به گزارش نصر، گروه ماشین‌سازی تبریز به عنوان یکی از صنایع مادر کشور در سال ۱۳۸۳ با سه هزار کارگر توسط سازمان خصوصی‌سازی واگذار شد؛ اتفاقی که سرآغاز افول این واحد صنعتی مادر تا به امروز بوده است.
گروه ماشین‌سازی تبریز در سال ۱۳۴۶ با هدف ایجاد اشتغال برای ۴۰ هزار نفر بنیان گذاشته شد کد در مدت کوتاهی بستری برای ایجاد صنایع وابسته بزرگ دیگری چون ریخته گری، لیفتراک سازی، ایدم و موتوژن و ... شد که هریک به مانند ستاره ای در آسمان صنعت ایران و منطقه درخشیدند.
قرار گرفتن نام گروه ماشین سازی تبریز در فهرست کارخانه های قابل وگذاری به بخش خصوصی در راستای اصل ۴۴ قانون اساسی با هدف ارتقای بهره وری و بهبود وضعیت شرکت، تیری بر ریشه قطور این مجموعه بود که افولش به دلیل سوء مدیریت و گماشتن مدیران ناکارآمد چند سالی قبل از آن آغاز شده بود؛ در تایید این ادعا می توان به این نکته اشاره کرد که تاریخ آخرین دستگاه وارد شده به این مجموعه سال ۱۳۸۰ شمسی می باشد که بیانگر سیر قهقرایی این مجموعه مادر تخصصی است.
واگذاری ماشین سازی تبریز به بخش خصوصی نه تنها بهبودی در وضعیت آن ایجاد نکرد، بلکه وضع بدتر شد و گروه ناگزیر شد دفتر ۱۰ طبقه تهران در چهار راه فاطمی را که همچون نماد صنعت تبریز و آذربایجان تلالو می کرد، برای پرداخت بدهی های بیمه، به قیمت ناچیز بفروشد.
فروش اموال و دارایی های شرکت برای برون رفت از وضعیت بدهی های سنگین جوابگو نبود، به گونه ای که کارگران ماشین سازی در سال های بعد بارها اعتصاب کردند و خواستار تعیین تکلیف آن شدند؛ این روند تا اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ که گروه به یک شخص حقیقی فروخته شد، ادامه یافت، اما این نیز دیری نپایید و با دستگیری مالک حقیقی مجموعه به اتهام فروش ارز در بازار آزاد، ماشین سازی با ورود قوه قضاییه به «صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد» به عنوان مالک قبلی آن بازگرانده شد.
این پایان ماجرا نبود و گروه ماشین‌سازی تبریز با پیشنهاد وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و تصویب هیئت دولت، تحت مالکیت این وزارتخانه قرار گرفت؛ واگذاری ماشین سازی به همراه هشت شرکت دولتی دیگر در ازای بدهی ۳۲ هزار میلیارد تومانی دولت به وزارت متبوع صورت گرفت.
اواسط مرداد ماه سال ۹۹ بود که با تصویب هیئت عالی واگذاری، ۶۵ درصد از سهام کارخانه ماشین‌سازی تبریز به سازمان گسترش و نوسازی صنایع (ایدرو) واگذار شد تا مصداق شعر «هر کو دور ماند از اصل خویش/ باز جوید روزگار وصل خویش» باشد، هر چند که هنوز ۳۵ درصد سهام آن همچنان در اختیار شستاست.
بروز این وضعیت موجب شده که گروه ماشین سازی و ریخته گری تبریز همچنان بلاتکلیف و عاقبت داستان غم انگیز آن در هاله ای از ابهام بماند؛ کارگران این گروه صنعتی از اینکه «ایدرو» با گذشت بیش از یکسال از واگذاری آن به این سازمان، مجموعه را تحویل نمی گیرد، گلایه دارند و می گویند که تغییر مالکیت باعث شده مدیریت فعلی کارخانه حق امضا نداشته باشد.
