به گزارش نصر، اردیبهشت‌ ماه سال جاری بود که با حذف ارز 4200 تومانی، قیمت تمامی اقلام اساسی و غیراساسی رشد چندین برابری را تجربه کردند؛ به جز نان که آن هم دولت برای توزیع عادلانه، اصلاح اقتصاد و کاهش تورم طرح «هوشمندسازی یارانه نان» را از مردادماه آغاز کرد؟

اما آیا دولت با این طرح به هدف خود رسید؟
در شرایطی که وزارت اقتصاد سیستم تعریف جدید قیمت آرد را تحسین و تمجید می‌کند و از امتیازات اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان می‌گوید، این پرسش در افکار عمومی به وجود آمده که با دونرخی شدن آرد در پی اجرای این طرح چه میزان آرد یارانه‌ای به بازار سیاه رخنه خواهد کرد؟
تجربه چندنرخی‌شدن کالاها در ادوار مختلف نشان داده همواره کالا به دست دلالان از محل ارزان‌تر با انگیزه کسب سود به موضع گران‌تر برده می‌شود، در این بین تنها همان دلالان سود می‌برند و این سود از جیب مردمی خارج می‌شود که آرد به نام آنها دونرخی شده است.
با این تفاسیر حالا قیمت آرد هم مانند شکر، دلار و هر کالای دیگری که در ایران دونرخی است، زمین بازی دلالان و عرصه تکرار اشتباهات مسئولان شده است.
با گذشت حدود شش ماه از طرح هوشمندسازی یارانه نان، خبر پر سر و صدایی از گم شدن «50 میلیون قرص نان» توسط یک مقام مسئول رسانه‌‎ای شد؛ موضوعی که با هدف اصلی این طرح تعارض داشت.
"محمد جلال" مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی، در گفتگو با صداوسیما خبر داد: رصد داده‌های کارت‌خوان‌های هوشمند در نانوایی‌ها نشان می‌دهد روزانه ۵۰۰۰ تن آرد، یعنی حدود ۵۰ میلیون قرص نان لواش در نانوایی‌ها گم می‌شود.
او در این باره عنوان کرد که این مقدار نان صرف خوراک دام و طیور، مصرف واحدهای صنفی و صنعتی در حوزه گندم و بخشی هم قاچاق می‌شود.
در حالی حجم بسیار بالایی از آرد یارانه‌ای در شبکه توزیع نان ناپدید می‌شد که بسیاری از شهروندان از طولانی شدن صف نانوایی‌ها و محدودشدن خرید نان گلایه داشتند.
صنف نانوایی نسبت به انتشار این خبر بسیار گلایه داشتند و عنوان کردند که دولت با مطرح‌سازی این موضوع این صنف را زیر سوال برده است. یکی از نکاتی که نانوایان در توضیح ناپدید شدن 5000 تن آرد در روز عنوان می‌کردند این بود که حدود 3000 نانوایی در کشور هنوز به دستگاه کارت‌خوان هوشمند نان متصل نشده‌اند؛ در صورتی که این نانوایی‌ها روزانه به طور متوسط 300 کیلوگرم نان پخت کنند یعنی روزانه آمار استفاده از  900 تن آرد در سامانه ثبت نمی‌شود.
 
مردم از وضعیت نانوایی ها در سطح تبریز ناراضی اند
صادقی وند یکی از ساکنیم خیابان امام است؛ او در گفتگو با خبرنگار نصر ضمن گلایه از طرح دولت برای نان گفت: همه نانوایی ها از وقتی که این طرح آغاز شده شلوغ است و هرج و مرج در آن ها وجود دارد، تا امروز بعد از گذشت چند ماه از طرح هوشمند سازی نتوانسته ام یک بار به راحتی نان بخرم و همیشه شاهد دعوا در نانوایی هستم.
یکی دیگر از همشهریان گفت: علاوه بر این که در نانوایی ها هرج و مرج زیاد است اغلب نانوایی ها در سطح شهر بدون توجه به ساعات کاری و هر جور که دلشان می خواهد فعالیت می کنند و برخی را دیه ام که شبانه در حال فروش آرد هستند!
 
