به گزارش نصر،  منطقه شمال غرب ایران با مزیت های فراوان اقتصادی، طبیعی، گردشگری، تجاری و صنعتی می تواند با سرمایه گذاری های بیشتر و تقویت روابط با کشورهای همسایه به محور دیپلماسی اقتصادی کشور در دوره جدید تبدیل شود.
این منطقه که استان های آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان را شامل می شود، افزون بر ۹ میلیون نفر جمعیت و ۱۲۲ هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع وسعت، در مجموع حدود هفت درصد تولید ناخالص ملی ایران را به خود اختصاص داده است که بهره گیری از چنین ظرفیت بسیار مناسب برای توسعه همکاری های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت بسزایی برخوردار است.
قرار گرفتن در مسیر اروپا، موقعیت راهبردی ویژه ای به این منطقه داده و هم مرز بودن این مناطق با کشورهای ترکیه، عراق و جمهوری های آذربایجان و ارمنستان و به موازات آن کشورهای حوزه قفقاز بر اهمیت و جایگاه آن در توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه افزوده است که استفاده بهینه از چنین موقعیت جغرافیایی ایده آل در کنار مزیت های بالای تجاری، بازرگانی و صنعتی می تواند در تحکیم روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای اطراف نقش آفرین باشد.
با توجه به نیازمندی های کشورهای همسایه در حوزه های مختلف اقتصادی، تجاری، علمی و فناوری اعم از انرژی، ارتباطات و مخابرات، صنعت و بازرگانی، کشاورزی و دانشگاهی به ایران، منطقه شمال غرب به لحاظ نزدیکی جغرافیایی با کشورهای همسایه و وجود اشتراکات فراوان فرهنگی، زبانی، قومی و دینی بین مردمان دو طرف، باید بیش از گذشته در تعیین سرنوشت اقتصادی و سیاسی کشور تاثیرگذار باشد.
تقویت همکاری های دو جانبه و چند جانبه بین استان های شمال غرب با کشورهای منطقه نه تنها به نفع این مناطق بلکه به نفع کشورهای مورد نظر و البته استان های هم مرز در دو سوی مرزهای ایران با ترکیه، عراق، جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیز خواهد بود، چراکه با تحقق همکاری های اقتصادی، تجاری و فرهنگی، توسعه این مناطق نیز شتاب می گیرد.
در این راستا، معرفی و استفاده از مزیت های صنعتی و تجاری آذربایجان شرقی با داشتن بیش از هشت هزار واحد تولیدی و خدماتی، ظرفیت های فراوان کشاورزی آذربایجان غربی، مزیت های علمی و فناوری های نوین استان زنجان و ظرفیت های بسیار بکر و طبیعی گردشگری و کشاورزی اردبیل، باید به نحو مقتضی از سوی دولت مردمی آیت الله رییسی مورد توجه جدی قرار بگیرد.
اقدامات مشترک استان های شمال غرب برای گسترش روابط سیاسی و به تبع آن همکاری های اقتصادی با کشورهای هم مرز باید جزو اولویت های اصلی مدیریت های ارشد این چهار استان قرار بگیرد تا با تشریک مساعی بیشتر، زمینه های سرمایه گذاری های دو جانبه و چند جانبه و همچنین فراهم آوردن بازارهای مصرف هدف برای کالاها و خدمات تولیدی در این مناطق ایجاد شود.
بدون تردید منطقه شمال غرب کشور توانایی تحقق بخشیدن اهداف و برنامه های کلان مهم اقتصادی دولت مردمی در راستای تامین و تقویت پایه های اقتصادی کشور و منطقه را دارد و با توجه خاص دولت سیزدهم، می توان تبریز و شمال غرب را به محور مبادلات سیاسی و اقتصادی دولت تبدیل کرد.