آنان نگران هستند که ادامه سردرگمی در مالکیت گروه ماشین سازی تبریز، به حیف و میل شدن احتمالی اموال و دارایی های آن بیانجامد و بر همیت اساس خواستار تسریع سازمان گسترش و نوسازی صنایع در تحویل گرفتن این مجموعه قدیمی هستند.
حال امید می رود در سایه سیاست های عدالت طلبانه دولت سیزدهم که احیای واحدهای تولیدی راکد را در اولویت فعالیت های خود در حوزه صنعت و معدن قرار داده است، شاهد تعیین تکلیف کارخانه های ماشین سازی و ریخته گری به عنوان شناسنامه صنعت خطه آذربایجان باشیم.
ابراز تاسف معاون رییس جمهور از عدم تعیین تکلیف کارخانه ماشین‌سازی تبریز
اواخر اسفند پارسال بود که محسن رضایی، معاون اقتصادی رییس جمهور از کارخانه‌های ماشین‌سازی، ایدم و چرخشگر تبریز بازدید کرد و در جریان آخرین وضعیت این سه واحد مهم صنعتی قرار گرفت.
رضایی در این بازدیدها ضمن گفت‌وگو با مدیران و کارگران سه واحد صنعتی، به مسئولان استانی دستور داد تا ضمن پیگیری‌های جدی برای حل مشکلات این واحدها، اهداف و نقشه راه آنها را برای تصمیم‌گیری‌های آتی تنظیم کنند.
معاون رئیس جمهور همچنین ضرورت تولید ماشین‌های نسل جدید، فعال‌سازی واحدهای تحقیق و توسعه، بازاریابی تخصصی با هدف بازارهای داخلی و خارجی و برنامه‌ریزی منسجم برای افزایش کیفیت و کمیت تولید در واحدهای صنعتی را مورد تأکید قرار داد.
رضایی در حاشیه این بازدید با ابراز تأسف از عدم تعیین تکلیف کارخانه ماشین‌سازی، بر ضرورت تسریع در تحقق این امر از سوی مسئولان سازمان خصوصی‌سازی تأکید کرد.
وی با اشاره به اینکه این واحدها در سال‌های گذشته وضعیت خوبی نداشته‌اند، گفت: مشکل اصلی این واحدها، فرسوده بودن ماشین‌آلات است؛ برخی از دستگاه‌ها مربوط به ۵۰ تا ۶۰ سال پیش است و باید بتوانیم از طریق مهندسی معکوس این دستگاه‌ها را نوسازی کنیم.
وی تأکید کرد: این واحدها، حقیقتاً سرمایه‌های بزرگی هستند، اما باید تلاش کنیم تا فعال‌تر شوند و نقش واقعی خود را در توسعه استان و کشور ایفا کنند.
شرکت ماشین‌سازی تبریز نیازمند نوسازی و تحولات فناورانه است
در همین حال دبیر برنامه توسعه فناوری ماشین‌سازی معاونت فناوری ریاست جمهوری نیز با بیان اینکه مجموعه ماشین سازی تبریز با بحران جدی روبرو است، گفت: این مجموعه نیازمند نوسازی و تحولات فناورانه است.
احمد طالبیان، اواخر آبان سال جاری، در دیدار با نائب رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز افزود: واحدهای فنی و سودده ماشین‌سازی تبریز از این مجموعه جدا شده و به صورت مستقل فعالیت می‌کنند.
وی با بیان اینکه ایران در صنعت تراکتورسازی پتانسیل بسیار بالایی دارد، اظهار داشت: با توجه به فرسوده بودن ماشین‌آلات کشاورزی در منطقه در صورت مشارکت تراکتورسازی تبریز با شرکت‌های EMC به‌راحتی می‌توان به سایر کشورها از جمله سوریه صادرات انجام داد.