مملکتین ایشی قورتولوب 
به آن سوی شهر رفتم و در یکی از نانوایی های قراملک در صف ایستاده و منتظر نوبتم ماندم، پیر زنی آمد و بعد از چند دقیقه در صف ایستادن، بانیان وضع موجود را نفرین کرده و دعای خیری برای مسئولین بی وجدان کرد!
نزدیک شدم و برایش گفتم که مادر جان من خبرنگارم و میخواهم در مورد وضعیت نان گزارشی بنویسم، او بدون مقدمه پاسخ داد "بالام نمنه یازیسان؟ مملکتین ایشی قورتولوب، بوجور شی لر دا جواب ورمز، اوزوی یورما!"
او در ادامه به نحوه بازرسی زمان های قدیم و کودکی خود اشاره کرد و گفت: در آن زمان قانون، قانون بود! هیچ کسی جرات نداشت خارج از قانون کاری بکند، هر کسی که یک کار غیرقانونی می کرد دولت دستش را می برید.
این مادر پیر که دستانش میلرزید افزود: اگر میخواهی گزارش بنویسی که به دست مسئولین برسد بنویس که نان خمیر است، کیفیت نان ها هر روز کمتر و اندازه آن ها کوچک تر می شود، بنویس خسته شدیم از بس که خمیر خوردیم! و به این اضافه کن که دیگر بس است این صف بندی ها، خسته شدیم از این همه شلوغی صف ها.
و در آخر خطاب به مسئولین گفت: مردم را بیش از این اذیت نکنید، مردم ایران بسیار شریف و نجیبند، صبر این مردم هم حدی دارد.
 
طرح سرتا پا مشکل است! 
سراغ چند نانوایی رفتم، خیلی از آن ها حاضر به مصاحبه نشدند، نهایتا توانستم با جوانی که تازه نانوایی  را شروع کرده بود صحبت کنم.
محمد، جوانی 28 ساله بود که مهندسی عمران خوانده، او که از آزمون ارشد نیز رتبه خوبی آورده بود دیگر تحصیل را ادامه نداده و به سربازی رفته و تازه سربازی اش تمام شده بود، از او پرسیدم مشکل طرح هوشمند سازی چیست؟!
محمد جواب داد: طرح سرتا پا مشکل است! این طرح تا به حال نه به نفع مردم بوده و نه به نفع دولت! تنها کسانی از این طرح استفاده می کنند که آرد را بصورت غیر مجاز و با ترفند های مختلف با قیمت چند برابری فروخته و سود می کنند.
او ادامه داد: این طرح نه تنها هوشمندی نیست بلکه غیر هوشمندی و طرح مردم آزاری است! چرا که همه محلات را اگر ببینید صف نانوایی ها همیشه شلوغ است؛ کجای این طرح برای مردم خوب است؟ مردمی که قبلا به راحتی میتوانستند نان بخرند و اکنون باید برای همان نان ساعت ها در صف بایستند هوشمند سازی است؟ چه کسی این مشاوره ها را به دولت می دهد؟ دولت به دنبال دشمن نباشد! دشمن در خانه دولت است.
در جای دیگر سنگک پزی که در مرکز شهر تبریز قرار دارد با گلایه مند بودن از وضعيت دستگاه های هوشمندسازی یارانه نان چنین می‌گوید: برق که قطع ‌می‌شود دستگاه ها خودپرداز نان هم از کار می‌افتند، حالا فکر کنید اینترنت هم رفته باشد قطعا دستگاه های ساده بهتر از این دستگاه های تازه تحویل داده شده بود.
وی در خصوص اینکه آیا شیفت های کاریشان نسبت به قبل کاهش یافته، می‌افزاید: سهمیه مان مشخص است، چه فرقی می‌کند من این خمیر را آرام آرام به تنور بی اندازم و بعد از ۳ ساعت کارم را تمام کنم یا اینکه به زودی پخت را انجام داده و کار را به اتمام برسانم، در هر صورت تعداد نان پخته شده یکیست.
 