استان‌های شمال‌غرب در توسعه دیپلماسی اقتصادی نقش برجسته دارد
استاندار آذربایجان شرقی با تاکید بر نقش مهم و بی بدیل منطقه شمال غرب کشور در توسعه مناسبات اقتصادی با کشورهای همسایه، گفت: تبریز و منطقه شمال غرب کشور همواره نقش و جایگاه پیشرانی و پیش‌ برندگی داشته است و برای احیای این جایگاه باید اسناد توسعه و آمایش منطقه ای و استانی مطابق با مبانی انقلاب اسلامی تدوین و تعریف شود.
زین العابدین خرم رضوی با بیان اینکه باید برای جذب سرمایه بخش خصوصی و خارجی به‌ طور اساسی برنامه‌ریزی کرد، افزود: در این راستا مردم و بخش خصوصی برنامه، سرمایه و علاقه کافی برای توسعه مراودات با کشورهخای خارجی را دارند، اما باید اذعان کرد که مسیر سرمایه‌گذاری قفل شده است و از توان بخش خصوصی به طور کامل استفاده نمی‌کنیم که باید این مسیر را باز کنیم.
وی با اشاره به اینکه منطقه شمال غرب کشور با محوریت تبریز همواره نقش مهم و تاثیرگذار در توسعه منطقه شمال غرب و کل کشور در طول تاریخ داشته است، اظهار کرد: اگر تبریز جایگاه خود را در حوزه های مختلف اقتصادی بازیابد، کل منطقه با سرعت به سمت پیشرفت خواهد رفت و در این میان بسط و گسترش همکاری های منطقه ای باید جزو اولویت ها باشد.
خرم رضوی اضافه کرد: سندهای توسعه و آمایش موجود که زحمات زیادی هم برای تدوین آنها کشیده شده است، با مبانی انقلاب اسلامی فاصله دارد که باید تلاش کنیم تا با تهیه سندی مطابق با مبانی انقلاب، نقش و جایگاه  آذربایجان شرقی و منطقه شمال غرب را احیا کنیم.

دولت زمینه‌های حضور بخش خصوص در کشورهای همسایه را فراهم کند
رییس اتاق بازرگانی تبریز نیز با تاکید بر توانمندی های اقتصادی، تجاری و مهندسی شرکت های این مجموعه، گفت: بخش خصوصی تبریز آمادگی لازم و کافی برای توسعه همکاری های تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه و حوزه قفقاز را دارد، اما تحقق آن نیازمند فراهم شدن زمینه از سوی دستگاه دیپلماسی کشورمان است.
یونس ژائله افزود: در حال حاضر شرکت های بسیار مجرب در حوزه های مختلف اعم از ساخت و ساز، فنی و مهندسی، کشاورزی و کشت و صنعت، قطعات صنعتی و بخش فولاد در تبریز و شمال غرب وجود دارد که سوابق درخشانی در اجرای طرح های گوناگون کشورهای مختلف و به خصوص همسایه دارند که می توانند با مساعدت و هموارسازی زمینه های حضور توسط دستگاه دیپلماسی، نسبت توسعه روابط با کشورهای منطقه وارد عمل شوند.
وی با اشاره به سابقه بیش از ۱۰۰ ساله اتاق بازرگانی تبریز در عرصه اقتصادی ایران، از عضویت ثابت تعداد پنج هزار نفر از تجار، بازرگانان و تولید کنندگان صنعتی و اقتصادی آذربایجان شرقی در این تشکل خبر داد و اظهار کرد: تبریز در بسیاری از رشته های صنعتی از جمله نفت، پالایش، صنایع پتروشیمی، ماشین آلات  صنعتی، موتورسازی و قطعات فولادی جزو قطب های اصلی ایران به شمار می رود.
ژائله ادامه داد: بر همین اساس تبریز جزو مراکز عمده و اصلی تولید صنایع مرتبط با ساختمان سازی به شمار می رود که تولیدات شیشه، سیمان، آجر، صنایع مربوط به سوله سازی، درب و پنجره، کاشی و سرامیک و سایر مصالح ساختمانی آن حتی به کشورهای خارجی نیز صادر می شود.  
