آذربایجان و تبریز روی گسل فعالی قرار دارد و در سال‌های اخیر وقوع زلزله‌های بزرگ اهر، هریس و ورزقان، زلزله میانه و سراب و همین چند هفته پیش وقوع زلزله خوی هشدارهای کافی را به ما و مسئولان ما برای تدارک دیدن اقدامات لازم برای پیشگیری از خسارت‌های ناشی از زلزله می‌دهد، بالاخص این‌که این زلزله‌ها در امتداد گسل تبریز هستند، بزرگ‌ترین و پرجمعیت ترین شهر آذربایجان!
گسل تبریز فعال‌ترین گسل منطقه است و طی سالیان اخیر بارها موجب وقوع زلزله‌های خفیف در حدود چهار ریشتر با مرکزیت تبریز شده است. این مهم موجب صدور هشدارهایی از سوی زمین‌شناسان درباره احتمال وقوع زلزله بزرگ در تبریز شده است.
در بهمن ماه گذشته شاهد وقوع زمین لرزه مهیبی در جنوب ترکیه بودیم، زلزله‌ای که همه کشورهای منطقه را لرزاند و خسارت‌های فلاکت‌باری بر جای گذاشت. بیش از 50 هزار نفر در ترکیه و سوریه جان خود را از دست دادند تا این حادثه عنوان فاجعه قرن به خود بگیرد.
بررسی وضعیت شهرهای زلزله‌زده جنوب ترکیه نشان می‌دهد، وضعیت ساخت‌وسازها در این مناطق به مراتب بهتر از شهرهای ما بوده، به خصوص اینکه دستکم راه‌های دسترسی مناطق زلزله‌زده ترکیه پس از حادثه بسته نشد، چرا که تراکم ساخت‌وسازهای آن‌ها استاندارد بوده است، اما با این وجود ترکیه مرگبارترین حادثه طبیعی قرن خود را تجربه کرد.
هر چند گسل جنوب ترکیه با گسل شمالغرب ایران مرتبط نیست، اما اصل موضوع یک چیز است و آن خطر قریب الوقوع زلزله است. ما و مسئولان ما باید از زلزله مهیب و مرگبار ترکیه درس عبرت بگیریم و از همین لحظه تلاش کنیم از خطرات و خسارات زلزله احتمالی زلزله تبریز بکاهیم. کسی چه می‌داند زلزله قریب الوقوع تبریز خدای نکرده چه زمانی قرار است اتفاق بیافتد؟
سازمان مدیریت بحران در کشور ما سازمان جدیدی است و پس از وقوع زلزله غم‌بار بم تشکیل شده است و وقوع حوادث گذشته در کشور نشان داده این سازمان از چابکی و تجربه کافی برای مدیریت بی کم و کاست بحران‌ها برخوردار نیست و ممکن است در در مدیریت حادثه‌ای بزرگ با چالش‌های سختی مواجه شود. تقویت کمّی و کیفی سازمان مدیریت بحران کشور و بالاخص مدیریت بحران استان‌های حادثه‌خیز مانند استان‌های آذربایجان جزو ضرورت‌های فوری است.
وضعیت گسل تبریز ایجاب می‌کند مسئولان مدیریت بحران کشور ساعت صفر حادثه را خیلی نزدیک ببینند و برای آن چاره اندیشی کنند. مناطق حاشیه‌نشین تبریز آسیب‌پذیرترین مناطق تبریز هستند که با وقوع زلزله احتمالی، بدبختانه حتی راه دسترسی برای امدادرسانی را هم نخواهند داشت. این غم‌انگیزترین حالت ممکن پس از وقوع حادثه خواهد بود.
بر مسئولان اداره‌کل مدیریت بحران، اداره‌کل راه و شهرسازی، شهرداری تبریز و دیگر نهادهای مسئول است که با انجام اقدامات اضطراری و بدون فوت وقت، دستکم پروژه‌های مسیرگشایی در مناطق حاشیه‌نشین و بافت فرسوده تبریز را در کمترین زمان با استفاده از منابع ملی و استانی به نتیجه برسانند و در قدم‌های بعدی برای انتقال و یا مقاوم‌سازی بناهای این مناطق اقدام کنند.
درستش همین است که مدیریت بحران پیش از وقوع وضعیت بحرانی انجام شود. مسئولان محترم مدیریت بحران کشور! بگذارید کمی تلخ بنویسیم، فرض کنید آن زلزله فاجعه‌باری که ترسش را داریم همین امروز در تبریز اتفاق افتاده است؛ در آن وضعیت چگونه رفتار و مدیریت می‌کنید؟ با همان روند فوری وضعیت بافت‌های حاشیه‌نشین و فرسوده تبریز را سامان دهید. خدا می‌داند که فرصت کم است!
بر اساس آمارها نزدیک به 50 درصد جمعیت تبریز در بافت‌های حاشیه‌نشین و فرسوده تبریز ساکن هستند و این آمار برای کسانی که می‌دانند بسیار دلهره‌اور است. بدون شک شهرداری تبریز به تنهایی از عهده مدیریت این حجم از بافت حاشیه‌نشین و غیررسمی تبریز بر نمی‌آید و ضروری است برای تحقق این امر حیاتی یک عزم ملی ایجاد شود، همانند کاری که درباره مشهد انجام شد.
اما یک سوزن هم به خودمان بزنیم؛ مردم عزیز! خودمان باید بیشتر از همه به فکر جان خودمان و عزیزانمان باشیم. با آموزش موارد ایمنی به کودکان و نیز اجرای دستورالعمل‌های ایمنی خانه‌ها، کارخانه‌ها و مراکز اداری و تجاری که توسط دستگاه‌های مسئول در رسانه‌ها منعکس شده، خسارت‌های ناشی از وقوع زلزله را به حداقل برسانیم. اگر در بافت فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی شهر ساکن هستید، از فرصت‌ها و تسهیلاتی که شهرداری و دولت برای نوسازی و مقاوم‌سازی خانه‌ها پیش‌بینی کرده است، نهایت استفاده را ببرید، به خاطر خودتان و عزیزانتان. در این زمینه لازم است دولت تسهیلات ویژه و سهل‌الوصولی را برای نوسازی خانه‌های فرسوده و غیرمقاوم در برابر زلزله پیش‌بینی کند تا کار نوسازی و مقاوم‌سازی خانه‌های مردم به سرعت پیش برود.
ما نوشتیم که در تاریخ بماند، بیایید قبل از اینکه دیر شود، اقدام کنیم!
 

محمد سهرابی
 

 

منتشر شده در شماره چهارم ماهنامه نصر آذربایجان
نسخه دیجیتال سومین شماره ماهنامه نصر آذربایجان به دنبال استقبال مخاطبان به عنوان اولین ماهنامه گویای ایران در دسترس عموم قرار گرفته است. برای مشاهده نسخه دیجیتال و مطالعه مطالب این ماهنامه این لینک را کلیک کرده و ورق بزنید.
انتهای پیام/