به گزارش سرویس اجتماعی نصر، "مهاجرت" واژه‌ای آشنا، اما در عین حال غریب و سردی است که شاید این روزها زیاد در سر زبان ها می‌چرخد. شاید شما نیز برای یکبار هم که شده به مهاجرت فکر کرده باشید و یا برخی از اطرافیان شما این روزها مهاجرت کرده باشند، اما با خود بیاندیشید که کشور تنها چند زمین و خانه‌ و خیابان نیست، بلکه مکان‌هایی است که هرکدام بخشی از خاطرات و گذشته ما را می‌سازند و گویی هویت ما از آن‌هاست و با ترک آن، تکه‌هایی از ما آنجا جا می‌ماند.
حتما باخود فکر کرده‌اید کسی که مهاجرت می‌کند، چگونه می‌تواند کل زندگی‌اش را در یک چمدان خلاصه کرده و از خانواده، از خاک وطن و تمام دلبستگی‌هایی که عمری برای بدست آوردن و نگهداشتن‌شان خون دل خورده است، بگذرد؟!
بی‌تردید پشت احساس ما به هرجایی، خاطراتی است که آنجا ساخته‌ایم، افرادی که آن‌جا دیده‌ایم و اشک‌ها و لبخندهایی است که آنجا تجربه کرده‌ایم. همه این‌هاست که یک مکان را برای انسان چنان منحصر به فرد می‌کند که دوری از آن به رنج عظیمی می‌انجامد.
حال اختلاف بر سر ماندن و رفتن است. سرمایه‌ای که بسیاری از آن‌ها هم دل در گرو توسعه و پیشرفت کشور خود دارند و هم امکان رشد و پیشرفتی در اینجا نمی‌بینند؛ اما چرا باید در کشور ماند؟ سوال تلخی که این روزها جوانان از خود می‌پرسند!
آری، طبق آمار رصدخانه مهاجرت، ایران در فراز مهاجرتی قرار دارد و طی 4 دهه اخیر روند رو به رشدی را همواره داشته است؛ متاسفانه موج مهاجرت از گروه‌های تحصیل‌کرده و نخبگان علمی و گروه‌های خاص مانند پزشکی، پرستاری و مهندسی که برای تکمیل تحصیلات یا بورسیه تحصیلی خارج می‌شدند، به سنین مدرسه و نیروی کار متخصص رسیده که چالشی جدی است و برای برطرف کردن آن نیازمند یک برنامه دقیق‌، بنیادی و البته بلند مدت هستیم.
مهاجرت پدیده‌ای است که از سپیده دم تاریخ بشری، هم آغوش و همدم آدم‌ها بوده و تا به امروز به شیوه‌های گوناگون به تداوم خود ادامه داده است، لذا مهاجرت یكي از چهار عامل اصلي تغییر و تحول جمعیت بوده است.
در حالی که اپیدمی مهاجرت به پاندمی مهاجرت تغییر کرده است، وقتی سخن از کسانی که مهاجرت کرده‌اند به میان می‌آید، متوجه می‌شویم آن‌ها همه تلخی‌ها، سختی‌ها و خطرات را برای داشتن رویای یک زندگی ایده‌آل تر به جان می‌خرند تا شاید آینده خودشان یا فرزندانشان را تامین کنند.
این در حالی است که برخی از مهاجران از راه‌های غیرقانونی و قاچاقی خارج می‌شوند و خطرات جانی و قانونی این امر را هم به جان می خرند! فرار مغزها و مهاجرت نخبه‌های علمی در دهه‌های اخیر حکایت از خالی شدن فضای داخلی دانشگاهی و کسب‌وکارها از سرمایه‌های اجتماعی است.
در حال حاضر، مهم ترین مسئله در امر مهاجرت، کاهش سن مهاجرت است. بخش قابل توجهی از دانش‌آموزان سال‌های آخر دبیرستان و پیش از ورود به دانشگاه علاقه به مهاجرت به خارج از کشور دارند. این در حالی است همان قدر که نهادهای نخبه‌پرور داخلی غافل از حفظ سرمایه‌های اجتماعی هستند، نهادهای خارجی و بنگاه‌های دلالی نخبه در این مسیر پیشرفت چشم گیری کرده‌اند.
