اگر بیابان زایی موضوعی است که به دلیل گرمایش جهانی بر بسیاری از مناطق در سراسر جهان تأثیر می گذارد، این پدیده امروزه به ویژه در قاره آفریقا تشدید شده است، جایی که ۴۵ درصد از زمین باید با این چالش روبرو شود. به ویژه پیشروی صحرای ساهارا به سمت جنوب است که بسیاری از کشورها را نگران کرده است.
همچنین برای مبارزه با این پدیده، ایده احیای جنگل های بزرگ آفریقا در سال های اخیر راه خود را باز کرده است تا اینکه پروژه ای به نام "دیوار سبز بزرگ" ایجاد شد. پروژه ای عظیم که باید با فرسایش خاک و از بین رفتن تنوع زیستی مبارزه کرده و در درازمدت از فروپاشی کشاورزی کشورهای مربوطه با خطر قحطی و جابجایی جمعیت جلوگیری کند و همچنین تحمل این مناطق را برای ساکنان آن راحتر کرده و بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این مناطق تأثیر مطلوبی داشته باشد؛ و از آنجا که درختان برای حفظ الگوهای بارندگی ضروری هستند، دسترسی به آب نیز در این پروژه چالش برانگیزاست. بنابراین، ۱۱ کشور آفریقایی متعهد شده اند که نزدیک به ۱۰۰ میلیون هکتار از شرق به غرب را در نواری به طول نزدیک به ۸۰۰۰ کیلومتر از سنگال تا جیبوتی احیا کنند.

آموزش افراد، قدم اول پروژه
این پروژه در مقیاس بزرگ به طور حتم توسط بسیاری از مؤسسات و سازمان های بین المللی مانند بانک جهانی، سازمان ملل متحد، فائو و اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت حمایت می شود. به خصوص که این دیوار سبز علاوه بر مبارزه با بیابان زایی قاره آفریقا، در مبارزه با گرمایش زمین نیز نقش دارد. زیرا در صورت دستیابی به اهداف مورد نظر، این جنگل‌کاری در مقیاس بزرگ در بخشی از آفریقا ۲۵۰ میلیون تن دی اکسیرکربن را جذب می‌کند. از نظر انتقال اجتماعی و همبستگی، منفعت آن نیز قابل چشم پوشی نیست زیرا می توان تا سال ۲۰۳۰ حدود ۱۰ میلیون شغل در این قاره ایجاد یا تثبیت کرد. از طریق مأموریت‌های احیای جنگل‌ها و احیاء، استفاده متفاوت از زمین نیز مطرح می‌شود، به ویژه از طریق توسعه بوم شناسی کشاورزی (آگرواکولوژی)، با جاه‌طلبی توسعه انعطاف‌پذیری، امنیت غذایی و رشد اقتصادی در یکی از شکننده‌ترین مناطق جهان.
برای این کار، آموزش جمعیت در مرکز پروژه قرار دارد، به ویژه در شیوه هایی مانند تلفیق مدیریت کشاورزی و پرورش درخت (اگروفارستری)، که امکان کند کردن فرسایش خاک و حفظ بهتر آب را فراهم می کند. این پروژه همچنین مبتنی بر روش های سنتی مانند تکنیک ”زای“ (آبیاری دیمی) است که امکان توسعه کشاورزی در بورکینافاسو را فراهم کرده است. این روش شامل حفر گودال هایی است که آب را در خود نگه می دارد و در آن کمپوست انباشته می شود که پس از آن بارور کردن خاک را امکان پذیر می کند.
تکنیک ”زای“ در جاهای خشک و شکننده ای که کشاورزان کوچک دائم در معرض چالش تولید غذای کافی برای تغذیه خانواده های خود و درآمد ضعیف قرار دارند بسیار کارآیی دارد. هر چه رشد جمعیت بالا رود، افزایش فشار بر زمین برای تولید محصولات کشاورزی بالاتر رفته و این چالش دشوارتر می شود. در نتیجه برای زنده ماندن نوآوری در کشاورزی الزامی می شود. تکنیک ”زای“ راه حل موفقی است برای حاصلخیز کردن خاک مرده، جلوگیری از فرسایش خاک، و مشکل خشکی و کم آبی. با تکنیک زای، زمین هائی که حتی قابل شخم زدن نیستند و رها شده اند تبدیل به زمین های حاصلخیز می شوند. کود و کمپوستی که مورد مصرف این تکنیک قرار می گیرد در ته چاله می ماند و در سطح زمین پراکنده نمی گردد. این تکنیک مفید باعث می شود کشاورزان کود دهی موثر و مفید داشته و بهترین نتیجه را بگیرند.
بنابراین، دیوار سبز که بیش از پیش در سراسر جهان در حال ظهور است تنها یک پروژه احیای جنگل نیست بلکه شامل کاشت درخت در همه جا است. در اینجا، جاه طلبی بیشتر توسعه موزاییکی از مناظر است که جنگل‌ها، زمین‌های کشاورزی و مراتع را در هم می‌پیچد تا نواری از پوشش گیاهی ایجاد کند که برای آب و هوا و جمعیت یا تنوع زیستی مفید باشد.

