نصر: امروز از شغل عریضه‌نویسی حرف خواهیم زد که در آستانه نابودی قرار دارد در حالیکه قبلا بازار پررونقی داشتند ولی الان کارشان فقط شرح‌نویسی و دردنویسی افراد مستضعف جامعه است.
به گزارش نصر به نقل از فارس، پاتوقشان خیابان های منتهی دادگستری، اداره مالیاتی، استانداری و فرمانداری است. جایی که روزانه افراد زیادی به دلیل مشکلات قضایی، مالیاتی، اداری و... به آنجا مراجعه می‌کنند.
وسایل کارشان یک صندلی با ماشین تایپ قدیمی، تعدادی اوراق و انواع فرم‌هاست.
آنها سال‌هاست که زیر چشم فرشته عدالت قلم می‌زنند. برخی از آنها سواد اندکی دارند و حتی سابقه کار قضایی ندارند ولی به تدریج با مرور قوانین زیر و بم مشکلات حقوقی و اداری را خوب می‌دانند. هر چند در این میان عده‌ای معتقدند عریضه نویس‌ها باعث اطاله دادرسی‌ها شده‌اند.
البته امروزه بخشی از خدمات قضایی و اداری به صورت الکترونیکی(دولت الکترونیک) درآمده اما عریضه‌نویسان همچنان مهمانان قدیمی این خیابان‌ها هستند و همواره شهروندانی برای عریضه نویسی به آنها مراجعه می‌کنند.
پیشرفت تکنولوژی، افزایش سواد رسانه‌ای و اطلاعات عمومی از دیگر عواملی است که بازار عریضه‌نویسان را کساد کرده است. دیگر عریضه‌نویس‌ها بیشتر به شرح‌نویسی و دردنویسی مشغول شده‌اند.
در یک روز سرد اسفند ماه تبریز که نم نم باران خبر از بهار و سالی جدید می‌دهد، برای بررسی مشکلات مرتبط با عریضه‌نویسی و عریضه‌نویسان خیابانی که از جمله مشاغل سنتی جامعه محسوب می‌شود و شاید تا چند سال دیگر این شغل به کل از بین رود، با تعدادی از عریضه‌نویسانی که اطراف برخی مجتمع‌های قضایی و استانداری مشغول به فعالیت هستند به گفت‌وگو نشستیم که در ذیل آن را می‌خوانید.
خیابان دارایی تبریز یکی از خیابان‌های پرتردد و پر اداره شهر است که مشاغل زیادی را در خود جایی داده است و عریضه‌نویسی نیز از جمله مشاغل سنتی ملموس در این منطقه است.
اکثر درخواست‌های مردم خطاب به مسوولان و تقاضای شغل است
آقاوردی لطفی پیرمرد ۷۰ ساله تبریزی است که۶ کلاس بیشتر سواد ندارد و از ۱۴ سالگی به شغل عریضه‌نویسی کنار خیابان دارایی تبریز مشغول است.
او می‌گوید: تا چند سال پیش درآمد خوبی داشتیم ولی با گسترش تکنولوژی و آمدن کافی‌نت‌ها و سواد نامه‌نگاری دیگر کار و کاسبی ما کساد شده است و الان اگر روزی ۲۰ هزار تومان کار کنم، کار شاقی انجام داده‌ام.
این عریضه‌نویس قدیمی تبریز ادامه می‌دهد: عریضه‌نویسان برخلاف تصور عمومی، صرفاً مشغول تهیه و تنظیم لوایح حقوقی و شکوائیه نیستند و اکثر درخواست‌های مردمی خطاب به مسوولان مانند تقاضای شغل، اخذ وام، تهیه مسکن و... است.
آنگونه که تعریف می‌کند تحت پوشش بیمه نیست و هیچ پشتوانه‌ای ندارد، سعی می‌کند تا هیچ وقت مریض یا سرما نخورد تا بلکه بتواند سر کار بیاید و یک لقمه نان در آورد، چراکه روزی ۱۵ هزار تومان فقط هزینه خورد و خوراک و قبض آب و برق را به زور تامین می‌کند و دیگر پولی برای دکتر و آمپول نمی‌ماند!
از افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی حق‌الزحمه 1000تومانی می‌گیرم
احد آقا، پیرمرد دیگر عریضه نویس در خیابان دارایی است که از ۱۴ سالگی به همراه پدر خود در مغازه‌ای نزدیک به بانک ملی در دارایی به عریضه‌نویسی مشغول بوده و بعدها نیز این شغل را ادامه داده ولی الان ۵ سالی است که کنار خیابان بساط کرده و شکوائیه تنظیم می‌کند.
او تعریف می‌کند: برای هر درخواست مبلغی در حدود ۵ هزار تومان می‌گیرم ولی با توجه به اینکه اکثر مشتری‌ها از قشر ضعیف جامعه و از جمله افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی هستند از این‌رو گاها حق‌الزحمه یک هزار تومان برای درخواست آنها می‌گیرم.
وقتی از او در مورد شرایط کاری‌اش می‌پرسم می‌گوید: روزانه حدود ۲۰تا ۳۰ هزار تومان درآمد دارم و بیمه‌ام را نیز آزاد پرداخت کرده‌ام.