«تحصیل در ترکیه؛ پلی برای تحصیل در اروپا» ویژه 17 تا 21 ساله‌ها؛ تبلیغات موسسات مهاجرتی برای جذب دانش‌آموزان در دانشگاه‌های ترکیه در سال‌های اخیر به‌شدت زیاد شده است. ورودی آسان به این دانشگاه‌ها، تحصیل با هزینه پایین نسبت به کشورهای اروپایی، امکان انتخاب بهترین شغل‌ها در ترکیه و پلی هموار برای ورود به کشورهای اروپایی و آمریکایی؛ همه این وعده‌ها برای دانش‌آموزان ایرانی که از یک سو سد کنکور را پیش‌رویشان می‌بینند و از سوی دیگر آینده تحصیلی و شغلی برایشان مبهم است، وسوسه‌کننده‌تر می‌شود.
 
شیوه حکمرانی، تامین کننده منفعت آحاد مردم نیست/ توسعه کشور در گرو توجه به مردم است
نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار نصر در این مورد اظهار کرد: بشر در هرکجای دنیا که باشد، از ضرر و زیان پرهیز کرده و به سمت منفعت می‌رود. اصولا منفعت همیشه مادی و یا پول و دلار نیست؛ حتی اقناع احساسات نیز به نوع خود یک منفعت محسوب می‌شود.
"احمد علیرضا بیگی" با بیان اینکه روال اداره مملکت به‌گونه‌ای نیست که سرمایه را امنیت تلقی کند، ابراز کرد: در چهارماه اخیر، نزدیک 10 میلیارد دلار از کشور خارج شده است. در دوره آقای روحانی، قریب 117 میلیارد دلار پول از کشور خارج شده بود. این درحالی‌است که هر یک میلیون دلار برای جوانان این کشور آن هم در شرایط تحریم، بزرگترین سرمایه زندگی است.
وی افزود: متاسفانه چون «منفعت» خارج از ایران تعریف شده است، سرمایه‌های انسانی اعم از نخبگان و صاحبان علم و اندیشه و یا حتی سرمایه‌های مادی نیز به سمتی سوق می‌یابند که در آنجا منفعت وجود داشته باشد.
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی با اشاره به‌اینکه باید شرایطی را که باعث نا امنی برای سرمایه شده‌اند را برطرف سازیم، تصریح کرد: شیوه حکمرانی کشور را باید تغییر دهیم. چرا که شیوه حکمرانی، تامین کننده منفعت آحاد مردم نیست و این باعث شده مردم تمایل بیشتری برای مهاجرت داشته باشند؛ لذا باید منفعت مردم را در کشور تامین و لحاظ کنیم تا جوانان رفاه و منفعت خودشان را در خارج از جغرافیای ایران جستجو نکنند.
وی اذعان کرد: محدود شدن اینترنت و فضای مجازی نیز به معنای چیدن مقدمات مهاجرت برخی جوانان و شرکت های دانش بنیان است که پیش تر از طریق اینترنت کسب و کارشان را انجام می‌دادند.
بیگی با اشاره به‌اینکه ما به کمک مردم از گردنه‌های نفس‌گیر کشور عبور کرده ایم، خاطرنشان کرد: در شرایط خاص، مردم به دادمان رسیدند و باعث شدند در جنگ ها پیروز شده و سرمان را بالا بگیریم؛ اینکه در این شرایط تصور کنیم به مردم احتیاجی نداریم، یک خطای فاحش است.
این نماینده مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: متاسفانه مبنای عزل و نصب‌ها شایسته ساالاری نیست، چون اصلا مردم مورد نظر نیستند. دولت باید با بکارگیری افراد شایسته و نخبه کشور، مسبب افزایش امید بین مردم شود. بی‌تردید توسعه کشور در گرو مردم است و دولت قطعاً به مردم نیازمند است. به عنوان مثال چندسال بعد دولت در به در به دنبال جمع آوری رای خواهد بود.