تعیین تکلیف مالکیت ماشین‌سازی، اولویت کاری نماینده عالی دولت در آذربایجان شرقی
تلاش برای تعیین تکلیف کارخانه ماشین سازی و شرکت ریخته گری برآمده از دل آن، از جمله نخستین گام های نماینده عالی دولت سیزدهم در آذربایجان شرقی بعد از انتصاب به این مسوولیت بود و عابدین خرم بیستم آبان ماه پارسال در جلسه بررسی مسائل و مشکلات گروه صنعتی ماشین‌سازی تبریز، دستور داد تا کارگروهی تخصصی با مسئولیت معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری به منظور جمع‌بندی و تحلیل موانع و مشکلات این گروه، تشکیل و پس از یک ماه نسبت به ارائه گزارش درخصوص وضعیت آن و راهکارهای پیشنهادی برای برون‌رفت از مشکلات، اقدام کند.
بر این اساس مقرر شد این کارگروه با مسئولیت معاون امور اقتصادی استاندار پس از یک ماه نسبت به ارائه گزارش درخصوص وضعیت آن و راهکارهای پیشنهادی برای برون‌رفت از مشکلات، اقدام کند.
در این نشست که پس از بازدید استاندار از قسمت‌های مختلف کارخانه‌های ماشین‌سازی و ریخته‌گری و با حضور مسئولان دستگاه‌های اجرایی مرتبط تشکیل شد، ابتدا مدیران این دو شرکت گزارشی از آخرین وضعیت تولید و مسائل و مشکلات حقوقی و کارگری این شرکت‌ها ارائه کردند.
در عین حال برخی مشکلات از جمله کمبود نقدینگی، بدهی‌های مالیاتی و بانکی، افزایش قیمت مواد اولیه، فرسودگی ماشین‌آلات، بلاتکلیف بودن موضوع مالکیت و کمبود نیروی کار از موانع اجرای طرح‌های توسعه در این گروه صنعتی عنوان شد.
نماینده کارگران گروه صنعتی ماشین‌سازی هم در این جلسه، مسائل و مشکلات کارگری این گروه و خواسته‌های کارگران را بیان کرد که نوسازی ماشین‌آلات و به‌روزرسانی تکنولوژی، اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، افزایش حقوق، به‌کارگیری نیروهای متخصص و کارآزموده، بهسازی محیط کار و ثبات مدیریتی از جمله مسائل مطرح شده از سوی وی بود.
استاندار آذربایجان شرقی در آن جلسه پس از شنیدن گزارش‌های مربوطه، با بیان اینکه خوشبختانه کارخانه ماشین‌سازی نسبت به دو سه سال گذشته وضعیت بهتری دارد، گفت: در صورت حل مشکلات و رفع موانع، این کارخانه توان تولید بیشتر و صادرات را هم دارد و باید همه کمک کنیم تا این صنعت اساسی که برند تبریز و استان است، از یک اعتلای مناسب برخوردار شود.
خرم همچنین درخصوص جذب سرمایه‌گذاری برای توسعه و نوسازی گروه ماشین‌سازی، خواستار تهیه گردش کار سرمایه‌گذاری برای ارائه به سازمان گسترش و نوسازی صنایع شد.
وی به مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان نیز دستور داد تا با تشکیل یک گروه کارشناسی با همکاری مدیران ماشین‌سازی و ریخته‌گری، مسائل و مشکلات کارگری این ۲ واحد را به صورت دقیق آسیب‌شناسی و راهکارهای عملی برای پاسخ‌گویی به خواسته‌های معقول، منطقی و قانونی کارگران پیش‌بینی کند.
استاندار آذربایجان شرقی از مدیران گروه صنعتی ماشین‌سازی هم خواست تا با بهره‌گیری از تجربیات واحدهای تولیدی موفق، نسبت به افزایش بهره‌وری تولید و استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و امکانات موجود در جهت بهبود نسبی وضعیت این گروه اقدام کنند.
خرّم صبح امروز با حضور در کارخانجات ماشین‌سازی تبریز، ضمن بازدید از خطوط تولید ماشین‌سازی و ریخته‌گری، با کارگران این دو واحد صنعتی درباره مسائل و مشکلات آنان گفت‌وگو کرد.