اهدافی که هنوز تا رسیدن به آن فاصله دارند
با این حال، این پروژه دیوار سبز هنوز کامل نشده است و اگر آفریقا بخواهد بیابان زایی قاره خود را به این طریق به عقب براند، هنوز راه زیادی در پیش دارد. در واقع، گزارشی در مورد پیشرفت پروژه و اقداماتی که تا سال ۲۰۳۰ باید اجرا شود، بیان می‌کند که کشورهای مربوطه باید سالانه بیش از ۸ میلیون هکتار را برای رسیدن به هدف اولیه بازسازی کنند و تنها ۴ درصد از قلمروهای منطقه تا کنون بازسازی شده اند. این پروژه همچنین نشان دهنده سرمایه گذاری بیش از ۴ میلیارد دلار در سال است.
بدیهی است که همه کشورها با توجه به این اهداف در یک سطح نیستند. به عنوان مثال، سنگال نمونه خوبی با ۵۰۰۰۰ هکتار زمین که قبلاً بازسازی شده است بوده، یعنی یک سوم از ۱۵۰۰۰۰ هکتار هدف آن تا سال ۲۰۳۰ بازسازی می شود. اما در سایر کشورهای مربوطه، این طرح از کمبود منابع مالی و سیاست های ملی متناسب با چالش رنج می برد. علاوه بر این، از یازده کشور شرکت کننده، هشت کشور درگیر نزاع مسلحانه هستند که مانع اجرای ابتکارات در میدان عمل می شود.
با این حال، مکانیسم‌های حمایتی جامعه بین‌المللی برای کمک به موفقیت این پروژه حیاتی برای آینده قاره آفریقا بسیج شده‌اند. به عنوان مثال، به مناسبت اجلاس یک سیاره، رئیس جمهور وقت فرانسه از ایجاد شتاب دهنده دیوار سبز بزرگ خبر داد که باید بیش از ۱۴ میلیارد دلار بودجه اضافی را جهت کمک به این پروژه بزرگ سهیم کند. سرمایه‌گذاری‌های شتاب‌دهنده همچنین بهره برداری از مزارع، بازسازی زمین و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و غیره را هدف قرار می‌دهد. سازمان ملل متحد از این پروژه به عنوان سمبل امید در تلاش برای بازیابی کره زمین و کمک به زندگی میلیون‌ها انسان در یکی از فقیرترین مناطق جهان نام می‌برد. وقتی دیوار سبز آفریقا کامل شود، بزرگترین سازه زنده روی کره زمین و یکی از عجایب جدید جهان خواهد بود.
بنابراین هنوز کار زیادی جهت موفقیت هرچه بیشتر این پروژه غول پیکر وجود دارد، اما چالش های کنونی را نیز به خوبی نشان می دهد: توسعه انعطاف پذیری سرزمین ها در برابر تغییرات اقلیمی، سازگاری پوشش گیاهی با آب و هوای در حال تغییر، اما همچنین ایجاد شرایطی جهت انتقال منصفانه و منسجم است و می تواند به طور کامل به نفع جمعیت روستایی باشد که اغلب در خط مقدم این تغییر قرار دارند.

آذر کریم‌زاده
انتهای پیام/