احمد علیرضا بیگی تاکید کرد: مجلس زمانی می‌تواند تصمیمات موثری در خصوص پدیده‌ها و معضلات کشور بگیرد که در راس امور باشد. در حال حاضر مجلس شورای اسلامی در راس امور نیست و ما نمایندگان مردم نیز از این شرایط راضی نیستیم. لذا باید به سمت نهادگرایی پیش برویم. نهاد مجلس زمانی پرقدرت می‌شود که به مردم اعتبار بدهیم.
 
هجرت ناامیدانه بد است
یک پژوهشگر علوم اجتماعی هم در گفت و گو با خبرنگار نصر اظهار کرد: موضوع مهاجرت از قدیم الایام در فرهنگ سنتی و دیرین ما وجود داشت و پدیده مهاجرت در ذات پدیده‌ای منفی یا غیرقانونی نیست، بلکه امر توصیه شده‌ای است تا انسان بتواند برای داشتن موقعیت مطلوب‌تری هجرت کرده و در مسیرهای خوب برای رشد و تعالی زندگی خود قرار بگیرد و از قابلیت و استعدادهای خود به نحو احسن استفاده کند.
"روح الله رشیدی" در ادامه به انواع مهاجرت ها اشاره کرد و گفت: مهاجرت‌هایی که در زمان‌های گذشته رخ می‌داد، با انگیزه‌های مختلف و عموماً برای تحصیل و آموزش بود و محصلان و فارغ‌التحصیلان در نهایت برای ادامه زندگی به ایران باز می‌گشتند. آنان می‌توانستند در همان کشور اروپایی یا آمریکایی برای ادامه زندگی بمانند، ولی در ایران و در کنار خانواده خودشان زندگی کردن را ترجیح می‌دادند.
وی افزود: مسئله مهاجرت زمانی حائز اهمیت می‌شود که خروج هجرت در حالت اعتراضی، همراه با ناامیدی و حس انسداد همراه باشد که اصولاً در این نوع مهاجرت‌ها قصدی با عنوان بازگشت به مبداء قبلی وجود ندارد؛ این اتفاق ناشی از قیاس بین مبداء و مقصد است.
رشیدی با اشاره به اینکه تصویر از مبداء به دو بخش واقعی و غیر واقعی تقسیم می شود، ابراز کرد: بخش غیر واقعی (پدیده هایپررئالیتی یا فرا واقعیت) که بر پایه محتویات و تصویرسازی رسانه‌های خارجی استوار است که در حول محور یاس و نامیدی، ابهام و احساس بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری و نارضایتی از وضعیت کشور نسبت به آینده را ترسیم می‌کند، اما بخشی از تصاویر واقعی بوده و براساس برخی شاخص‌های مطرح شده در دنیا ترسیم شده که قابل انکار نیستند.
این عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای اسلامی شهر تبریز ادامه داد: مقصد اغلب مهاجرت‌‎‌ها یا با انگیزه اقتصادی، کاری و سرمایه گذاری است و یا در زمینه فنی، دانشی، علمی و تحصیلی است و قسمتی هم انگیزه رفاهی دارد. به نظر می‌رسد سهم انگیزه‌های اقتصادی در مهاجرت پررنگ‌تر است؛ ما باید به این موضوع افتخار کنیم، چرا که نسلی در کشور تربیت داده‌ایم که به قصد کارکردن، مولد بودن و در نهایت مفید بودن مهاجرت می‌کنند.
روح اله رشیدی اذعان کرد: با وجود اینکه زیرساخت های کشور در ادوار اخیر به شکل قابل اعتنایی توسعه پیدا کرده است، اما عقب ماندگی در عدالت، توجیه کننده پدیده‌هایی از جمله مهاجرت اعتراضی است.
وی با بیان اینکه کشور ایران نیز یک کشور مهاجرپذیر شناخته شده‌است، تصریح کرد: سالانه تعداد زیادی از مهاجران به دلیل بالا بودن هزینه تحصیلی‌شان به کشور ایران می‌آیند، اما بعد از فارغ‌التحصیلی به‌کشور خودشان باز می‌گردند؛ درحالی که کشور هیچ بهره‌ای از وجود آنان نمی‌برد.
مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر تبریز تاکید کرد: نظام اداری و نظام سیاسی که شایسته سالار نباشد، یکی از عوامل احساس انسداد در کشور است. به عنوان مثال وقتی قدرت جذب در سیستم اقتصادی و اداری وجود نداشته باشد، طبیعتا نخبگان نیز به سمت موقعیت‌های بهتری مهاجرت خواهند کرد.