وی با بیان اینکه هم اکنون تعداد ۲۰ انجمن در قالب اتاق بازرگانی تبریز فعال است که یکی از آنها انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی است،  اضافه کرد: بدون تردید با توجه به ظرفیت های کمی و کیفی این شرکت ها، تبریز از آمادگی کامل و کافی برای حضور در جمهوری های آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق و حتی کشورهای قفقاز مثل گرجستان و روسیه هم دارد.
ژائله،  تولیدات مربوط به صنایع ساختمان سازی آذربایجان شرقی و تبریز در تراز استانداردهای جهانی دانست و گفت: در صورتی که شرکت های این منطقه در سایر کشورها حضور و مشارکت داشته باشند، منافع اقتصادی چنین همکاری هایی هم به نفع ایران و هم به نفع کشورهای مقابل خواهد بود.
وی روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه استان های شمال غرب را بسیار عمیق و استراتژیک دانست و با تاکید بر اینکه این روابط در شرایط کنونی باید بسط و توسعه یابد، از مسوولان وزارت امور خارجه و استانداری های آذربایجان شرقی، غربی، زنجان و اردبیل درخواست کرد تا زمینه و مسیرهای ورود شرکت های بخش خصوصی در این کشورهای دوست و همسایه را فراهم  کنند.
ژائله، اشتراکات فراوان فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی استان های شمال غرب با کشورهای همسایه را بسیار مناسب و وسیع توصیف کرد و گفت: باید از چنین موقعیتی برای گسترش روابط فی مابین به بهترین شکل ممکن بهره برداری کرد، زیرا هر گونه تعلل در این رابطه منجر به خسارت های اقتصادی می شود.
وی حجم مراودات اقتصادی بین ایران و جمهوری های آذربایجان، ارمنستان، عراق و حوزه قفقاز را ناچیز اعلام و اضافه کرد: باید دولت سیزدهم و مردمی آیت الله رییسی همراه با بخش خصوصی برای ارتقای این حجم مبادلات در ماه های آینده تلاش های وافری از خود نشان دهند تا اهداف مورد تاکید و کلان جامه عمل پوشانده شود.
رییس اتاق بازرگانی تبریز، توانمندی های صنعتی و کشاورزی و فناوری آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان را مورد اشاره قرار داد و افزود: باید در این زمینه نیز توافقات اولیه برای حضور شرکت های کشت و صنعت درکشورهای مقابل به انجام برسد و ما بسیار علاقه مندیم در این زمینه ها وارد شده و سرمایه گذاری کنیم.
ژائله با بیان اینکه در حال حاضر ۶۰ درصد صادرات محصولات شیرینی و شکلات ایران توسط آذربایجان شرقی به انجام می رسد، حجم ارزی این صادرات را سالانه بالغ بر ۳۰۰ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: این مورد تنها یکی از مزیت های مهم اقتصادی شمال غرب کشور است که می تواند نقش مهمی در دیپلماسی اقتصادی دولت ایفا کند.

صادرات فنی و مهندسی مزیت بزرگ اقتصادی شمال غرب کشور است
یکی از فعالان اقتصادی و رییس هیات مدیره انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی آذربایجان شرقی نیز در گفت وگو با ایرنا، توانمندی های شرکت های فنی و مهندسی شمال غرب و تبریز را بسیار بالا توصیف و اضافه کرد: در حال حاضر تعداد ۴۰ شرکت بزرگ و بین المللی در آذربایجان شرقی وجود دارد که به لحاظ کیفیت انجام پروژه های مختلف جزو بهترین ها هستند و طی سال‌های اخیر در کشورهای همسایه حضور یافته و کارنامه ای درخشان داشته اند.
