به گزارش نصر، کوی یا کوچه عزب دفتریلر مابین خیابان طالقانی (چرنداب) و مقصودیه و محله نوبر تبریز واقع شده است که از کوی ها و کوچه های معتبر و معروف تبریز بوده، بنا به سکونت خانواده های سرشناس و اعیان شهر، کوی عزب دفتری (عزب دفترلر) از اعتبار خاصی برخوردار بوده و هست.
 

 

می گویند در ایام قدیم که اکثر نقاط شهر از جمله محله چرنداب باغ و باغچه بود شخصی به نام سید محمود که اصل و نسب آنها به زادگاهشان آشتیان می رسد به تبریز آمده و در روزگار حکومت شاهزاده عباس میرزا نایب السلطنه قاجار نردیک به ۲۰۰ سال پیش قسمتی از باغ را خریده و در این مکان به احداث کوی و خانه های مسکونی اقدام می نمای.
 

وی مدتی رئیس دفتر ولیعهد قاجار بود و در زمان حکومت قاجار هم مرسوم بود که به کارکنان زحمتکش و فداکار و صدیق دولت و دربار لقب خاصی اعطا می شد تا مشمول مراحم خاص باشند در این میان به سید محمود آقاهم لقب و عنوان « عزب دفتر » عطا می شود.
عزب در لغت دو معنا دارد یکی این که « عزب » به مرد جوان مجرد گفته می شود و معنای دوم آن دفتر نویس و محرر فعال و شایسته و درستکار می باشد یعنی « عزب دفتر » شخصی که در امور دفتری فعال و کارکن است.
 

در اوایل خدمت و کار بزرگ خاندان عزب دفتری، لقب سید محمود آقا عزب باشی بود که یک لقب ترکی قاجاری است یعنی سردسته افراد فعال امور دفتری.
بنابراین در سال ۱۳۰۴ شمسی در زمان آغاز حکومت رضا شاه وقتی مقرر شد همگان سجل، برگ هویت یا شناسنامه بگیرند خانواده عزب باشی برای خود نام خانوادگی عزب دفتری را انتخاب نمود که تا امروز در شهر تبریز از خانواده های معتبر و از معاریف شهر محسوب می شوند.
 

خانواده عزب باشی (عزب دفتری بعدی) و جد ایشان آقا سید محمود علاوه بر مشاغل اداری در دربار قاجار، مالک دهاتی چند در آذربایجان بوده و از اسم و رسم و مکنت و ثروت قابل توجهی نیز برخوردار بود.
شهر من تبریز در کوی عزب دفترلر کوچه معروفی است به نام کوچه بلوری که به نام شادروان حاج میرزا آقا بلوری معروف شده است.
 

در کتاب مشاهیر آذربایجان در معرفی شادروان بلوری چنین آمده است:
کوچه ای که منزل حاج میرزا آقا بلوری در محله مقصودیه کوی عزب دفتریها در آن واقع است به نام در بند بلوری نامیده می شود.
 

در درگیری های نهضت مشروطیت در آذربایجان، مبارزان متعددی به این نهضت مردمی پیوسته و در صحنه های مختلف در پیشبرد انقلاب، نقش خود را ایفا کردند که یکی از آن رجال نام آور، حاج میرزا آقا بلوری است.
 

این مرد مجاهد که از بازرگانان سرشناس تبریز بود و به شغل بلورفروشی اشتغال داشت و به طور مسلحانه در مأموریت های مختلف در نبرد با مستبدين شرکت می کرد و از این رهگذر صدمات و لطمات فراوانی می دید.
او با نشر روزنامه های حشرات الارض، آذربایجان و مجاهد و با نوشتن مقالات متعدد و تأسیس مدارس و انجام خدمات فرهنگی، خدمات شایان توجهی به انقلاب مشروطه کرد.
 

مرحوم بلوری در سمت های نمایندگی انجمن ایالتی آذربایجان، فرمانداری شهرهای مختلف، شهردار تبریز، ریاست شهربانی تبریز و معاونت والی آذربایجان، در روزهای حس لیاقت و شایستگی خود را در اداره ارگان های مختلف نشان داد.
پس از صدور فرمان مشروطیت که اولین روزنامه دوره آزادی به نام انجمن در تبریز پا گرفت، نخستین روزنامه مصور فکاهی به نام آذربایجان در ششم محرم سال ۱۳۲۵ به همت و پایمردی مرحوم حاج میرزا آقا بلوری در تبریز منتشر و بنیان نهاده شد.
 

این جریده وزین که بیشتر نظرات ستارخان سردار ملی را منعکس می کرد ارگان سردار به شمار می رفت. سردار ملی هنگامی که شماره اول روزنامه آذربایجان را می بیند می گوید: امروز عید ملی آذربایجان است و از شدت هیجان اشک در چشمانش حلقه می زند.
حشرات الارض نام نشریه دیگری است که به دست توانای حاج میرزا آقا بلوری در سال ۱۳۳۶ هجری قمری در تبریز انتشار یافت.
 

لازم به یادآوری است که در زمان اشغال تبریز و آذربایجان توسط نیروهای شوروی از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵، وضع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم شدید به حالت نابسامانی رسیده بود و بیماری های تیفوس و تیفوئید کاملا شیوع یافته و بیماری های کچلی و تراخم چشمی در نزد فرزندان معصوم این آب و خاک در کیفیت وحشتناکی بود، اداره بهداری ارتش شوروی در کوچه بلوری در محله عزبدفترلر بیمارستانی برای مبارزه با بیماری کچلی دایر کرده و به کمک دستگاه های مدرن و روش استفاده از برق، سر بیماران را معالجه می کردند و همین برنامه نیز در بیمارستان مسیحی امریکایی برای معالجه بیماران اجرا می شد.
انتهای پیام/