رشیدی مهاجرت را یک پدیده دگرگونی فرهنگی و اجتماعی دانست و گفت: مهاجرت در پیری جمعیت بی‌تاثیر نخواهد بود، چرا که جوانان با نداشتن امید و برنامه نسبت به آینده و زندگی در وضعیت تعلیق، بحث تشکیل خانواده و جمعیت جوان نسل آینده را با بحران مواجه خواهد کرد.
عضو کمسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تبریز تاکید کرد: در بحث های حاکمیتی، مدیریت های شهری نیز نقش بی‌بدیلی در بروز و جلوگیری از چنین بحران‌هایی دارند و در احساس انسداد و نا امیدی نقش موثری دارند.
روح اله رشیدی با بیان اینکه مدیریت شهری در بحث استفاده از ظرفیت های نخبگان و تحصیلکردگان، نقش بسزایی دارد، ابراز کرد: متاسفانه گزینش نیرو در مدیریت‌های شهری به انتصابات فامیلی ختم شده است؛ لذا مدیریت شهری سهم بسزایی در تشدید شدن امر مهاجرت دارد.
وی اولین و مهمترین راهکار مدیریت مهاجرت را، بازگشت شایسته‌سالاری و نخبه‌گرایی به کشور دانست و گفت: مسئولان باید در سطح تخصص و توانایی خودشان و سرجای خودشان قرار بگیرند؛ اگر شایسته سالاری رعایت شود، آن زمان کشور یک برنامه درست پیدا خواهد کرد و همه این برنامه‌ها اجرایی می‌شوند.
این پژوهشگر علوم اجتماعی یکی دیگر از راه حل‌های مدیریت مهاجرت را در ایجاد بستر رشد در تمام سطوح، رفع بی‌عدالتی، رفع نابرابری و ایجادفرصت‌های برابر برای همه، توزیع عادلانه ثروت و موقعیت برای همه اقشار جامعه از جمله نسل پویا و جوان دانست.
 
پاندمی مهاجرت موجب فقدانی عمیق در جامعه می‌شود
جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز هم در گقت و گو با خبرنگار «نصر» مهاجرت را جابجایي و تغییر مكان زندگي به مكان دیگر برای بهبود زندگي یا فرار از آسیب دانست و افزود: در مفهوم مدرن، مهاجرت به حرکت و کوچ افراد از یک کشور به کشور دیگر، که شهروند آنجا نیست گفته می‌شود؛ با مهاجرت نه تنها محل زندگي افراد تغییر می‌یابد، بلكه وضعیت اجتماعي آن‌ها نیز دچار دگرگوني مي‌شود.
"جعفر ابراهیمی" اظهار کرد: گرچه مهاجرت جزء لاینفک ماهیت وجودی همه کشورها به‌خصوص کشورهای جهان سوم و در حال توسعه است، اما در کشور ما به یک چالش اساسی و اجتماعی تبدیل شده است؛ تشدید مشکلات اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری به‌ویژه بین فارغ‌التحصیلان باعث شده تا موج بعدی مهاجران، نخبگان علمی کشور باشند.
وی گفت: طی یک دهه اخیر شاهد آن هستیم که قشری از مردم که نه نخبه علمی محسوب می‌شوند و نه در دسته‌بندی‌های سیاسی هستند به مهاجرت رو آورده‌اند. این افراد شاید هیچ دغدغه سیاسی نداشته باشند، ولی فقر، بیکاری، کاهش امنیت اقتصادی، اجتماعی و روانی باعث شده تا آنان به ادامه زندگی در جایی به جز ایران فکر کنند. فراگیری مهاجرت این امکان را برای افراد با فرهنگ‌های مختلف فراهم می‌کند تا بتوانند فرصت بیشتری برای شکوفایی در جامعه‌ای مدرن و بهتر داشته باشند. از این دلایل می‌توان به ساخت آینده‌ای درخشان‌تر برای خود و اعضای خانواده، برقراری تعادل میان زندگی، تفریح و کار، ادامه تحصیل در دانشگاهی بین‌المللی و یا زندگی در اقتصادی بزرگتر و پویا‌تر اشاره کرد.