استاندار آذربایجان شرقی پس از گفت‌وگو با کارگران، برای پیگیری جدی برای حل مسائل و مشکلات آنان قول مساعد داد و ابراز امیدواری کرد با همت و تلاش مدیران مجموعه و مسئولان اجرایی، در مدت زمان کوتاهی شاهد بهبود وضعیت در این گروه صنعتی باشیم.
نماد صنعت آذربایجان را از مرگ تدریجی نجات دهید
وضعیت ناگوار کارخانه ماشین سازی به عنوان هویت صنعت در خطه آذربایجان و بسترسازی توسعه صنعتی در بسیاری از مناطق دیگر کشور در سال های پس از دهه ۱۳۵۰ شمسی، نگرانی نمایندگان مجلس را نیز به دنبال داشته است.
در همین راستا نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی با اشاره به ارسال نامه و درخواست از وزیر اقتصاد برای خروج ماشین سازی از لیست واگذاری، گفت: شرکت ماشین سازی به عنوان نماد صنعت آذربایجان بوده و باید از مرگ تدریجی نجات یابد.
روح الله متفکر آزاد، در خصوص وضعیت شرکت ماشین سازی تبریز، اظهار کرد: بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، واگذاری شرکت‌ها و صنایع دولتی به بخش خصوصی به مرور انجام می‌گیرد و معمولاً یک لیستی از این شرکت‌ها تهیه می‌شود.
وی افزود: طی سال‌های گذشته مشکلاتی در فرایند واگذاری این شرکت‌ها پیش آمده که با ورود دستگاه‌های قضایی و دولت جلوی رانت و تخلف در آن‌ها گرفته شده است اما مسئله این است که برخی از این مجموعه‌ها، شرکت‌ها و کارخانجاتی هستند که معتقدیم باید در خصوص حضور در لیست واگذاری آن‌ها بازنگری شود.
وی ادامه داد: یکی از این شرکت‌ها، دو شرکت ماشین سازی و ریخته گری ماشین سازی تبریز است. ماشین سازی یک کارخانه‌ی کارخانه ساز است و یکی از شناسنامه‌های صنعت آذربایجان در ایران محسوب می‌شود.
متفکرآزاد گفت: شرکت ماشین سازی اکنون تضعیف شده است اما این شرکت در روزگاری جزو برندهای صنعتی ایران بود، لذا برای جلوگیری از تداوم واگذاری ماشین سازی، نامه‌ای به وزیر اقتصاد نوشته و درخواست کردم تا شرکت‌های ماشین سازی و ریخته گری ماشین سازی از لیست واگذاری خارج شوند.
وی با بیان این‌که قرارگیری شرکت ماشین سازی در لیست واگذاری، ضررهای سنگینی را متحمل این شرکت کرده است، اظهار کرد: این شرکت‌ها از سال ۸۳ تاکنون بارها وارد لیست واگذاری شده و برای مزایده رفته است و حتی در مقطعی نیز واگذار شده است.
وی تاکید کرد: حضور شرکت ماشین سازی در لیست واگذاری، باعث می‌شود تا بر اساس قانون امکان سرمایه گذاری بخش دولتی و خصوصی وجود نداشته و خط تولید آن را نتوان بروز کرد.
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی گفت: این شرکت‌ها با تداوم چنین شرایطی به مرگ تدریجی دچار می‌شوند. از این رو به صورت جدی به سرمایه گذاری احتیاج دارند در نتیجه باید از لیست واگذاری خارج شوند تا امکان سرمایه گذاری فراهم شده و از مرگ تدریجی نجات یابند.
وی با بیان این‌که پس از بروزرسانی شرکت و سرمایه گذاری در آن می‌توان به واگذاری آن فکر کرد، افزود: باید شرکت‌های ماشین سازی و ریخته گری ماشین به عنوان نماد خطه آذربایجان واگذار نشوند.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: دولت اگر قصدی برای واگذاری دارد ابتدا باید شرکت‌ها را بروز کند و برای این امر لازم است تا از لیست واگذاری خارج شوند.
