در عصری که شهرسازی و معماری با مسائل زیست محیطی مانند مبارزه با مصنوعی سازی خاک ها، مدیریت زباله های ساختمانی یا حتی استفاده از مواد زیستی به چالش کشیده شده است، این سوال مطرح می شود که آیا شهر فردا یک شهر کاملا منعطف و قابل جابجایی خواهد بود؟ سوالی که به چالشی دوگانه پاسخ می‌دهد: تلاش برای هوشیاری بیشتر و در عین حال پاسخگویی به تکامل کاربری ها و سبک زندگی ساکنان. بنابراین، به جای تخریب برای بازسازی، چرا یک ساختمان را برای چیدن و ساختن مجدد در آینده از هم جدا نکنیم، حتی اگر به معنای استفاده جدید از آن باشد؟ ایده ای که منجر به صرفه جویی در بسیاری از منابع طبیعی شده و واقعا شهرهای ما را درگیر یک منطق پایدار می کند.

معماری متحرک، محدود به شرایط اضطراری
ایده معماری متحرک جدید نیست. از زمان پارینه سنگی، مردم قبلاً از آن به دلایل مختلف بقا استفاده می کردند. متعاقبا، ظهور دامداری و رمه گردی منجر به توسعه مفهوم نیمه کوچ نشینی شد، شیوه ای از زندگی که مبتنی بر یک ریتم فصلی است و بنابراین شامل استفاده از معماری سبک، با اندکی ابعاد، به منظور اجازه دادن به جابجایی گروه ها گردید که کمی شبیه تیپی های مورد استفاده بومیان آمریکا یا یوردهای مورد استفاده در آسیا است.
بدنبال آن، با ظهور کشاورزی و سبک زندگی یکجانشینی، این سیستم رها شد تا راه را برای ساخت و سازهای پایدار ساخته شده با مواد موجود در محل ایجاد شود. این امر باعث شهرنشینی و ایجاد شهرها و سپس کلان شهرها شده است.
اخیراً نیز مفهوم ساخت و ساز پیش ساخته ظاهر شده است. چند نمونه نادر مانند قصر کریستال، یک سالن نمایشگاهی قابل جابجایی فلزی و شیشه ای که در سال ۱۸۵۱ در لندن برای اولین نمایشگاه جهانی ساخته شد. سپس، پیش ساخته مورد استفاده در سایت های ساخت و ساز برای رفع نیازهای موقت شد. و این همان چیزی است که معماری قابل جابجایی و متحرک امروزه را دوباره مطرح کرد : پاسخ به شرایط اضطراری.