ابراهیمی گفت: افزایش قیمت در دو ماه اخیر ناشی از تشدید موج مهاجرت بوده است. از طرفی بیکاری فقط تبعات مالی برای افراد ندارد، بلکه کسی که شغل ندارد حتی نزد خانواده خود مدام تحت فشار رفتاری و روانی است. فرهنگ جامعه چنین است که یک فرد بیکار، شخصیت اجتماعی هم ندارد و این وضعیت درباره فارغ‌التحصیلان بیکار شدت بیشتری دارد و آن فرد را تحت فشار بدتری قرار می‌دهد.
وی با بیان اینکه افزایش نرخ مهاجرت به معنای افزایش هدر رفتن منابع ملی است، تصریح کرد: متاسفانه مسئولان کشور در بحث مهاجرت بدنبال ریشه‌ها و علل این پدیده نبوده و تا به امروز فقط صورت مساله را پاک کرده‌اند. هیچ برنامه منسجمی برای جوانان و آینده این مملکت ریخته نشده است. بی‌تردید تصمیماتی که رنگ و بوی محدودیت داشته باشند، بر فشار مهاجرت تاثیرگذار خواهند بود.
این جامعه شناس با بیان اینکه اصولاً مهاجرت از کشوری به کشور دیگر، موجب فقدانی عمیق می‌شود، تصریح کرد: پشت سر گذاشتن آنچه برای ما آشناست مثل غذاهای آشنا، موسیقی‌های محلی، تعاملات اجتماعی بدون دلیل، تاریخچه آشنا و زبان مادری وقتی اتفاق می‌افتد که فرد از فرهنگ آشنای خود دور شده و ناگریز است با فرهنگی بیگانه اخت بگیرد؛ نگرانی‌های جدید سیاسی و غرق شدن در اصطلاحات ظریف زبان جدید، از چالش‌هایی است که فرد مهاجر با آن‌ها مواجه می‌شود، اما تمام سختی ها را برای رسیدن به یک زندگی ایده آل به جان می‌خرد.
 
نخبگان مهاجر، ثروت‌‌های پنهان و واقعی یک کشورند
رئیس سازمان صمت آذربایجان شرقی در گفت و گو با خبرنگار «نصر» با بیان اینکه جامعه ما جامعه ای نخبه است، اظهار کرد: جامعه ما جامعه‌ایست که در حوزه فنون علوم اقتصاد، نخبگان زیادی پرورش می‌یابند و نخبگان در این راستا به‌دنبال فرصت‌های مختلف هستند تا صاحب اثر شوند؛ بی‌تردید اگر زمینه این فرصت‌ها ایجاد نشوند و یا برای عرضه و تقاضا نخبگان و افرادی‌که با داده‌های فناورانه اختراع ثبت می‌کنند، بستری فراهم نکنیم، باعث سرخوردگی آن‌ها شده و با پدیده مهاجرت نحبگان مواجه خواهیم شد.
"صابر پرنیان" با اشاره به اینکه در حوزه صنعت، مشکل تامین نیروی انسانی ساده برای خط تولید داریم، خاطرنشان کرد: با مراجعه به شهرک‌های صنعتی و تولیدی متوجه می‌شویم با کمبود کارگرساده مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه فعالیت‌های مبتنی بر دانش و فناوری باید مورد توجه مجلس شورای اسلامی، دانشگاه‌ها و حاکمیت قرار گیرد، تصریح کرد: در راستای شعاری که مقام رهبری حکیمانه در سال جاری انتخاب کردند، تولیدات صنعتی، کشاورزی و فعالیت‌های تجاری را به سمت دانش محور بودن سوق خواهیم داد که در این راستا نیازمند افکار افراد تحصیلکرده و نخبگان کشوری خواهیم بود.
