به گزارش نصر، به نقل از شرق، در حالی که شاهد بن‌بست در مذاکرات وین هستیم برخی چشم به واپسین تکاپوهای دیپلماتیک کشورها در نیویورک برای احیای برجام دارند. اولین تجربه حضور سیدابراهیم رئیسی در نیویورک برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل با انسداد برجامی گره خورده است. با وجود آنکه رئیس دولت سیزدهم پیش از عزیمتش به مقر سازمان ملل عنوان کرد هیچ برنامه‌ای برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات آمریکایی ندارد، اما هستند بازیگرانی که به دنبال استفاده از فرصت میانجیگری در جهت رفع اختلافات باقی‌مانده و نهایتا حصول توافق باشند.
سید‌ابراهیم رئیسی هم در بدو ورود به فرودگاه جان آف کندی اظهار کرد: «من برای شرکت در هفتادوهفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل به این سفر آمدم. در این سفر با توجه به فرصت‌هایی که وجود دارد، به بیان دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران می‌پردازم و نقطه نظرات خود را به اطلاع شرکت‌کنندگان و شنوندگان می‌رسانم». در کنار آن سیدابراهیم رئیسی در بخشی از گفت‌وگو با خبرنگار CBS آمریکا در پاسخ به این پرسش که آیا دیداری با بایدن در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام خواهید داد، اظهار کرد: «فکر نمی‌کنم دیدار با بایدن فایده‌ای داشته باشد؛ نه. دولت فعلی آمریکا مدعی است با دولت ترامپ متفاوت است، اما ما هیچ تغییری ندیده‌ایم».

حضور معنادار
علاوه بر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور و وحید جلال‌زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم همراه با رئیسی برای حضور در مقر سازمان ملل و حضور باقری‌کنی، رئیس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای دولت رئیسی در هیئت جمهوری اسلامی ایران برای سفر به نیویورک حکایت از آن دارد که تهران پیش‌‌زمینه لازم برای هرگونه مذاکره، میانجیگری کشورها و شاید ادامه گفت‌وگوها در جهت احیای برجام را دارد. همین نفس حضور باقری‌کنی سبب شد تا ناصر کنعانی درباره سفر معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد به نیویورک به همراه رئیس‌جمهور و احتمال برگزاری دور تازه‌ای از مذاکرات برجامی در حاشیه مجمع عمومی دست به اظهار نظر بزند.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی بیان کرد: «حضور مذاکره‌کننده ارشد ایران در این سفر با هدف همراهی با هیئت عالی‌رتبه جمهوی اسلامی ایران است و برنامه تعریف‌شده‌ای برای گفت‌وگو درخصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها در چارچوب این نشست و اجلاس وجود ندارد». با این حال کنعانی احتمال ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای در نیویورک را رد نکرد و در همین زمینه عنوان کرد: «به صورت طبیعی نشست‌های بین‌المللی فرصت خوبی برای برگزاری نشست‌های سیاسی، انجام مذاکرات بین کشورها و فرصتی برای تبادل نظر درخصوص موضوعات مورد علاقه کشورهاست. ایران از هر فرصتی برای بیان دیدگاه‌های خود استفاده می‌کند».
با وجود تشدید اختلافات و تداوم بن‌بست در مذاکرات، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه جاری و در جریان نشست خبری هفتگی خود گفت: «مذاکرات و رایزنی‌ها برای رفع تحریم‌ها به صورت طبیعی در چارچوب معمول از طریق اتحادیه اروپا ادامه دارد و هرگونه تحولی در این چارچوب خواهد بود». علی‌رغم آنکه دولت بایدن از دو جناح ضدبرجامی (اسرائیل و جمهوری‌خواهان) شدیدا تحت فشار است تا جایی که طبق ادعای منابع خبری عبری، بایدن تضمینی به تل‌آویو برای عدم حصول توافق تا برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره داده است، ولی به هر حال حضور مقامات ارشد مذاکره‌کننده و عالی ایران در سطح سران در نیویورک فی‌نفسه می‌تواند این فرصت مغتنم را ایجاد کند که تلاش‌ها برای احیای برجام دوباره از سر گرفته شود.
