خطوط راه آهن به عنوان امن‌ترین و سریع‌ترین خطوط ترانزیتی در جهان مطرح هستند و به همین دلیل و همچنین به سبب اهمیت ژئواستراتژیک محورهای ترانزیتی شمالغرب کشور، از سال‌ها پیش راه آهن ایران برای اولین بار از تبریز آغاز شده و خط آهن تبریز-نخجوان در سال 1295 در دوره صدارت محمدحسن میرزا ولیعهد احمدشاه قاجار به بهره برداری رسید تا گمرک و ایستگاه راه آهن جلفا به یکی از بزرگترین و مهمترین شاهراه‌های ترانزیتی ایران تبدیل شود.
راه آهن سراسری ایران در سال‌های بعدی گسترش یافت و جنوب، شرق و مرکز کشور را به راه آهن آذربایجان و جلفا متصل نمود تا کریدور شمال - جنوب و شرق - غرب شکل بگیرد. راه آهن ایران از طریق ایستگاه‌های جلفا و رازی به قفقاز و ترکیه متصل شد.
راه آهن جلفا تا قبل از جنگ اول قره باغ دروازه اصلی ایران به قفقاز بود و سالانه بیش از 400 میلیون تن کالا در این مسیر ریلی جابجا می‌شد، اما با بروز جنگ و اشغال قره باغ و مناطق اطراف آن توسط ارمنستان، خطوط ریلی منطقه به دلیل بروز جنگ و اختلافات سیاسی مسدود شد تا اینکه حدود دو سال پیش جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قره باغ مناطق اشغالی خود را آزاد کرد تا زمینه برای دیپلماسی اقتصادی و بازگشایی محورهای ریلی و زمینی منطقه فراهم شود.
وزارت امور خارجه در این شرایط لازم است تا هنر دیپلماسی خود را در جهت تامین منافع ملی در قفقاز با بازگشایی خطوط ریلی و تامین فرصت‌های سرمایه گذاری در مناطق آزاد شده جمهوری آذربایجان به کارگیری کند تا کریدور شمال جنوب با کمترین هزینه مجدداً بازگشایی شده و راه آهن جلفا به نقش محوری خود در چهارراه ترانزیتی شرق-غرب و شمال-جنوب بازگردد.
در حالی که تکمیل قطعه 165 کیلومتری رشت-آستارا در چهارچوب طرح راه آهن آستارا-آستارا که راه آهن ایران و جمهوری آذربایجان را به یکدیگر متصل می‌کند به دلیل گذر از مناطق صعب العبور و همچنین هزینه‌های بالای تملک اراضی و زیست محیطی در آن مناطق، مستلزم بودجه‌ای بالغ بر 700 میلیون دلار است، بازگشایی محورهای ریلی موجود منطقه علاوه بر اتصال مجدد راه آهن ایران و کشورهای قفقاز، می‌تواند بدون نیاز به سرمایه گذاری جدید رونق اقتصادی استان‌های شمالغرب کشور را به طور چشم‌گیری جهش دهد و دروازه جدیدی را به سوی توسعه صنعت حمل و نقل کشور بگشاید که در این شرایط تحریمی فعلی حتماً نعمت بزرگی است! این هنر دیپلماسی است و چشم اقتصاد ایران در شرایط کنونی به وزارت امور خارجه دوخته شده است.
دولت‌های ایران و جمهوری آذربایجان در سالی که گذشت تلاش‌های خوبی برای توسعه مبادلات دو طرفه داشته‌اند که توسعه محورهای ترانزیتی و پایانه‌های حمل و نقل از جمله مهمترین آنها بوده است. ایجاد پایانه حمل و نقل جدید در خداآفرین و همچنین پروژه مهم و راهبردی ایجاد محور زنگه‌زور از داخل خاک جمهوری اسلامی ایران و به موازات رودخانه ارس از جمله ارزشمندترین طرح‌های مشترک دو کشورند که شامل بزرگراه و خط راه آهن بوده و نخجوان را به بدنه اصلی جمهوری آذربایجان متصل می‌کند. اجرایی شدن این پروژه مهم، منافع اقتصادی و سیاسی دو ملت و دولت برادر را بیشتر به هم گره زده و موجبات افزایش ثبات سیاسی و امنیت جمعی و در نتیجه رونق اقتصادی در منطقه خواهد شد.
همچنین امروز ضرورت پیگیری طرح‌های توسعه زیرساخت‌های ریلی از جمله پروژه راه آهن جلفا-چشمه ثریا-کارس ترکیه که مطالعات نهایی آن انجام شده، بیش از گذشته نمایان شده است. این پروژه راهبردی راه آهن ایران را به راه آهن ترکیه متصل کرده و ظرفیت‌های دریای سیاه و خطوط ریلی اروپا را پیش پای توسعه اقتصادی کشورمان قرار می‌نهد.
اهمیت توسعه خطوط ریلی برای بهره‌مندی کشورمان از مزیت‌های قرارگیری در چهارراه ترانزیت جهان یک ضرورت فوری است که دولت باید با تکمیل سریع راه آهن میانه به تبریز و اتصال آن به تاسیسات اصلی راه آهن تبریز زمینه را برای اقتصادی شدن بیشتر این مسیر فراهم کند. غفلت از توسعه سریع خطوط ریلی و ترانزیتی منطقه، موجب حذف و کنار ماندن ایران از قطار توسعه‌ای منطقه خواهد شد و در صورت کم کاری ایران در توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی، کشورهای منطقه مسیرهای جایگزین را پیش روی مشتریان جهانی قرار خواهند داد.
می‌دانیم راه آهن محور توسعه است و دولت باید با درک شرایط سال‌های آتی، زمینه را جهت سرمایه گذاری خود، بخش خصوصی و حتی سرمایه گذاران خارجی برای توسعه خطوط ریلی و زیرساخت‌های صنعت حمل و نقل کشورمان فراهم آورد، برای اجرایی شدن این ضرورت باید همه ظرفیت‌های کشور به کارگیری شوند.
انتهای پیام/