پرنیان با اشاره به محدود بودن منابع حمایتی، ابراز کرد: باید منابع حمایتی را جهت دار کنیم، باید از محورهایی که برای اقتصاد کشور ارزش افزوده بیشتری تولید می‌کند، حمایت کنیم و این امر در راستای فراهم نمودن بستر رشد برای نخبگان و فناوران داخلی محقق خواهد شد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی تاکید کرد: برای حمایت از کسب و کارهای مبتنی بر فناوری و دانش بنیانی، باید ابتدا بسترهای لازم نرم افزاری، فکری و حمایت‌های مالی را ایجاد کنیم تا این افراد بتوانند ایده‌هایشان را تجاری سازی کنند.
پرنیان با بیان اینکه نخبگان مهاجر، ثروت‌‌های پنهان و واقعی یک کشوراند، تصریح کرد: امروزه ثروت اصلی، منابع افکار و نخبگان است که پنهان مانده‌اند که در بلندمدت برای توسعه و یا عقب ماندگی یک کشور موثر خواهند بود؛ لذا نباید این ثروت‌ها را نادیده گرفت و باید حمایت‌ها به سمت حمایت‌های ارزش آفرین سوق داده شوند تا بتوانیم در مقاوم سازی اقتصاد و بهره‌گیری از ظرفیت و منابع طبیعی خدادادی در کشور به نحو احسن استفاده کنیم.
پرنیان گفت: روند تولید صادرات محور در رشد اقتصاد چهاردهم درصد 9 ماهه سال 1401، روند رو به رشدی داشته است و تراز تجاری کشور به سمت مثبت و افزایش است. صادرات ما به سمت کالاهای ارزش آفرین رفته است، لذا افزایش قیمت دلار نمی تواند پایه منطقی برای جلوگیری از پاندمی مهاجرت باشد.
وی در پایان مطرح کرد: متاسفانه بخشی از نا امیدی جوانان و نخبگان را رسانه‌های خارجی با ایجاد جنگ رسانه‌ای قدرتمند در جهت تولید فضای ناامیدی و ایجاد احساس بدبختی و عقب ماندگی القا می‌کنند.
 
20 هزار و 500 درخواست پناهندگی در سال 2021/ با فرار مغزها و اتلاف سرمایه انسانی مواجهیم
به نقل از ایسنا، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در این باره گفت: ما بعد از ۷ تا ۸ سال در تراز ۵۰ هزار دانشجوی مهاجر قرار گرفتیم و اکنون وارد تراز بالاتر از ۶۶ هزار نفر دانشجوی مهاجر رسیدیم که این عدد نشان می‌دهد با سرعت پدیده افزایش جمعیت دانشجویی خارج از کشور را تجربه می‌کنیم.
بهرام صلواتی با تاکید بر اینکه در سال‌های آینده آمارهای مربوط به فرازهای مهاجرتی را دقیق‌تر شاهد خواهیم بود، اضافه کرد: ۸۶ هزار ویزا یا اقامت غیر توریستی در طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ برای ایرانیان در ۱۲ سال اخیر صادر شده که به طور متوسط ۱۶ هزار ویزای تحصیلی و ۱۲ هزار ویزای اقامت دائم برای مقاصد امریکا و کانادا بوده، ضمن آنکه ۲ هزار ویزای استارتاپی برای کشورهای آمریکا و انگستان صادر شده است.
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در خصوص مهاجرت‌های پناهجویی، اظهار کرد: در سال ۲۰۲۱، ۳۵ درصد افزایش داشتیم، در حالی که این عدد برای دنیا حدود ۳۰ درصد بوده است و این عدد نشان می‌دهد که میزان مهاجرت پناهجویی ایرانیان از میانگین جهانی بالاتر بوده است و در طول سال ۲۰۲۱، میزان درخواست پناهجویی جدید ایران به ۲۰ هزار و ۵۰۰ نفر رسیده است و در رتبه نخست پناهجویی بریتانیا قرار داریم.
صلواتی با بیان اینکه ایرانیان بالاترین میزان ثبت درخواست پناهجویی در بریتانیا را داشتند، ادامه داد: میانگین نرخ رشد جمعیت دانشجویان بین‌المللی ایران در خارج بعد از ۱۰ سال بالاتر از میانگین جهانی شده است.