کارخانه ماشین سازی تبریز و شرکت ریخته گری در برزخ
وضعیت تاثرانگیز کارخانه ماشین سازی تبریز و شرکت ریخته گری سبب شد که رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی، نهم شهریور ماه امسال در بازدید رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) از این مجموعه صنعتی گلایه و درخواست کند که این ۲ مجموعه صنعتی مادر از برزخ واگذاری خارج شوند.
صابر پرنیان با بیان اینکه برای بهبود وضعیت شرکت ماشین سازی تبریز باید توجه ویژه ای به این صنایع شود، گفت: با توجه به این که ماشین سازی تبریز صنعت مادر است و ماشین آلات صنعتی که در این شرکت تولید می شود در واحدهای تولیدی مورد استفاده قرار می گیرد بنا بر این وضعیت این شرکت برای ما مهم است.
پرنیان تاکید کرد: شرکت ماشین سازی تبریز و شرکت ریخته گری باید از این حالت برزخ و این که در لیست واگذاری اصل ۴۴ قرار گرفته تعیین و تکلیف شود.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی گفت: برای تامین نقدینگی و کمک به توسعه شرکت ماشین سازی تبریز و شرکت ریختگری ماشین سازی باید نگاه ویژه ای شود.
وی اضافه کرد: با توجه به اهمیت این صنعت و این که هویت آذربایجان محسوب می شود و همچنین تاثیر قابل توجهی که در رشد و توسعه صنعت آذربایجان و کشور داشته باید به این صنایع نسبت به سایر بنگاه ها نگاه متفاوتی شود.
وی با تاکید بر رفع مسایل و مشکلات بانکی و افزایش ظرفیت واحدهای تولیدی و حمایت ویژه از صنایع استان گفت: در این زمینه جلسه ای با حضور استاندار آذربایجان شرقی به منظور بررسی دغدغه های صنایع استان برگزار شد که مقرر شد سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نگاه ویژه ای به مشکلات این صنایع داشته باشد.
وی با اشاره به نقش پدافندی گروه ماشین‌سازی تبریز تشریح کرد: پدافند غیرعامل یعنی اینکه از داشته‌های خود حفاظت و تولید تداوم یابد و بر همین اساس اولین قدم در این زمینه برای گروه صنعتی ماشین سازی و شرکت ریخته‌گری آن این است که این شرکت‌ها را از وضعیت بلاتکلیف فعلی درآوریم و حداقل پنج سال بحث واگذاری آن با هدف توسعه و افزایش تولید در هر دو شرکت را متوقف کنیم.
پرنیان با تاکید بر اینکه صنعت کشور مدیون شرکت ماشین‌سازی تبریز و حفظ این شرکت ضروری است، تصریح کرد: ماشین‌سازی مدرسه تربیت مهندسان و نیروهای متخصص است و کارگران آن برای سایر مجموعه‌ها در حکم نیروی متخصص هستند و کمترین کار برای حفظ این مجموعه خارج کردن شرکت از وضعیت فعلی و ایجاد زمینه توسعه و بروزرسانی آن است.
برآیند برگزاری جلسات متعدد در سطوح استانی و بازدید مقام های ارشد کشوری از مجموعه صنعتی ماشین سازی تبریز، حاکی از این واقعیت تلخ است که گره کور نجات این نماد صنعت خطه آذربایجان، نیازمند اراده ای فرا استانی و دلسوزی نهادهای بالادست در سطح معاونت های ریاست جمهوری و وزارتخانه های مربوطه برای هم افزایی جهت احیای این کارخانه پنجاه و اندی ساله است که زمانی پوشیدن پیراهنش در تبریز و سراسر ایران ، برای کارگران و مهندسانش مایه مباهات بود و فارغ التحصیلان بهترین دانشگاه های کشورمان آرزو می کردند که در آنجا به کار گرفته شوند.