محمدعلی نجاری کهنموئی با تاکید بر اینکه باید از شرایط جدید و فرصت به وجود آمده در دولت جدید و سیزدهم و نیاز کشورهای همسایه به بهترین شکل ممکن بهره برداری کرد، افزود: با توجه به ظرفیت ها و توانایی های اقتصادی، تجاری و فنی و مهندسی منطقه شمال غرب و به خصوص آذربایجان شرقی می توان با مساعدت دستگاه دیپلماسی و بسترسازی های لازم توسط دولت مردمی، نسبت به اعزام شرکت های مختلف فعال در حوزه های راه سازی، ساختمان سازی و مجتمع های مسکونی برای مشارکت در طرح های کشورهای مختلف اقدام کرد.
وی اظهار کرد: تعدادی از شرکت های فنی و مهندسی تبریز در سال های گذشته نیز در حوزه های ساختمان سازی و راه سازی جمهوری آذربایجان و نخجوان نیز مشارکت داشته اند که احداث جاده جلفا - نخجوان و نخجوان- اردوباد و تعدادی مجتمع مسکونی در باکو از جمله دستاوردهای آنهاست.
نجاری کهنموئی یادآوری کرد: بر همین اساس و با توجه به ظرفیت های شرکت های فنی و مهندسی تبریز، توانایی ساخت تعداد پنج هزار واحد مسکونی و ۱۵۰ کیلومتر راه در مناطق آزاده شده جمهوری آذربایجان را داریم و برای حضور در این کشور همسایه و دوست در کمترین زمان ممکن آماده هستیم که متاسفانه در دولت قبلی در این خصوص هیچ اقدام عملی به انجام نرسید.
نجاری کهنموئی، لازمه حضور اقتصادی و تجاری کشورهای مختلف در کشورهای میزبان را بسترسازی و مناسب سازی روابط سیاسی دانست و ادامه داد: باید توجه داشت که بدون زمینه های سیاسی و گسترش روابط دیپلماتیک، امکان حضور و پذیرش شرکت های اقتصادی و تجاری در کشورهای همسایه وجود ندارد و در این زمینه وزارت امور خارجه کشورمان باید فعال تر از قبل وارد میدان شود، چون اشتراکات فراوان و بی نظیر فرهنگی، زبانی، قومی و مذهبی بین استان های شمال غرب با جمهوری های آذربایجان، ارمنسنان، ترکیه و کشورهای حوزه قفقاز وجود دارد.
وی اضافه کرد: چشم پوشی از چنین اشتراکاتی به طور کامل در تضاد با منافع ملی ماست و باید از همکاری تنگاتنگ ایران با این کشورها در سال های متمادی گذشته، به بهترین شکل ممکن بهره برداری شود، چون تاکنون هیچ کشوری به اندازه ایران در کنار این کشورها نبوده است.
نجاری کهنموئی، حضور گسترده ترکیه و پاکستان در جمهوری آذربایجان پس از جنگ قره باغ را متاثر از رفتارهای سیاسی دستگاه های دیپلماتیک این دو کشور دانست و گفت: «متاسفانه در سال های گذشته در توسعه روابط تجاری و اقتصادی با جمهوری آذربایجان و سایر کشورهای منطقه موفق عمل نکرده ایم.»
رییس میز اقتصادی جمهوری آذربایجان در استانداری آذربایجان شرقی با اشاره به اختصاص تنها ۳.۳ درصد از مجموع مراودات تجاری و اقتصادی جمهوری آذربایجان به ایران در سال ۲۰۱۹، اظهار کرد: این در حالی است که کشورهای روسیه و ترکیه به ترتیب ۱۹ و ۱۸ درصد از حجم مبادلات خارجی جمهوری آذربایجان را به خود اختصاص داده اند و این آمار روز به روز در حال افزایش است.
