به گزارش نصر، جنگل ارسباران از شمال به رود ارس و از مشرق به مشگین شهر و مغان و از جنوب به سراب و اوجان و از مغرب به مرند و تبریز محدود است و شهرستان اهر را در بر می گیرد. بخش‌هایی از سرزمین‌های کوهستانی ارسباران تا رود ارس دیده می‌شود. بیشتر این سبزینگی در شهرستان‌های کلیبر، اهر و ورزقان دیده می‌شود.
ارسباران در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان قرار گرفته و برای رسیدن به این طبیعت بکر باید به شمال آذربایجان شرقی بروید.
اگر از مسیر تهران حرکت می‌کنید؛ از آزادراه تهران_تبریز مسیر فرعی که به‌ سوی اهر می‌رود را انتخاب کنید پس از گذر از اهر به کلیبر که در کناره جنوب شرقی منطقه حفاظت شده ارسباران است می‌رسید.

ویژگی جنگل‌ های ارسباران
از ویژگی های منطقه ارسباران کوههای بلند و درختان گوناگون است که نگاه هر‎ ‎بیننده ای را مجذوب و حیران خویش می سازد و همچنین زیستگاه حیواناتی از جمله: خرس قهوه ای، خوک‎ ‎وحشی، روباه، شغال، گرگ، سیاه گوش و ‎پرندگانی از قبیل: کبک، کبک چیل، جی جاق، کلاغ نوک قرمز‎ ‎و‎ ‎پرندگان شکاری چون عقاب طلایی، شاهین و همچنین از لحظ پوشش گیاهی دارای گونه های‎ ‎مختلف گیاهی منحصر به فرد سرخدار، ممرز، بلوط، فندق، گردو و سماق و‏‎ ‎‏ غیره می باشد‏‎ که ‎از نظر تنوع در جهان بی نظیر است.

بافت هیرکانی در جنگل های ارسباران
جنگل‌های هیرکانی، نوعی خاص از بافت جنگلی هستند که از دوره سوم زمین‌شناسی باقی مانده‌اند و میلیون‌ها سال از عمر آن‌ها می‌گذرد. این نوع جنگل‌ها از با ارزش‌ترین منابع طبیعی سرسبز هستند که جنگل‌ های ارسباران نیز از این خانواده محسوب می‌شوند. تنوع گیاهی در جنگل ارسباران بسیار مطلوب است و بافت سرسبز این منطقه بسیاری از گیاهان را به خود اختصاص داده است. زیبایی کوهستان‌های ارسباران با این گیاهان سرسبز تماشایی است و یکی از مناطق گردشگری محبوب برای عاشقان طبیعت محسوب می‌شود.

پارک ملی ارسباران
ارسباران در حال حاضر به‌عنوان پارک ملی شناخته می‌شود و تنوع جانوری زیادی نیز در آن وجود دارد. اما باید توجه داشت که این منطقه به‌دلیل شکنندگی و چشم‌اندازهای بکر در سال ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲ به‌عنوان ‌منطقه ممنوعه و سپس منطقه حفاظت شده، تحت حفاظت و نظارت اعلام شد.
۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار و ۲۲ گونه ماهی در این منطقه زندگی می‌کنند.
مرغ قفقازی سیاه یا همان قره خروس قفقازی، کبک، دراج، قرقاول، پرندگان شکاری مختلف و تعداد بی‌شماری پرنده آبزی و خشکی‌زی از جمله پرندگان این منطقه هستند. یکی از اصلی‌ترین ماموریت‌های پارک ملی ارسباران حفاظت و احیای نسل مارال (نوعی آهو) است.
در کنار تنوع جانوری منطقه ارسباران، این منطقه از تنوع گیاهی زیادی نیز بهره می‌برد. از درختان این منطقه می‌توان به بلوط، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی و بوته‌های تمشک و زغال‌اخته اشاره کرد. میوه بومی این جنگل نیز قره‌قات نام دارد که میوه‌ای ترش‌مزه است و هر بوته آن در سال سه تا چهار کیلو میوه می‌دهد و میوه‌های آن نیز در اواسط تابستان می‌رسند. در کنار درختان مختلف، ارسباران دارای تنوع گیاهی و قارچی بالایی است و گفتنی می‌شود که از ۲ هزار و ۴۰۰ گونه‌ای گیاهی که در آذربایجان یافت شده، حدود یکهزار و ۴۰۰ گونه آن مربوط به‌جنگل‌های ارسباران هستند.

