اسکان انتخاب کند. همچنین اداره‌کل ورزش و جوانان و اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین اداره‌کل آموزش و پرورش ۲۱ سالن جهت امدادرسانی دارند.
در طی ابلاغی از تمامی شهرداران و اعضای ستاد مدیریت بحران برنامه عملیاتی خواسته شده است تا محل اسکان اضطراری منطقه استحفاظی و برنامه عملیاتی خود را اعلام کنند.

رویا وحید عباس‌نیا
 

منتشر شده در شماره چهارم ماهنامه نصر آذربایجان
نسخه دیجیتال سومین شماره ماهنامه نصر آذربایجان به دنبال استقبال مخاطبان به عنوان اولین ماهنامه گویای ایران در دسترس عموم قرار گرفته است. برای مشاهده نسخه دیجیتال و مطالعه مطالب این ماهنامه این لینک را کلیک کرده و ورق بزنید.
انتهای پیام/