پاسخی به کهنگی عمدی یا برنامه ریزی شده ساختمان ها
ساخت این ساختمان های متحرک و مدولار می تواند پاسخ مناسبی به مسائل زیست محیطی باشد. این امر به ویژه باعث افزایش طول عمر ساختمان ها و کاهش ایجاد زمین های بایر می شود. بلکه همچنین موجب تسهیل ظهور کانال هایی برای استفاده مجدد از مواد می گردد. در نهایت، این امر به شهر امکان می دهد تا ساخت و ساز کرده و مصنوعی سازی خاک های مطلوب برای کشاورزی و تنوع زیستی را محدود کند. سیلوین گریزوت، برنامه‌ریز شهری از شهر نانت، بیان می کند : "امروزه ما تمایل داریم که ساختمانی یک بار مصرف بسازیم، که منجر به نوعی کهنگی عمدی می‌شود. زمانی که این کاربری به پایان می‌رسد، ساختمان با مشکل سازگاری مواجه می شود. برای رفع این مشکل، می‌توانیم ساختمان‌های برگشت‌پذیر را تصور کنیم که از ابتدا به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند کاربری مسکونی و هم تجاری داشته باشند. اما در نهایت، ویژگی قابل جابجایی ساختمان است که مدنظر ماست".
بنابراین، ایده پیش بینی تکامل کاربری های یک ساختمان به منظور ارائه یک پاسخ برنامه ریزی شهری منسجم است. در این راستا، شرکت Park & ‌Play  مفهوم معماری قابل جابجایی را برای پیشنهاد راه اندازی ۱۰۰% مدولار و طبقات متحرک پارکینگ اضافی در نظر گرفته است. به عنوان مثال، ایستگاه‌ها و فرودگاه‌هایی را که اغلب با مشکلات پارک مواجه هستند، مورد هدف قرار می دهد. سیلوین گریسوت می گوید: "پارکینگ نمونه خوبی است، می دانیم که در آینده بسیار کمتر به آن نیاز خواهیم داشت. بنابراین دو راه حل وجود دارد: یا ساختمانی بسازیم که منعطف باشد، یعنی زمانی که دیگر نیازی به پارکینگ نداریم، می توانیم آن را تبدیل به شرکت کنیم. اما ما به نوعی در زیرسازی بهینه مکان قرار داریم. یا گزینه قابل جداشدن را انتخاب می کنیم تا در زمانی که دیگر به آن نیاز نداریم، کاربری دیگری به زمین بدهیم". برای نیازهایی که امروزه به وضوح شناسایی شده‌اند، اما مطمئن نیستیم که فردا هنوز وجود خواهند داشت، قابلیت جابجایی ساختمان می‌تواند پاسخ مناسبی باشد که بتواند با همه کاربری­ها سازگار شود.

پیش به سوی معماری چرخشی
بنابراین، معماری متحرک، علاوه بر ارائه راه‌حلی برای مشکل مصنوعی‌سازی خاک‌ها، امکان اعمال اصول چرخشی را در طراحی ساختمان‌ها فراهم می‌کند. به ویژه با حمایت از مواد زیست محیطی و سبک که می توانند دوباره استفاده شوند. واضح است که نه بتن بلکه چوب بیشتر بکار می رود، (منبعی که خود را به عنوان ماده زیستی منتخب برای برچیدن و استفاده مجدد معرفی می‌کند)، زیرا به راحتی به مجموعه‌های مکانیکی جداشدنی مبدل می شود. این نوع معماری همچنین باعث کاهش تولید زباله هایی می شود که بازیافت آنها دشوار است. از جمله مزیت‌های دیگر این نوع معماری می‌توان به کنترل بیشتر بر روند ساخت و ساز به دور از شرایط بد آب و هوایی و خرابی‌های احتمالی، ایمنی بیشتر هنگام ساخت، ساخت راحت تر و همچنین بررسی و بازرسی راحت تر و در نهایت صرفه اقتصادی اشاره کرد.
بدین ترتیب، این مفهوم از ساخت و ساز مدولار امکان مدیریت منطقی منابع به لطف استفاده مجدد را فراهم می کند. با عدم استفاده از سیمان، ماسه، شن یا آب، اثرات زیست محیطی بسیار مثبت تر از سازه های ساخته شده از بتن است. اثرات زیست محیطی که به دلیل مونتاژ جزئی در کارخانه تحت شرایط کنترل شده به حداقل می رسد، این نوع ساخت باعث می شود تا حرکت ماشین آلات و وسایل نقلیه سنگین را کاهش داده و در نتیجه انتشار گازهای گلخانه ای از لوله های اگزوز را محدود کند.
معماری که پاسخگویی به بسیاری از چالش های پیش روی بافت شهر امروزی و آزمایش مسیرهای جدید را ممکن می سازد. با این حال، دموکراتیزه کردن این طرح مستلزم احیا یا به نمایش گذاشتن دانش، تجارت و تکنیک های ساخت و ساز است. بنابراین، باید تلاش های زیادی در زمینه آموزش حرفه های جدید در طراحی و ساخت انجام شود. مقامات دولتی نیز به نوبه خود در مقبولیت این شکل جدید شهرسازی و نیز در مقررات و قانونگذاری آن برای ساکنان نقش دارند.

آذر کریم‌زاده
انتهای پیام/