اما اینکه چنین مذاکراتی در خاک آمریکا انجام شود به عوامل متعددی بستگی دارد؛ هرچند که احتمال پیگیری این گفت‌وگوها در مقر سازان ملل بسیار ناچیز و حتی غیرمحتمل می‌نماید. کمااینکه قبل‌تر هم نماینده آمریکا در سازمان ملل گفته بود هیچ برنامه‌ای برای برگزاری نشست برجامی در نیویورک وجود ندارد. به گزارش خبرگزاری رویترز، لیندا توماس گرینفیلد، نماینده آمریکا در سازمان ملل، در جمع خبرنگاران به سؤالاتی درباره برنامه‌های دولت واشنگتن در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل پاسخ داد.
وی درباره احتمال برگزاری نشستی با موضوع احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در نیویورک تصریح کرد: «در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای برگزاری چنین نشستی برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای وجود ندارد. واشنگتن به اعمال فشار بر ایران برای آنچه پاسخ به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان کرد، ادامه خواهد داد».

  کورسوی امید در نیویورک
با ورود سید‌ابراهیم رئیسی به خاک نیویورک در آخرین ساعات روز دوشنبه (به وقت تهران)، تلاش‌های دیپلماتیک برخی کشورها برای احیای برجام هم شروع شد. در این بین چراغ اول این تحرکات دیپلماتیک میانجیگرایانه را قطر روشن کرد؛ قطری که علی‌رغم شکست نشست دوحه این بار هم شانس خود را در نیویورک برای احیای برجام آزمایش می‌کند. وزیر امور خارجه این کشور (قطر) اعلام کرد درخصوص مذاکرات احیای برجام با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود، رایزنی کرده است. محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، وزیر امور خارجه قطر، روز گذشته در صفحه توییتر خود نوشت: «با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران دیدار داشتم. در این دیدار درخصوص راه‌های تقویت روابط دوجانبه ایران و قطر و آخرین تحولات مذاکرات ایران و آمریکا پیرامون بازگشت به برجام رایزنی کردیم. قطر در راستای احیای برجام تلاش خواهد کرد».
به فاصله ساعاتی بعد از دیدار و رایزنی‌های برجامی وزرای امور خارجه ایران و قطر، محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد دولت بایدن در مذاکرات هسته‌ای دیدار و رایزنی کرد. در‌این‌باره وزارت امور خارجه قطر اعلام کرد محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، وزیر امور خارجه قطر، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل با رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، دیدار و رایزنی کرده است. در عین حال الخلیج‌ آنلاین در گزارشی بیان کرد محمد بن‌عبدالرحمن درخصوص تحولات مذاکرات هسته‌ای ایران و دیگر تحولات منطقه با مالی تبادل نظر کرده است.
چراغ دوم تکاپوهای دیپلماتیک برای احیای برجام را فرانسه روشن کرد. در این بین شاید مهم‌ترین میانجیگری هم به تلاش‌های پاریس باز‌گردد؛ چرا‌که در مقام قیاس با قطری‌ها، هم در سطح بالاتری (ریاست‌جمهوری) وارد گود شده‌اند و هم مکرون جدیت بیشتری برای احیای برجام دارد. با نگاهی به تلاش‌های سیاسی رئیس‌جمهوری فرانسه، هم در دوره ترامپ و هم در دوره بایدن به نظر می‌رسد که الیزه در بین تروئیکای اروپایی بازیگری مشتاق‌تر برای حصول توافق است.
اگر‌چه تا لحظه نگارش این گزارش دیدار مکرون و رئیسی در مقر سازمان ملل انجام‌ نشده،‌ اما آن‌گونه که خبرگزاری فرانسه نوشته است «کاخ الیزه اعلام کرده که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه قرار است امروز (سه‌شنبه) در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل با سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، در نیویورک دیدار کند». بنا بر اعلام کاخ ریاست‌جمهوری فرانسه، مکرون پس از دیدار با همتای ایرانی‌اش، فردا با جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا دیدار خواهد کرد.
دیدار رئیس‌جمهور فرانسه، یکی از کشورهای اروپایی عضو توافق هسته‌ای با رئیسی در‌ حالی انجام خواهد شد که هنوز تلاش‌های دیپلماتیک تهران و واشنگتن برای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده سر راه احیای توافق در جریان مذاکرات وین، به نتیجه ملموسی منتهی نشده است. بنابراین دیدار مکرون با رؤسای جمهور ایران و آمریکا می‌تواند در حکم آخرین تیر ترکش اروپایی‌ها برای حل اختلافات باقی‌مانده و حصول توافق باشد. البته پیش از این تکاپوهای مکرون در نیویورک، کاترین کلونا، وزیر امور خارجه فرانسه، روز دوشنبه جاری در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل درباره مذاکرات احیای برجام به خبرنگاران گفت: «هیچ پیشنهاد بهتری روی میز قرار ندارد و این بر عهده ایران است که تصمیم درست را بگیرد».