مصرف نان خود به خود بالا رفته 
"علی جعفری آذر" فرماندار تبریز در گفتگو با نصر گفت: از اردیبهشت ماه سال جاری با توجه به تغییر قیمتی که در گندم صنفی صنعتی اتفاق افتاد، قیمت آرد تغییر یافت و با شروع این طرح جدید قیمت آرد آزاد تغییر کرد و افزایش یافت.
وی درادامه افزود: امسال هیچگونه تغییر قیمتی در آرد مصرفی نانوایی‌های یارانه‌ای و قیمت نان صورت نگرفته اما با این حال بخشی از نانوایی‌ها گله مند و مدعی هستند که ازعدم افزایش قیمت نان موجب نان متضررشدن آنها شده است.
وی با اشاره به طرح همدفمند سازی یارانه نان گفت: سازو کار طرح جدید دولت در خصوص حمایت از نانوایان بدین شکل است که از اوایل تیرماه به ازای خرید هر نان ۱۵ درصد به حساب نانوایان از مابه التفاوت از بابت افزایش هزینه های تولید نان نان پرداخت شود که به احتمال زیاد این رقم در روزهای پیش رو، برای جبران افزایش هزینه های تولید نان، اضافه خواهد یافت.
جعفری آذر ادامه داد: خوشبختانه اکنون وضعیت بهتر شده است؛ زیرا نانواها با جرایم و پرونده هایی که بر علیه این اقدامات صورت می‌گیرد را مشاهده می‌کنند و این جرایم که با مصوبه دولت از ۱۰ ميليون تومان به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باعث میزان تخلفات در بین برخی از نانوایان سودجو کم تر شود.
وی در خصوص صف های طولانی شکل گرفته در نانوایی‌ها و اظهار نارضایتی مردم از این مسئله بیان کرد: تمام تلاش ما این است که هم نانوایی به فعالیت خود ادامه دهند و هم مردم در صف های طولانی قرار نگیرند، در حال حاضر چیزی به نام کمبود نان و یا افزایش قیمت نان نداریم، و مقدار آرد سهمیه بندی شده نیز تغییر نیافته و کم نشده است. بلکه برعکس تا این لحظه ۱۴۰ نانوا که آزاد پز بودند یارانه ای شدند. این اقدام برای بیکار نشدن این افراد و افزایش پخت نان انجام شده است، باید توجه داشت که در حال حاضر در تبریز ۲هزار و ۴۰۰ نانوا مشغول به کار است.
وی در پاسخ به این که “پس چرا صف ها طولانی‌تر شده؟” توضیح می‌دهد: مصرف نان خود به خود بالا رفته، زیرا اقلام برخی مواد غذایی با افزایش چند درصدی رو به رو شده است، به همین دلیل نان در برابر این اقلام غذایی از قیمت پایین تر و ارزانتری نسبت به آنها برخوردار است، در کنار آن، تبریز شهر شیرنی و شکلات است؛ پس مراکزی برای تقاضای آرد وجود دارد که کار ما را سخت می‌کند، زیرا برخی از نانواها در این مورد به تخلف دست می‌زنند.
 
ذائقه مردم ما تنور داغ است 
وی با بیان اینکه ما به کم فروشی و گران فروشی نظارت می‌کنیم، ادامه داد: ذائقه مردم ما تنور داغ است، ما در تبریز باید نان لازم سوپر مارکت ها، رستوران‌ها و جاهای دیگر را از مراکز صنعتی تامین کنیم، اما این موارد از طریق نانوایی های محلی صورت می‌گیرد زیرا برای نانوا بصرفه تر است، اما ما از نظر قانون این را تخلف قلمداد کرده و نظارت می‌کنیم.
فرماندار شهرستان تبریز با اشاره به بیشتر شدن حمایت دولت از نانوا ها عنوان کرد: اگر مقدار حمایت دولت از نانوایان بیشتر شود، مردم‌ و نانوایان از این عمل سود بیشتری خواهد برد و با بیشتر شدن فعالیت نانوایان مشکل صف‌های طولانی نیز حل خواهد شد.
جعفری آذر در کمیته آرد و نان تبریز با اشاره به اینکه باید ۱۲ اکیپ مشترک از ادارات جهاد کشاورزی، صمت، اتحادیه نانوایان و بسیج اصناف روزانه بر فعالیت نانوایی های شهرستان نظارت می کنند، افزود: هر گروه نظارتی و بازرسی روزانه ۱۵ تا ۲۰ بازید از نانوایی های شهرستان به صورت محله به محله انجام می دهند.
وی اظهار داشت: اتحادیه نانوایان لیست تمامی نانوایی ها را بر اساس مناطق شهرداری و به ترتیب رسته و مقدار سهمیه آرد اعلام کند و اکیپ های بازرسی موظف هستند در عرض یکماه تمامی نانوایی ها را رصد و نظارت کنند.
 
ثبت بیش از 800 مورد تخلف در نانوایی ها
"ابراهیم فرقانی" مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تبریز نیز با اشاره به اینکه تا کنون 807 مورد گزارش بازرسی در سامانه سیمبا ثبت شده، گفت: از این تعداد برای 94 مورد حکم صادر شده، 30 مورد در انتظار صدور حکم و 655 مورد عدم احراز تخلف بوده است.
گفتنی است از ۶هزار و ۳۰۰ واحد نانوایی یارانه ای فعال در آذربایجان شرقی ۲ هزار و ۳۰۰ واحد نانوایی در شهرستان تبریز به مردم خدمات ارایه می دهند.
 