وی با تاکید بر اینکه ما از سال‌های پیش اقدام به اصلاح آمارهای ارائه شده در این زمینه کردیم، یادآور شد: کشوری با ۸۵ میلیون نفر جمعیت که ظرفیت اصلی آن نه نفت و گاز، بلکه نیروی انسانی است، با نرخ مشارکت اقتصادی ۴۰ درصدی مواجه است و باید این سوال پرسیده شود که چه بلایی سر نیروی انسانی آورده‌ایم. از تعداد ۸۵ میلیون نفر جمعیت که ۶۳ میلیون نفر آنها در سن کار هستند، ۴۰ درصد آنها می‌توانند فعالیت اقتصادی داشته باشند.
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران ادامه داد: بر اساس بررسی‌های ما متاسفانه افراد چشم‌انداز روشنی برای کشور نمی‌بینند و آینده کشور روشن نیست و این هشداری است که ما برنامه منسجمی برای به‌کارگیری سرمایه انسانی برای حال حاضر و آینده نداریم.
صلواتی اضافه کرد: زمانی که درباره مسائل کلان اجتماعی از جمله مسائل جمعیتی صحبت می‌کنیم، لازم است به اندازه اهمیت و کلان بودن آن مساله، نظام‌های آماری و پشتیبانی آن را تهیه کنیم که متاسفانه، دستگاه‌های مختلف، عدد ابتدایی از میزان مهاجرت نیروهای خود ندارد و این در حالی است که وقتی ما به سمت افزایش جمعیت حرکت می‌کنیم، یکی از مهمترین فاکتورهای آن داشتن بیلان ورود و خروج مهاجران است.
وی افزود: علی‌رغم این مسائل در سالنامه مهاجرتی، آمارهای بین‌المللی و داخلی مهاجرتی را در آن لحاظ کردیم، ولی نه وزارت بهداشت و نه سایر دستگاه‌ها و نهادها، آمار دقیقی از میزان خروج ندارند و ما بر اساس پیمایش‌هایی که در اقشار مختلف کشور انجام دادیم، نرخ‌های تمایل و تصمیم به مهاجرت و اقدام به مهاجرت را به دست آوردیم.
صلواتی با اشاره به برخی از نقدها در خصوص مهاجرت ایرانیان به خارج، گفت: دفاع و نقد کورکورانه در این زمینه،‌ هیچ کمکی به کشور نخواهد کرد و در سال "اقتصاد دانش‌بنیان" باید این سوال مطرح شود که آیا می‌خواهیم بر اساس دانش و آگاهی، اقتصاد کشور را توسعه دهیم؟ در سال جاری به دلیل همین نامگذاری باید بحث‌های ما بسیار دقیق و علمی و مبتنی بر شواهد آماری باشد.
وی ایران را چهارمین کشور دانشجوی دکتری‌فرست به امریکا توصیف کرد و ادامه داد: ایران اولین کشوری است که نرخ ماندگاری را در این کشور دارند، ضمن آنکه ۹۰ درصد فارغ‌التحصیلان PHD ایرانی در کشور امریکا می‌مانند.

کسی به فکر هست؟
به گزارش نصر، بر اساس آمارهای سازمان ملل و بانک جهانی ۲۰۲۰ تعداد ۱۰ کشور جهان که بیشترین جمعیت ایرانی‌های خارج از کشور را دارد عبارتند از: امارات متحده عربی، آمریکا، کانادا، آلمان، انگلستان، ترکیه، سوئد، استرالیا، اسرائیل و کویت است و اغلب افراد علاقه‌مند به مهاجرت نیز معمولا سنی بین ۲۵ تا ۴۰ سال دارند.
تشدید دشواری‌های معیشتی، افزایش میزان بروز آسیب‌های اجتماعی، اوضاع نامناسب فرهنگی، اطمینان نداشتن از آینده و افزایش جاذبه‌های شغلی و تحصیلی سایر کشور‌ها نسبت به ایران، منجر به رشد آمار مهاجرت در میان ایرانیان شده است.
ما به همان میزانی که از ظرفیت‌های نیروی انسانی غافل شویم، یا دچار فرار مغزها خواهیم شد و یا دچار اتلاف نیروی انسانی! و هر کدام از این‌ها اتفاق بیفتد، برای کشور خسرانی جبران ناپذیر خواهد بود. آیا مسئولان کشور به فکر هستند؟!

گزارش از سحر مغفرت

انتهای پیام/