به گزارش نصر، ازدحام بیش‌ از حد خانوار (Household overcrowding)؛ به شرایطی گفته می‌شود که تعداد ساکنان یک خانوار از ظرفیت فضای مسکونی موجود آن‌ها بیش‌تر باشد و زمانی رخ می‌دهد که بیش از دو نفر از اعضای یک خانواده، یک اتاق خواب را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. تراکم خانوار شاخصی برای وضعیت اقتصادی- اجتماعی ضعیف است و این موضوع می‌توند منجر به پیامدهای نامطلوب سلامت جسمی و روانی اعضای خانواده شود.
ازدحام خانوار می‌تواند با شیوع بیشتر بیماری‌های واگیردار و بیماری‌های غیرواگیر مانند مشکلات روانی مرتبط باشد. همچنین می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی کودکان مانند عملکرد تحصیلی، میزان مراقبت از آن‌ها و امنیت غذایی تاثیرگذار باشد.
اگرچه مفهوم تراکم خانوار، یک مفهوم پیچیده است و معنای دقیق آن بر اساس مکان، زمان و فرهنگ جامعه متفاوت است؛ ولی تعداد افراد یک خانواده که در یک اتاق زندگی می‌کنند و اندازه آن اتاق، عناصر مهمی هستند که در این شاخص اندازه‌گیری می‌شود.
ارتقای استانداردهای مسکن، می‌تواند کیفیت زندگی مردم را بهبود بخشد و بار بیماری‌ها و هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی را کاهش دهد. با این وجود وضعیت تراکم بیش‌از حد خانوار در استان‌های ایران و عواملی که باعث ایجاد آن می‌شوند، به خوبی شناخته نشده است. به همین دلیل؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه به بررسی میزان تراکم بیش از حد خانوار در استان‌های ایران پرداختند. 
در این مطالعه از داده‌های ۳۹ هزار و ۸۶۴ خانوار (۱۸ هزار و ۸۰۸ خانوار ساکن در مناطق شهری و ۱۹ هزار و ۳۳۷ خانوار ساکن در مناطق روستایی) که ۰.۱۸ درصد از کل خانوارهای ایران را تشکیل می‌دهند، استفاده شد. پژوهشگران داده‌های موردنیاز این مطالعه را از نظرسنجی درآمد و هزینه‌های خانوار سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران در تمام ۳۱ استان ایران استخراج کردند. در این سرشماری، مصاحبه حضوری با سرپرستان خانوار انجام شد و داده‌هایی در مورد اطلاعات جمعیت‌شناختی، دارایی‌ها، امکانات زندگی، هزینه‌های غذایی و غیرخوراکی و درآمد اعضای خانوار در طول سال جمع‌آوری شد.
برای اندازه‌گیری شاخص ثروت خانوارها، از متغیرهایی مانند دسترسی به تلویزیون، رادیو، یخچال، تلفن همراه، رایانه شخصی، اینترنت، ماشین ظرفشویی، ماشین لباسشویی، سیستم گرمایش و سرمایش مرکزی، برق، گاز، آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و حمام، مساحت سطح خانه و نوع ساختار خانه استفاده شد. در این مطالعه نمرات ثروت شرکت‌کنندگان به ۱۰ دهک تقسیم شده و از فقیرترین تا ثروتمندترین، رتبه‌بندی شدند.
بررسی‌های این مطالعه نشان داد که شیوع کلی ازدحام خانوار در ایران بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، حدود ۸.۲ درصد است و این میزان در بین ساکنان شهری حدود ۲۴.۳ درصد و در مناطق روستایی حدود ۳۰.۲ درصد است. بر اساس این بررسی، کمترین میزان شیوع ازدحام خانوار در استان گیلان و بیشترین میزان در استان سیستان و بلوچستان بود.
ازدحام خانوار در شهرستان‌های نزدیک به مرزهای جنوب غربی، جنوبی و غربی ایران نسبت به شهرستان‌های سایر استان‌ها، بیشتر بود. همچنین شهرستان‌های اطراف سواحل دریای خزر و نزدیک به کویر مرکزی ایران، نسبت به شهرستان‌های سایر مناطق، ازدحام خانوار کمتری داشتند.
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در این مطالعه؛ تعداد مردان در خانوار، سکونت روستایی، میانگین سنی اعضای خانوار، درآمد سالانه و شاخص ثروت خانوار، به عنوان عوامل اصلی تعیین‌کننده تراکم و شلوغی خانوار بودند.
در انجام این تحقیق؛ لیلا جانثار حسینی و  عنایت‌الله همایی‌راد از دانشگاه علوم پزشکی گیلان، علی حسین صمدی از گروه اقتصاد دانشگاه شیراز، Abraha Woldemichael از دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه مِلکه اتیوپی، معصومه نجفی قره بلاغ از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران و ستار رضایی از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «ازدحام بیش از حد خانوار در ایران، کشوری با درآمد متوسط ​​کم: تا چه حد یک نگرانی عمده برای سلامت عمومی است؟» در نشریه مجله پزشکی پیشگیری و بهداشت عمومی (Journal of Preventive Medicine and Public Health) منتشر شده است.
انتهای پیام/