کلونا در ادامه عنوان کرد: «هیچ ابتکاری برای خارج‌کردن شرایط از وضعیت کنونی وجود ندارد. بدعهدی آمریکا و تلاش برای دادن کمترین تضمین و امتیازها از سوی این کشور در مسئله احیای برجام و بی‌تحرکی کشورهای اروپایی به‌ویژه از‌جمله فرانسه از عوامل اصلی وضعیت کنونی مذاکرات هسته‌ای است. ایران پاسخ خود را به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای داده و تأکید دارد که حاضر نیست از هیچ‌یک از منافع ملت ایران کوتاه بیاید».

 حضور رئیسی در نیویورک و بازشدن گره کور برجام!
در‌حالی‌که تلاش‌های دیپلماتیک و میانجیگرانه قطر، فرانسه و... برای احیای برجام در جریان است، اما دیگر مقامات اروپایی حضور سیدابراهیم رئیسی در نیویورک را برای حصول توافق و حل اختلافات چندان مثمر‌ثمر نمی‌دانند. در‌ همین ‌رابطه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین در گفت‌وگویی در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل با تلاش برای مقصر جلوه‌دادن ایران، اظهاراتی را درباره امکان پیشرفت در روند احیای برجام مطرح کرد.
به گزارش نشریه پولیتیکو، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین، در جریان حضور در نشست مجمع عمومی سازمان ملل، با گفتن اینکه فکر نمی‌کند دیدار با سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران مفید واقع شود، انتظارات را درباره ایجاد گشایشی در زمینه مسئله توافق هسته‌ای ایران کاهش داد. بورل در گفت‌وگویی با پولیتیکو در حاشیه این نشست‌ گفت: «اتحادیه اروپا تمامی طرفین را تشویق می‌کرده است تا بالاخره 10 متر آخر در روند احیای برجام را نیز طی کنند که انجام نشد. من انتظار ندارم به‌زودی پیشرفتی در زمینه این مسئله در خلال مذاکراتی که اتحادیه اروپا تسهیلگر آن است، حاصل شود».
هماهنگ‌کننده مذاکرات وین تأکید کرد: «در سه ماه اخیر، این تعامل و روند چندمرحله‌ای نزدیک و همسو بوده است. فعالیت بین طرفین مذاکرات در حال بهبود و دادن نتیجه بود،‌ اما در هفته‌های اخیر این‌طور نبود. ما در‌ حال ‌حاضر در یک بن‌بست قرار داریم». بورل با تلاش برای مقصر جلوه‌دادن ایران در وضعیت فعلی مذاکرات وین تصریح کرد: «پیشنهاد آخر و درخواست آخر ‌از سوی ایران، به‌درستی در راستای یک توافق نبود و اگر قرار باشد بگوییم این هفته اتفاقی می‌افتد یا نه، من می‌گویم فکر نمی‌کنم».
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به اینکه آیا حاضر به دیدار با رئیس‌جمهور ایران خواهد بود، با اشاره به اینکه در ماه ژوئن به تهران سفر کرد تا موانع را از سر راه روند احیای برجام بردارد، گفت: «آنها (ایران) به من قول دادند، به دوحه رفتند، به وین رفتند اما توافق حاصل نشد. من فکر نمی‌کنم این (احیای برجام) چیزی باشد که به ‌واسطه دیدار با رئیس‌جمهور ایران حل شود». بورل بامداد سه‌شنبه مدعی شده بود که متن پیشنهادی این اتحادیه برای حصول توافق در مذاکرات رفع تحریم‌های ایران در وین، بهترین راه است. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست خبری سه‌شنبه خود در نیویورک بعد از نشست غیررسمی وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، مدعی شد: «پاسخ‌های ایران هیچ کمکی برای به‌نتیجه‌رسیدن در مذاکرات وین نمی‌کند».
