نصر:باقر امیری دانشجوی دکترای علوم ارتباطات اجتماعی در یادداشتی به بررسی اهمیت جایگاه روابط عمومی در وزارت آموزش‌وپرورش پرداخت.

اگر بپذیریم روابط عمومی چشم و گوش سازمان است که پیوند بین سازمان و محیط پیرامونی آن را ایجاد می‌کند، چطور می‌توانیم این امر را توجیه کنیم که وزارتخانه‌ای مانند آموزش‌و پرورش از روابط عمومی مستقل، توانمند، کارآمد و تاثیر‌گذار بی‌بهره باشد؟

در دنیای امروز روابط عمومی‌ها و سازمان‌ها همراه و همزاد هم هستند و هیچ دستگاه و سازمانی را نمی‌توانید پیدا کنید که بدون روابط عمومی بتواند کار کند، روابط عمومی و سازمان‌ها لازم و ملزوم همدیگر هستند و به جرات می‌توان گفت دستگاه‌ها و سازمان‌ها بدون روابط عمومی نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند.

محور اصلی ارتباط با جامعه و مخاطبان باید روابط عمومی باشد و اگر سازمانی بدون توجه به این ستون اصلی در سازمان، بخواهد عمل کند در آینده به مشکل بر می‌خورد و مقبولیت و مشروعیت خود را از دست خواهد داد.

اگر بتوانیم سازمان را به یک ماشین تشبیه کنیم، شاید بتوان ادعا کرد که روابط عمومی مانند فرمان این ماشین است که در دست مدیریت سازمان برای هدایت و راهبری آن قرار دارد و مسیر این ماشین همان برنامه سازمان و هدف نهایی هم مقصدی است که ماشین به سوی آن حرکت می‌کند. بنابراین این ماشین یک راننده کارکشته، توانمند و شایسته می‌خواهد که بداند چگونه از این فرمانی که در احتیار دارد استفاده کند تا آن را به مقصد و سرمنزل نهایی برساند.

یکی از عوامل مهمی که در پیشبرد اهداف و سرنوشت یک سازمان اهمیت و ارزش اساسـی دارد و آن را در نیـل به اهداف مربوطه یاری می‌دهد کیفیت رابطه آن سازمان با افراد حقیقی، حقوقی و افکار عمومی جامعه‌ای است که بـا آن در ارتباط است هراندازه این ارتباط مستحکم‌تر و گسترده‌تر باشد آن سازمان در دستیابی به اهداف خود موفقتـر خواهـد بود، چرا که امروزه و در عصر ارتباطات این نیاز را حرف‌های بسیار مهم و حساس به نام "روابط عمومی" کـه پـل ارتبـاطی بین سازمان و مخاطبان درون و برون سازمانی است، برطرف کرده است.

حساسیت کار اطلاع‌رسانی در آموزش و پرورش

آموزش و پرورش به خاطر وجود افراد مختلف با ایده‌ها و تفکرات متفاوت مشکل‌تر از سایر دستگاه‌هاست چون پاسخگویی به نیازهای آنان و راضی نگه‌داشتن این قشر عظیم انسانی کاری بس دشوار و مشکل است بنابراین فراهم‌کردن زمینه مشارکت همه جانبه فرهنگیان در مدیریت آموزش‌و‌پرورش به منظور افزایش کارآیی نظام تعلیم وتربیت امری انکار ناپذیر است که جز به مدد اطلاع‌رسانی، همت و تلاش و پشتیبانی مسئولان و کارگزاران روابط عمومی این دستگاه عظیم امکان‌پذیر نخواهد بود.