به گوشه‌ای دیگر از پیاده‌روی خیابان دارایی نگاه می‌کنم، دقیقا جایی که مجسمه نمادین عریضه‌نویسی در آنجا مستقر است و عریضه نویسی که نان در کیسه خود را با گربه‌های اطرافش تقسیم می‌کند.
در این ۳۰ سال عریضه‌نویسی هیچ مسوولی حتی سلامی به ما نکرده و حالی نپرسیده است
نامش خداوردی لطفی است. ۶۵ سال دارد و از سال ۱۳۶۸ به علت نقاهت جسمی به شغل عریضه‌نویسی مشغول است.
این عریضه‌نویس از کسادی بازار کارشان گلایه دارد و می‌گوید: تا ۵ سال پیش کسب و کارمان رونق خوبی داشت ولی با گسترش روزافزون تکنولوژی و سامانه‌ای شدن دادخواست‌ها دیگر کمتر کسی به سراغ ما عریضه‌نویس‌ها می‌‌آید و بیشتر کارمان شرح‌نویسی شده است، اکثر نامه‌هایی که می‌نویسیم به امام جمعه تبریز است.
وقتی از او در مورد بیمه و درآمدش می‌پرسم، می‌گوید: بیمه‌ام را آزاد پرداخت کرده و با ۱۰ سال خود را بازنشسته کرده‌ام و ماهانه ۴۲۶ هزار تومان از بیمه تامین اجتماعی دریافت می‌کنم که با پول عریضه‌نویسی چیزی در حدود ماهی یک میلیون تومان درآمد دارم.
او ادامه می‌دهد: همان طور که نامم خداوردی است همیشه خدا به من روزی داده و معطل نیستم ولی در این ۳۰ سالی که عریضه می‌نویسم هیچ مسوولی به سراغ ما نیامده و بگوید که چرا اینجا هستید و شما به عنوان یک خبرنگار اولین فردی هستید که پای حرف‌های ما می‌نشینید.
عریضه‌نویس‌های خیابان دارایی در اوج فقر به فکر مشتری‌های فقیرتر-که عمدتا مددجویان بهزیستی و کمیته امداد- هم هستند و گاهی برای یک درخواست به یک اسکناس هزار تومانی اکتفا می‌کنند.
به خیابان منتهی به مجتمع قضایی می‌روم، حضور عریضه‌نویسان در اطراف مجتمع‌های قضایی در حالی است که معمولا این مجتمع‌ها بخشی از ساختمان خود را به حضور عریضه‌نویسان اختصاص می‌دهند و با شرایطی خاص آنها را مشغول به کار می‌کنند اما همچنان تعداد زیادی از عریضه‌نویسان در خیابان مشغول به کار هستند، عده‌ای از مراجعه‌کنندگان، عریضه خود را تحویل عریضه‌نویسان خیابانی می‌دهند به جای اینکه برای اطمینان خاطر و تضمین لوایح خود از نظر اعتبار حقوقی به عریضه‌نویسان داخل مجتمع‌ها مراجعه کنند.
البته در میان عریضه‌نویسان پیاده‌روی منتهی به دادگستری، بانوانی نیز دیده می‌شوند که تمایلی به بیان خاطرات و روایت روزگار خود ندارند.
روایتی کوتاه از بانوان عریضه‌نویس تبریز
یکی از این بانوان که ۴۰ ساله است، تمایلی ندارد تا عکس و نامی از او منتشر شود، می‌گوید: دیپلمه هستم و ۲۰ سالی است که عریضه‌نویسی می‌کنم و همسرم نیز راننده بود ولی به علت تصادف از کار افتاده شد و الان با هم به اینجا می‌آییم تا یک لقمه نان هر چند کم را به خانه ببریم.
او ادامه می‌دهد: وقتی اقوام و آشنایی را از دور می‌بینم بلند شده و جای خود را عوض می‌کنم تا من را نبیند.
حسین همت‌زاده دیگر عریضه‌نویس این محله است. ۴۵ سال دارد. روی میز کارش که در کنار خیابان گذاشته شده، انواع فرم‌ها و اوراق رسمی دیده می‌شود.
یک حادثه تلخ او را به سمت شغل عریضه‌نویسی کشاند. حسین با یک تصادف همسر و فرزند خردسالش را از دست داده است. بعد از شنیدن خبر مرگ آنها، خود نیز سکته کرده و این باعث شده تا نتواند در شغل سابق خود بماند.
شاید بتوان گفت عدم آشنایی برخی شهروندان با خدمات الکترونیک یا بروکراسی اداری طویل یکی از دلایل مراجعه آنها به عریضه‌نویسان است.
گره کار شهروندان با قلم عریضه‌نویسان حل بشود یا نشود، با خداست. اما به هر حال محل کاری برای شغلی شده که حال روزهای زوالش را سپری می‌کند.
عریضه‌نویسان خیابانی هر چند در خصوص مسائل حقوقی آموزش ندیده‌اند اما به سبب مهارت و تجربه‌ای که در این زمینه کسب کرده‌اند، به عنوان یک قشر از جامعه نیازمند توجه مسوولان زیربط به وضعیت کسب و کارشان هستند.
گزارش از کتایون حمیدی
انتهای پیام/