به نوشته خبرگزاری اسپوتنیک، جوزپ بورل در ادامه ادعاهای خود گفت: «هیچ چیز جدیدی در پرونده هسته‌ای ایران وجود ندارد و من انتظار ندارم در این هفته اتفاق جدیدی رخ دهد». این مقام اروپایی درباره پیش‌نویس متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای توافق در مذاکرات وین، ادعا کرد: «پیشنهاد من برای احیای توافق هسته‌ای ایران روی میز باقی خواهد ماند و راه‌حلی بهتر از آن نمی‌بینم». بورل همچنین مدعی شد: «ما هنوز به دستیابی به یک نتیجه نهایی در مورد توافق هسته‌ای ایران نزدیک هستیم و باید ببینیم در روزهای آینده چه اتفاقی خواهد افتاد».
این گفته‌های بورل، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین و مذاکره‌کننده ارشد این کشور در مذاکرات وین را مجبور به واکنش کرد. اولیانوف درباره وضعیت فعلی مذاکرات وین گفت: «به نظر می‌آید مقصر جلوه‌دادن نشانه‌ای است که مذاکرات وین در یک بن‌بست قرار دارد. اگر این‌طور باشد، این وضعیت نتیجه عوامل متعددی است. تلاش برای اینکه تمام تقصیرها را گردن ایران بیندازیم، منصفانه نیست. مذاکرات بیش از حد به برنامه سیاسی داخلی طرف دیگر مذاکرات بستگی دارد».
البته قبل‌تر از موضع‌گیری اولیانوف، سیدابراهیم رئیسی هم به‌تازگی در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره درخصوص موانع موجود در روند احیای توافق هسته‌ای تأکید کرده بود: «موضوع بحث و انتظار ما از مذاکرات وین رفع تحریم‌های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران است. در این توافق آن که به تعهد خود عمل کرد، جمهوری اسلامی ایران بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قریب به ۱۵ بار اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران به تعهداتش عمل کرده و فعالیت‌های هسته‌ای ایران هم صلح‌آمیز است». رئیسی ادامه داد: «این آمریکایی‌ها بودند که از توافق خارج شدند و این کشورهای اروپایی بودند که به تعهدات خود عمل نکردند. در وین مسئله رفع تحریم‌ها را دنبال کردیم و البته تأکید داشتیم که هر توافقی باید با یک تضمین همراه باشد. دلیل مطالبه تضمین نیز این است که طرف‌های ما در توافق، نقض پیمان کردند و حالا به‌طور طبیعی باید اعتمادی حاصل شود که آنها دوباره نقض پیمان نمی‌کنند؛ پس تضمین ضرورت دارد».
رئیس دولت سیزدهم بیان کرد: «مذاکرات رفع تحریم‌ها باید با حل‌وفصل موضوعات پادمانی همراه باشد. اگر قرار باشد موضوعات ادعایی که ما معتقدیم سیاسی و بی‌اساس هستند، علیه جمهوری اسلامی باقی بمانند، توافق اثر و فایده‌ای ندارد؛ چون ممکن است طرف‌های توافق همان‌گونه که حین مذاکرات به شورای حکام آژانس انرژی اتمی قطع‌نامه‌ پیشنهاد دادند، با سوءاستفاده از نفوذ و ارتباطاتی که وجود دارد، دوباره مشکل ایجاد کنند.
پس موضوعات پادمانی باید حل‌وفصل و تمام شود و درباره رفع پایدار و نه موقتی و مقطعی تحریم‌ها، تضمین اطمینان‌بخش داده شود. اگر مسئله پادمانی حل‌وفصل شود، طبیعتا زمینه توافق وجود دارد. الان هم این آمریکایی‌ها هستند که باید تصمیم بگیرند؛ چون آنها بودند که نقض پیمان کردند. آنها از برجام خارج شدند و الان آنها باید تصمیم بگیرند که به تعهد خودشان پایبند باشند».
رئیسی در ادامه مصاحبه با الجزیره انگلیسی خاطر‌نشان کرد: «آنچه مانع احیای برجام می‌شود، تعهدی است که آمریکایی‌ها باید بدهند؛ ما موضع‌مان را اعلام کردیم. تیم مذاکره‌کننده‌ ما همچنان پای میز مذاکره حضور دارد و بارها اعلام کردیم که به یک توافق عادلانه و خوب پایبند خواهیم بود؛ اما آمریکایی‌ها باید تصمیم بگیرند. این مشکل در واقع مشکل آمریکایی‌هاست که باید تصمیم بگیرند چه می‌خواهند بکنند!».