نجاری کهنموئی با انتقاد از عملکرد مدیریت آذربایجان شرقی در توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه طی سال های گذشته، افزود: مراودات و سفرهای تجاری بین تبریز و این کشورها طی سال های گذشته منافع  بسیار کلان اقتصادی و تجاری برای دو طرف داشت و بسیاری از شرکت های تبریزی با رایزنی های سیاسی امکان حضور و فعالیت در جمهوری آذربایجان را به راحتی می یافتند اما این مسیر طی دولت قبلی با مشکلات عدیده موجه شد.
وی با اشاره به برخی اقدامات میز جمهوری آذربایجان برای گسترش همکاری های دوجانبه و حضور موثر شرکت‌های تبریزی در بازسازی مناطق آزاده شده قره باغ،  ابراز امیدواری کرد با همکاری و تعامل سازنده دستگاه های دولتی با بخش خصوصی، امکان حضور موثر شرکت های مختلف تجاری، صنعتی، فنی و مهندسی شمال غرب در جمهوری آذربایجان و سایر کشورهای منطقه و همسایه فراهم شده و به موازات آن افزایش حجم مبادلات اقتصادی دو طرفه و چند جانبه محقق شود.
برگزاری نشست های هم اندیشی بین استانداران و صاحبان صنایع و تولید کنندگان آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان، تهیه و تدوین استراتژی های همسان صادراتی و همکاری با کشورهای همسایه، شناسائی و معرفی فرصت های سرمایه گذاری مشترک با طرف های خارجی، انتخاب علمی و اقتصادی گزینه های همکاری چند جانبه و تلاش برای جلوگیری از موازی کاری در روابط اقتصادی باید از سوی مدیریت های سیاسی و اقتصادی استان های شمال غرب مورد توجه جدی قرار بگیرد.
بازار مصرف عراق ۳۰ میلیونی، منطقه و استان های شرقی ترکیه با حداقل ۳۰ میلیون نفر جمعیت، جمهوری های آذربایجان و ارمنستان با حدود ۱۴ میلیون نفر یکی از بهترین و مناسب ترین فرصت های صادراتی جمهوری اسلامی ایران و به ویژه منطقه شمال غرب کشور است که استفاده از چنین امکاناتی می تواند مسیر رشد و ترقی اقتصادی این منطقه را بسیار سریع تر فراهم ساخته و موجب افزایش درآمدها، رفع مشکل اشتغال و سرمایه گذاری های خارجی شود.
معرفی و شناساندن بهتر و مناسب تر ظرفیت های فراوان فراموش شده اقتصادی، تجاری، کشاورزی، صنعتی، اجتماعی، فرهنگی و گردشگری شمال غرب کشور به کشورهای همسایه با برپایی نمایشگاه های مشترک، همایش های فرصت های سرمایه گذاری، گسترش رفت و آمدهای سیاسی و اقتصادی و تلاش برای زمینه سازی فعالیت بهتر و راحت تر صاحبان سرمایه کشورهای مزبور می تواند نقش استان های شمال غرب در تحقق دیپلماسی اقتصادی کشور را بیش از پیش برجسته تر کند.
باید توجه داشت که در جهان امروز اقتصاد حرف نهایی را در مراودات و معادلات سیاسی می زند و کشورهای پیشرفته و موفق اروپایی از چندین سال پیش با هدف توسعه نفوذ اقتصادی خود در مناطق مختلف جهان اقدام به ایجاد واحدهای تخصصی دیپلماسی اقتصادی در وزارتخانه های امور خارجه کرده اند که این امر نشان دهنده اهمیت و جایگاه بسیار رفیع روابط اقتصادی با پیش زمینه های سیاسی و مذاکرات است.
منطقه شمال غرب ایران و مدیریت های کلان استان های آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان باید از فرصت های به وجود آمده برای بسط و توسعه همکاری های مشترک با کشورهای همسایه نهایت بهره برداری را بکنند چراکه غفلت از چنین فرصت هایی آینده اقتصادی منطقه را با چالش های جدی مواجه خواهد کرد.

گزارش از: سیدیحیی مرتضائی
انتهای پیام/