فقدان نگرش علمی و تخصصی به روابط عمومی در گذشته از سوی مدیران این دستگاه عظیم، نشانگر آن است که نتوانسته در سیر تاریخی و تکاملی خود از مرحله فلسفه روابط عمومی گذر کند "در یک مقطع خیلی کوتاه روابط عمومی گام‌های موثری برای ورود به عرصه استفاده از فنون و روش‌های نوین اطلاع‌رسانی و روز دنیا برداشت که آن هم توسط وزیر محترم قبلی در نطفه خفه شد"؛ از این رو اگر نگرش مسئولان آموزش وپرورش به روابط عمومی نگرشی علمی نباشد جای تعجب و شگفتی نخواهد داشت و از سوی دیگر بی‌اعتقادی به ضرورت تخصص در واحدهای روابط عمومی روی دیگر همین سکه است و امری کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد زیرا متاسفانه بعضی از نگرش‌ها به روابط عمومی از روی احساس نیاز عینی و واقعی و علمی به آن نیست بلکه از روی اغراض سیاسی و... می‌باشد.

ایجاد تعادل و توازن بین مولفه‌های داخل و خارج یک مجموعه از وظایف روابط عمومی‌ها و سخنگوی دستگاه‌ها است. اگر یک سازمان یا نهاد را به عنوان یک سیستم در نظر بگیریم، هر اندازه که تلاش شود این سیستم باز باشد با دنیای بیرون تبادل تجربیات و اطلاعات داشته باشد، ادامه حیات آن تضمین شده است و هر چه سیستم بسته باشد آنتروپی آن افزایش یافته و سیستم زودتر به مرحله پایانی خود می‌رسد و اگر سیستم باز باشد، آنتروپی را به بیرون محیط خود صادر کرده و امکان ادامه حیات آن مهیا می‌شود لذا دستگاه عظیم آموزش و پرورش برای اطلاع رسانی موثر و مفید باید به صورت مستقل و باز عمل کرده و امکان تبادل اطلاعات و جریان چند سویه اطلاعات در مجموعه و محیط بیرون از آن را فراهم کند.

امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که در مقابل حجم انبوه و وسیعی از اطلاعات قرار داریم که از آن تحت عنوان انقلاب صنعتی چهارم نام برده می‌شود. اگر در چنین روزگاری تبادل اطلاعات بدون کنترل، دقت و سرعت لازم صورت گیرد، می‌تواند انرژی و وقت سازمان را هدر دهد و برای آنکه بتوانیم اطلاعات را بهینه‌سازی کنیم باید سیستم هدایت اطلاعات از جمله روابط عمومی و سخنگو‌های با تجربه و متخصص را به کار گیریم و سعی کنیم تدابیری بیاندیشیم تا اطلاعاتی وارد سیستم شود که برای رشد و ارتقای سازمان مفید بوده و اطلاعاتی از مجموعه خارج شود که موجب ضربه‌زدن به مجموعه نشود بنابراین وجود سخنگو و روابط عمومی مقتدر و کاردان اینجا نمود پیدا می‌کند.

انقلاب صنعتی چهارم و نقش روابط عمومی

ما در آستانه انقلاب صنعتی چهارم فن‌آوری هستیم. انقلابی که به صورت بنیادین در حال تغییر زندگی، کار و ارتباطات و اطلاعات ما از دنیای واقعی است. این تحول بزرگ از لحاظ مقیاس و پیچیدگی به هیچ تجربه بشری شباهت ندارد.

انقلاب چهارم صنعتی بر پایه‌های انقلاب سوم "انقلاب سوم صنعتی از علم الکترونیک و فناوری اطلاعات به منظور تولید خودکاراستفاده می‌کرد" بنا نهاده شده است و شامل همجوشی فناوری‌های مختلف است که مرزهای زیستی، دیجیتال و فیزیکی را در می‌نوردد.

در مقایسه با انقلاب صنعتی سوم که پیشرفتی خطی داشت، انقلاب صنعتی چهارم سرعت نمایی دارد در ضمن این تحول تقریبا همه صنایع را در بر می‌گیرد وسعت و عمق این تغییرات، نویدبخش تحول در کل نظام‌های تولید، مدیریت، کنترل، ارتباطات و اطلاع‌رسانی است.

امکان اتصال میلیونها انسان به دستگاه‌های موبایل با قدرت و حافظه بالا و همچنین دسترسی آنها به دانش نامحدود است و این امکانات با پیشرفت‌های عملی در حوزه‌های هوش مصنوعی، ربات، اینترنت اشیاء، وسایل نقلیه خودکار، علم مواد، ذخیره انرژی و محاسبات کوانتومی و... دوچندان خواهد شد و در حال حاضر نیز ما در دنیای هوش مصنوعی زندگی می‌کنیم.