البته سید‌ابراهیم رئیسی در مصاحبه دیگری با برنامه 60 دقیقه شبکه سی‌بی‌اس آمریکا درباره توافق هسته‌ای گفت: «ما برای دستیابی به توافق خوب و منصفانه جدی هستیم؛ اما در این توافق باید تضمین وجود داشته باشد که آمریکا نتواند از این توافق خارج شود». او در ادامه افزود: «آمریکایی‌ها پیمان‌شکنی کردند. آنها این کار را کردند، وقتی شما به تعهدتان وفادار نباشید، توافق بی‌معنی است. ما نمی‌توانیم به آمریکا اعتماد کنیم‌؛ چرا‌که قبلا آن را تجربه کردیم. اگر تضمین وجود نداشته باشد هیچ اعتمادی (به آنها) نخواهیم داشت».

سیگنال منفی یا سیگنال‌های منفی
درست به موازات سفر رئیسی به نیویورک، اقدام دولت بایدن برای اعمال دور جدید تحریم‌ها علیه ایران فضای مذاکره در مقر سازمان ملل را بیش ‌از پیش کم‌رنگ کرد. در همین زمینه وزارت بازرگانی آمریکا دوشنبه از اعمال تحریم علیه سه فروند هواپیمای باری متعلق به خطوط هواپیمایی ایران خبر داد. به گزارش رویترز، وزارت بازرگانی آمریکا اعلام کرد: «سه فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ متعلق به شرکت‌های هواپیمایی ایران را که به روسیه خدمات باری ارائه می‌دهند، به لیست تحریم‌های خود اضافه کرده است».
اداره امنیت و صنعت وزارت بازرگانی آمریکا می‌گوید که هواپیماهای تحت کنترل شرکت‌های هواپیمایی ماهان، فارس،‌ ایر‌قشم و ایران‌ایر کالاهایی را از‌جمله قطعات الکترونیکی به روسیه ارسال کرده‌اند و این باعث نقض قوانین صادرات وضع‌شده از سوی آمریکا علیه روسیه شده است.
البته در روزهای منتهی به سفر رئیسی به نیویورک دولت بایدن بارها اعمال تحریم‌ها علیه ایران را اجرائی کرد. چهارشنبه گذشته وزارت خزانه‌داری آمریکا از اعمال تحریم علیه ۱۰ شخص و دو نهاد در ارتباط با ایران خبر داد. به گزارش رویترز،‌ وزارت‌ خزانه‌داری آمریکا دلیل اعمال تحریم‌های جدید علیه اشخاص و نهادهای مرتبط با ایران را فعالیت‌های سایبری «بدنهاد» ایران عنوان کرده بود.
در همین راستا وزارت خزانه‌داری آمریکا محمد آقااحمدی، علی آقااحمدی، منصور احمدی، مجتبی حاجی‌حسینی رکن‌آبادی، مصطفی حاجی‌حسینی رکن‌آبادی، احمد خطیبی‌ عقدا، معین مهدوی، امیرحسین نیک‌آیین راوری، علی‌اکبر رشیدی بارجینی و محمد شاکری اشتیجه را در لیست تحریم‌های خود قرار داده است. این وزارتخانه همچنین شرکت «افکار سیستم یزد» و شرکت «ناجی تکنولوژی هوشمند فاطر» را نیز تحریم کرد.
12 روز پیش و در 18 شهریور نیز وزارت خزانه‌داری آمریکا با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که سید‌اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات ایران را در لیست تحریم‌های خود قرار داده است. همچنین آمریکا تحریم‌هایی را علیه وزارت اطلاعات ایران اعمال کرده است. وزارت خزانه‌داری آمریکا دلیل اعمال این تحریم را کمک به حمله سایبری ادعایی علیه آلبانی عنوان کرده بود. هم‌زمان با این اقدام، وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای در همان روز (18 شهریور) از اعمال تحریم علیه چند شخص و نهاد ایرانی خبر داد.
در گزارشی به نقل از رویترز، وزارت‌ خزانه‌داری آمریکا با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد تحریم‌هایی را علیه چهار شرکت و یک شخص ایرانی اعمال کرده است. «خدمات هواپیمایی سفیران» یکی از شرکت‌هایی است که ذیل قانون اجرائی آمریکا (که برخی تبادلات با روسیه را ممنوع می‌کند)، تحت تحریم قرار گرفته است. همچنین شرکت‌های «پرآور پارس»، «طراحی و ساخت موتورهای هوایی (داما)» و «بهارستان کیش» در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند. وزارت خزانه‌داری‌ آمریکا در انتها تحریم‌هایی را علیه «رحمت‌الله حیدری» اعمال کرده است.
انتهای پیام/