طرح هوشمند سازی به بخش خصوصی واگذار شود 
"سیدرضا پورزینال" مسئول سازمان بسیج اصناف و بازاریان دیگر مسئولی بود که با آن درباره نظارت بر طرح هوشمند سازی یارانه نان گفتگو کردم، او با اشاره به نظارت بر توزیع و بازرسی از نانوایی ها گفت: تقویت بازرسی، نظارت بر نانوایی ها و برخورد با متخلفینی که در دو دهه گذشته رها شده بودند بخشی از اقدامات ما در این راستا بوده است.
وی خاطر نشان کرد: این کار ها بازدارندگی دارد و از قاچاق و نشت آرد یارانه ای جلوگیری می کند؛ در این رابطه پرونده هایی نی تشکیل و در حال بررسی است.
پورزینال گفت: در این بحث یک موضوع محوری و اساسی در کشور داریم، مگر در بحث ارز نیمایی و آزاد خطا کمتر از آرد و نان بود؟
مسئول سازمان بسیج اصناف و بازاریان سپاه عاشورا  گفت: اگر به فرمایشات مقام معظم رهبری نیز توجه کنیم می بینیم که بخش خصوصی به غفلت رفته و اگر بتوانیم تمرکز دولت و حاکمیت دولت در امور اقتصادی را هر چه قدر کمتر کنیم این مفسده ها و تخلفات حتما کمتر خواهد شد.
وی در پایان گفت: درخواست و پیشنهاد ما از دولت این است که آزاد سازی نان خصوصی سازی و به دست خود مردم مدیریت شود؛ این که بگوییم طرح هوشمند سازی شکست خورده، اکنون زود است. 
گزارش نصر می افزاید؛ طرح هوشمندسازی یارانه نان از همان ابتدای اجرا با نواقصی همراه بود، برای مثال برخی از افراد به دلیل مشغله بسیار زیاد خریدهای خود را به صورت اینترنتی انجام می‌دهند که خرید نان نیز در زمره آن است، اما هنوز دولت راهکار و سازوکاری برای ثبت خرید نان به شیوه اینترنتی ندیده است این نواقص با گذشت زمان بیشتر شد و معلوم شد که طرحی که دولت خواست آن را اجرا کند قبلا در رابطه با این موضوع اقدامات و اتاق فکر خوبی نداشته و طرح پس از گذشت شش ماه هنوز در جا میزند!
از کم‌فروشی می‌توان به عنوان یکی‌ دیگر از نواقص طرح هوشمندسازی یارانه نان نام برد، در حال حاضر یکی از عمده تخلفات تعدادی از نانوایی‌ها کم‌فروشی در وزن چانه است که با این کار در روز تعداد بیشتری نان پخت می‌کنند و سود بیشتری می‌برند؛ اما امکان رصد و ثبت این دست تخلفات در این طرح وجود ندارد، در واقع برخی از نانوایی‌ها برای جبران هزینه‌های خود اقدام به این کار می‌کنند.
از سوی دیگر آن‌طور که مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده: برخی از نانوایی‌های دولتی مشتری‌ها را مجبور می‌کنند که نان را به اشکال مختلف مانند نان کنجدی، نان زعفرانی، نان حاوی سبزیجات و انواع دیگر خریداری کنند، با این شیوه دستگاه کارتخوان هوشمند چهار قرص نان ثبت می‌کنند، اما در عمل دو قرص نان به مشتریان تحویل می‌دهند!
همچنین باید یادآور شد که روند پرداخت یارانه آرد برای تولید نان سنتی از پنج سال گذشته تاکنون سیر صعودی داشته است، علت آن است که در این بازه زمانی دولت برای حمایت از کشاورز، قیمت خرید تضمینی گندم را افزایش داده و در مقابل برای حمایت از مصرف‌کننده قیمت نان را با افزایش پرداخت یارانه تا حد امکان پایین نگه داشته است.
تمام این اتفاقات دست به دست هم داده‌اند تا پس از گذشت کمتر از شش ماه بسیاری از کارشناسان هوشمندسازی یارانه نان را طرحی شکست‌خورده تلقی کنند و موفقیت آن را زیر سوال ببرند، بدین ترتیب شاید افزایش پلکانی قیمت‌ها و اصلاح یارانه حامل‌های انرژی بدون انگیزه‌های سیاسی و شعارهای نخ‌نمایی نظیر جراحی اقتصادی و حمایت از محرومان راهکاری باشد که توجیه اقتصادی داشته باشد و بتوان به موفقیت آن امید داشت؛ در غیر این صورت باید درنهایت منتظر هزینه‌های سنگین طرحی باشیم که از ابتدا کفه شکست آن در ترازو سنگینی قابل توجهی داشت.
انتهای پیام/