حال با وجود این همه پیشرفت و توسعه در دنیای امروز متاسفانه ما شاهد شیوه‌های سنتی و ابتدایی در مدیریت دستگاه‌ها و سازمان‌ها هستیم، برای اینکه یک مسئول را جابجا کنیم چون قدرت برخورد رودرو با او را نداریم لذا تصمیم می‌گیریم بخش‌هایی از یک سازمان را حذف و در بخش‌های دیگر ادغام کنیم و دیگر به فکر ضررهایی که دستگاه‌ها و سازمان‌ها متحمل می‌شوند، نیستم و این یکی از اصول مدیریت سلیقه‌ای است که ما هنوز هم با آن درگیر هستیم.

امروزه از روابط عمومی به عنوان مغز متفکر سازمان‌ها نام می‌برند ولی در بعضی از سازمان‌ها و دستگاه‌های ما تنها واحدی که ارزش ندارد روابط عمومی است، به جرات می‌توان گفت روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش( از سال 96 تا نیمه دوم 97) داشت مراحل اولیه گذر از فلسفه روابط عمومی به روابط عمومی الکترونیکی یا دیجیتال را طی می‌کرد ولی با تصمیمی که گرفته شد متاسفانه روابط عمومی از ریل اصلی خود خارج شد.

«نیروی انسانی»،« برنامه ریزی استراتژیک»، «توسعه سازمانی و تشکیلاتی» و «روش‌ها و فناوری‌های نوین اطلاع رسانی»، «زیرساخت مناسب» و... از مهمترین منابع اطلاع‌رسانی هستند که توسط روابط‌عمومی‌های توانمند و مقتدر سازمان‌ها و دستگاه‌ها هماهنگ شده و بکار گرفته می‌شوند تا از بروز چالش‌ها و پیامدهای بعدی جلوگیری کنند.

اکنون دیگر برخورد خوب و مناسب مدیر دستگاه یا مدیر روابط عمومی، به تنهایی جوابگوی نیاز مخاطبان به اطلاعات نیست و این توانایی روابط عمومی دستگاه در امر اطلاع‌یابی و اطلاع‌رسانی است که باعث پاسخگویی موثر و به موقع به مخاطبان می‌شود.

امروزه در امر اطلاع‌رسانی باید روابط عمومی‌ها فراتر از چارت و ساختار سازمانی افراد و روش‌ها نقش ایفا کنند نباید کاری کنیم تا خلاقیت و پویایی افراد در چارت‌های سازمانی زندانی شود، باید اجازه پیشرفت و بروز خلاقیت را به دست اندرکاران روابط عمومی‌ها با استفاده از نرم‌افزاری‌های نوین اطلاع‌یابی و اطلاع رسانی را بدهیم و آنها را برای استفاده از نرم‌افزارهای نوین آماده کنیم و باید اعتقاد پیدا کنیم که جهان امروز، جهان جنگ مغزها و استفاده درست و بهینه از فرصت‌هاست نه تکیه بر طرح‌ها و خلاقیت‌های بی‌خاصیت و پژمرده گذشته.

 وزیر آموزش و پرورش اگر می‌خواهد ارتباط موثری با رسانه‌ها و جامعه داشته باشد باید روابط عمومی این وزارتخانه را مستقل از سایر بخش‌های این دستگاه عریض و طویل ببیند.

 توجه جدی به افراد تحصیلکرده و با تجربه حوزه روابط عمومی در آموزش و پرورش که متاسفانه تاکنون به دلایل مختلف از بکارگیری آنان در این حوزه چشم‌پوشی شده یا اینکه اگر به بکارگیری شده‌اند به علت محدودیت‌های مختلفی که برای آنان بوجود آورده‌اند نتوانسته در مجموعه تاثیرگذار شوند، به وزیر محترم توصیه می‌شود برای پست حساس و استراتژیک روابط عمومی از این نیروها و یا نیروهای توانمند دیگر داخل آموزش و پرورش برای این منصب، استفاده کند و از بکارگیری نیروهای خارج از حوزه آموزش و پرورش در این حوزه خودداری کند.