جاذبه های گردشگری ارسباران
 

قلعه بابک که به نام‌های «دژ بابک»، «بذ و قلعه جمهور» هم معروف است، دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرم‌دین بوده‌است. این قلعه در نزدیکی شهر کلیبر قرار دارد.
قلعه پشتو بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجانقرار گرفته است. قلعه در کوهستانی به ارتفاع بیش از سه هزار متر بنا شده است. از این قلعه که شبیه قلعه بابک و شاید همزمان با آن بوده است به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه استفادهٔ نظامی می‌شده است.
قلعه جوشین یکی از قلعه‌های تاریخی شهرستان ورزقان، در ۲۶ کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در ۶ کیلومتری روستای جوشین واقع شده است. قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آن را شیب‌های دیوارمانند احاطه کرده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر می‌توانند به زحمت از آن بالا روند. این قلعه در حمله اعراب به ایران یکی از مراکز مقاومت بود. سفالهایی که در محوطه قلعه پیدا شده مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری است.
دژ قهقهه در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشگین‌شهر در استان اردبیل قرار دارد. این دژ به دلیل این که محل زندانی شدن افراد سیاسی مهمی مانند شاهزادگان صفوی در زمان گذشته بوده‌است، در تاریخ شهرت بسیاری دارد.
قلعه مردانقم قبل از اسلام احداث شده است. در عصر حکومت خوارزمشاهیان مدتها از آن به عنوان زندان سیاسی استفاده می‌کردند و عده‌ای از رجال و دربانیان و امرای قصر را محکوم و در قلعه مذکور زندانی می‌ کردند.

قصر آینالو در ته یکی از دره‌ها در روستای آینالو قرار دارد این قصر به ثروتمند معروف ارمنی دوران قاجاریه (طومانیاس) بوده است. از ساختمان با عظمت آن امروزه چیزهای زیادی باقی نمانده است.

قلعه آوارسین که در نزدیکی روستای آوارسین شهرستان خداآفرین واقع شده‌است.
دره جنگلی مکیدی، تکه‌ای دیگر از جنگل های ایران در شهرستان کلیبر است که زیبایی وصف‌ناپذیری دارد. در این دره سرسبز و خوش‌آب‌وهوا، پارک جنگلی مکیدی واقع شده است و این منطقه یکی از بهترین گزینه‌های گردشگری در استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود. سخاوت زمین در این پارک جنگلی غوغا می‌کند و درختان در آغوش یکدیگر قدکشیده‌اند.
در این دره چشمه‌های فراوانی وجود دارد که به آن حیات بخشیده‌اند و این منطقه از جنگل های ارسباران، با جوشش زلال چشمه‌ها تماشایی‌تر شده‌اند. به رسم جنگل های ارسباران، تنوع گیاهی دلپذیری در این پارک جنگلی خواهید دید و در میان بافت سبز آن، گردو، تمشک، فندق، آویشن، شیرین بیان، بابونه، بومادران و… پیدا می‌شود.
در واقع گستره وسیعی از پوشش گیاهی پارک جنگلی مکیدی، مختص گیاهان دارویی است و این جغرافیا، فرصتی طلایی برای عاشقان طب گیاهی است و می‌توانند کوله‌پشتی خود را از این سبزینگی‌های شفابخش پر کنند. بهترین زمان سفر به این دره خوش‌آب‌وهوا در جنگل های ارسباران برای جمع‌آوری گیاهان دارویی از نیمه فصل بهار تا تابستان است.
از آنجایی که این دره با قلعه بابک همجوار است، با نام «قلعه دره‌سی» یا «دره قلعه» نیز شناخته می‌شود. این دره در غرب قلعه بابک واقع شده است و باید در جاده آسفالته این قلعه، راه خود را ادامه دهید. بعد از گذر از روستاهای شجاع‌آباد، هجراندوست، آغویه و علی‌آباد به پارک جنگلی خواهید رسید. این پارک در پشت منطقه کوهستانی جاویدان جا خوش کرده و یکی از استراحتگاه‌های اصلی برای مسافران جنگل های ارسباران محسوب می‌شود.

پیشینه تاریخی ارسباران
جنگل ارسباران علاوه بر ارزش محیط‌زیستی کم‌نظیری که در میان جاذبه‌های گردشگری ایران دارد، از قدمت تاریخی و اهمیت بسیاری برخوردار است. در استاد تاریخی که ابن هوقال، جغرافی‌دان برجسته قرن چهارم از ترک‌زبانانی سخن گفته است که در جنگل ارسباران زندگی می‌کنند. تاریخ‌نگار دیگری با نام یاقوت حموی نیز ۸۰۰ سال پیش از سرگذشت بابک خرمدین در این جنگل صحبت کرده است. وجود بناهای تاریخی ارزشمندی مانند قلعه پشتو، قلعه جوشین و دژ قهقهه نیز از دلایلی هستند که قدمت طولانی جنگل ارسباران را اثبات می‌کنند.
در کنار این قلعه ها موزه باستان‌شناسی خداآفرین که اشیای ۶ هزار ساله به دست آمده از کاوش‌های منطقه خداآفرین را در خود جای داده است، نشان می‌دهد علاوه بر زندگی کوچ نشینی، نوعی از زندگی ثابت و استقرار در شهرها نیز در این منطقه در چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح در جریان بوده است.
انتهای پیام/