روابط عمومی محل کالبد شکافی چالش‌های سازمان‌ها و دستگاه‌هاست و در این قسمت است که می‌توان از چالش‌ها فرصت آفرید لذا این قسمت در دستگاه‌ها و سازمان‌ها نیازمند توجه ویژه، بودجه مناسب، نیروی انسانی توانمند و متخصص، زیرساخت مناسب و... است.

روابط عمومی سکوی پرتاب و ارتقای سازمان است و همین روابط عمومی هم می‌تواند در صورت بی‌مهری و بی‌توجهی سکوی برای نابودی سازمان باشد.

شبکه‌های اجتماعی برای روابط عمومی‌ها فرصت‌های بی نظیری را به وجود آورده اند. مدیریت فضای مجازی و اجتماعات مجازی از رویکردهای جدیدی است که در روابط عمومی ها به شدت پر رنگ شده است و جدیداً یکی از وظایف روابط عمومی‌ها در کنار سایر وظایفشان شبکه‌سازی و مدیریت آنهاست.

تنویر افکار عمومی برای همراهی و همگرایی با تغییرات و اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و مشارکت در آن از مهمترین وظایف روابط عمومی دستگاه‌هاست.

ضرورت استفاده از ظرفیت دیگر دستگاه‌ها برای امر اطلاع رسانی در آموزش و پرورش

روابط عمومی نقش ضربه‌گیر سازمان را دارد و این ضربه‌گیر در صورتی موثر است که با توجه به شرایط و مقتضیات سازمان نصب شده باشد و نه با توجه به فضا و اغراض سیاسی.

روابط عمومی جعبه سیاه و محرم اسرار سازمان است و باید شخصی متخصص و توانمند در راس آن قرار گیرد که بتواند از تمامی ظرفیت های آن برای بهبود روند کاری سازمان استفاده نماید.
به هر حال شایستگی هر نظام آموزشی بستگی به میزان شایستگی دست اندرکاران آن نظام آموزشی دارد که چطور می توانند از چالش ها و موانع موجود فرصت‌های بی نظیری برای توسعه و پیشرفت آموزش و پرورش بوجود آورد.

امیدواریم با درایت وزیر محترم و مشاورانش برای مسند روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش کسی انتخاب شود که دارای شرایط ذیل باشد

متخصص و دارای تجربه کافی در این حوزه باشد. حتما از جنس آموزش و پرورش باشد و با درد و رنج‌های آموزش و پرورش آشنایی کامل داشته باشد. دارای طرح و برنامه عملیاتی و استراتژیک برای روابط عمومی آموزش و پرورش باشد.

  اعتماد به رسانه‌های اثربخش، متعهد و کارآمد می‌تواند به بازویی توانمندی در امر اطلاع‌رسانی رویدادها و فعالیت‌های آموزش و پرورش تبدیل شود. 

تشکیل شورای اطلاع‌رسانی وزارت آموزش و پرورش با مشارکت متخصصان علوم ارتباطات اجتماعی، خبرنگاران برجسته رسانه‌ها و افراد با تجربه این حوزه مدنظر قرار گیرد.

  توجه به امر افکار سنجی و نیازسنجی در پیشبرد فعالیت‌های روابط عمومی، پیگیری مستمر امور آموزش و پرورش.

کنترل مبادی ورودی و خروجی اخبار و اطلاعات آموزش و پرورش و بر عهده گرفتن وظیفه سخنگویی این وزارتخانه.

توانایی استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطاتی و اطلاع رسانی. توجه به آموزش و توانمندی کارکنان حوزه روابط عمومی.

لزوم آموزش و توسعه سواد رسانه‌ای مسئولان، توانایی ایجاد ارتباطات بین قسمت‌های مختلف آموزش و پرورش و توانایی تبدیل چالش‌ها به فرصت.

باقر امیری

انتهای پیام/