نصر: ترامپ ناراضی از توافق هستهای ایران که در دولت اوباما امضا شد، در سال ۲۰۱۸ با خارج شدن از این توافق، کمپین فشار حداکثری تحریم‌ها را علیه ایران به راه انداخت. تاکنون این تحریم‌ها باعث شده‌اند صادرات نفت ایران از ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز به حدود ۲۰۰ هزار بشکه در تابستان کاهش یابد. حتی در اوج فشار تحریم‌ها پیش از اجرایی شدن برجام، ایران می‌توانست حدود ۱/ ۱ میلیون بشکه در روز نفت صادر کند. به گزارش پایگاه خبری «نشنال‌اینترست» آمریکا، تحریم‌های آمریکا سختی‌هایی برای اقتصاد ایران به همراه داشته است.
به گزارش نصر به نقل از دنیای اقتصاد، صادرات ۵/ ۲ میلیون بشکه نفت حدود ۴۰ درصد از درآمدهای دولت ایران را تشکیل می”داد. در طرف هزینه”ها نیز حدود ۱۵ درصد از بودجه ملی کشور به بخش دفاعی اختصاص می”یافت و ۸۵ درصد دیگر صرف برنامه”های دیگر نظیر مستمری، خدمات درمانی، یارانه”ها، آموزش و زیرساخت”ها می”شد.
افت شدید درآمدهای نفتی همزمان با اثرگذاری تحریم”ها موجب شد دولت ایران از برخی از برنامه”های خود صرف”نظر کند و بخشی از هزینه”های خود را با چاپ پول تامین کند. نتیجه این وضعیت براساس آمارهای رسمی رسیدن تورم به نرخ ۴۳ درصد بود، درحالی”که هزینه”های موادغذایی و خدمات بهداشتی از ۴۰ به ۶۰ درصد اوج گرفت.
روزنامه انگلیسی «فایننشال”تایمز» در گزارشی می”نویسد در اقتصاد روبه”رو با چالش ایران، قیمت”های مسکن بیش از دو برابر شده است. به عقیده اقتصاددانان این نوع ابرتورم”ها به”طور معمول به”دنبال تلاش”های دولت برای پوشش کاهش درآمدهای نفتی توسط چاپ پول بی”قید و شرط است. در این شرایط آمریکایی”ها معتقدند تحریم”ها منجر به فروپاشی دولت در ایران خواهد شد.
بنا به این گزارش، نشنال”اینترست در ادامه می”نویسد با این حال آنچه به”نظر می”رسد تحریم”های دولت آمریکا تاکنون چندان موفق عمل نکرده”اند. بعد از دهه”ها تحریم کره”شمالی، خانواده کیم همچنان در رأس قدرت این کشور قرار دارند و می”توانند از زیردریایی””های خود موشک”””های بالستیک با قدرت حمل کلاهک هسته”ای پرتاب کنند. صدام حسین نیز برای سال”ها تحت تحریم آمریکا قرار داشت، درحالی”که برای خلع او از قدرت دولت آمریکا مجبور به هجوم به عراق شد. به”طور مشابه ایرانی”ها از زمان وقوع انقلاب اسلامی زیر فشار تحریم”ها قرار دارند، درحالی”که به طور روز افزون به قدرت آنها افزوده می”شود.
بر این اساس تاریخ نشان داده است تحریم”ها بیش از تسلیم شدن، منجر به ایستادگی بیشتر ملت”ها خواهند شد. از طرفی هر چند گزینه”های ایران برای افزایش بار هزینه” تحریم”ها علیه آمریکا محدود است، اما تشدید خطر جنگ نشان داد هزینه تحریم”های ایران تا چه حد برای آمریکا بالا است. این واقعیات،” نگرانی”هایی را برای آمریکا، متحدان این کشور و اقتصاد جهانی ایجاد کرده است.
اوایل روز شنبه، ۱۴ سپتامبر، حمله پهپادی و موشکی انصار”الله یمن به بزرگ”ترین تجهیزات نفتی عربستان سعودی در بقیق، بازار جهانی طلای سیاه را با بحران مواجه ساخت. این حمله باعث شد تولیدات نفت عربستان تا نصف کاهش یابد، حمله”ای که نشان داد تا چه اندازه اقتصاد عربستان و پایه”های خاندان آل”سعود نسبت به تنبیهات ایران متزلزل است، حمله”ای هوشمندانه که بدون نقص به اجرا درآمد. به”دنبال این حمله بود که ترس جنگی دامن”گیر، دولت آمریکا را فرا گرفت. تنها واکنش آمریکایی”ها در قبال این اقدام، اعمال تحریم”های محدود علیه بانک” مرکزی و نظام مالی ایران بود. ایرانی”ها اما باکی از تشدید تنش”ها با آمریکا ندارند.
گروهی که حملات علیه عربستان را سازماندهی کرد، بدون دردسر می”تواند اقدامی دیگر را در دستور کار قرار دهد. در واکنش، در صورتی که عربستان تصمیم به حمله هوایی به ایران بگیرد، یکی از گزینه”های ایرانی”ها بستن تنگه هرمز، یا حداقل ممانعت از تردد کشتی”های عربستانی و اماراتی از خلیج”فارس خواهد بود، همان”طور که پیش”تر تهدید کرده بود.
براساس گزارش ماه ژانویه رئیس اطلاعات ملی آمریکا، برای انجام این کار، طیف گسترده”ای از تسلیحات و تاکتیک”های مناسب در اختیار ایران است. توسعه و ارتقای طیف گسترده”ای از ظرفیت”های نظامی با قابلیت هدف قرار دادن اهداف آمریکایی در منطقه و اخلال در ترافیک تنگه هرمز ادامه دارد. این سیستم”ها شامل موشک”های بالستیک، قایق”های انفجاری خودکار، مین”های دریایی، زیردریایی”های مدرن با موشک”های پیشرفته، پهپادهای مسلح، موشک”های کروز زمینی ضدکشتی، موشک”های بالستیک ضدکشتی و تجهیزات هوایی بومی و پیشرفته است. به اعتقاد کارشناسان نظامی، با این تجهیزات می”توان جریان صادرات نفت در تنگه هرمز را برای مدتی طولانی مختل کرد. در این رابطه ایرانی”ها نیاز ندارند تمام کشتی”های عبوری از تنگه هرمز را هدف قرار دهند.
تنگه هرمز شریان حیاتی اقتصاد جهان است. ۲۰ میلیون بشکه نفت، حدود ۲۰ درصد از عرضه جهانی، روزانه از این تنگه عبور می”کنند. به”علاوه عربستان سعودی و اماراتی”ها به تنهایی حدود ۱۰ درصد از مصرف جهانی نفت را تامین می”کنند. تجارب تاریخی نشان داده است شوک”های نفتی موجب شده عرضه جهانی نفت در یک بازه کوتاه، ۶ تا ۸ درصد کاهش یابد، عاملی مهم برای ورود اقتصاد جهانی به رکود در یک دوره ۹۰ یا حتی ۳۰ روزه.
شوک”های نفتی سال ۲۰۰۸ به”دنبال رکود بزرگ و مجدد در سال ۲۰۱۱ ناشی از بهار عربی نشان داد بحران”های نفتی می”توانند اقتصاد جهانی را به زیر بکشند. به گفته جیمز همیلتون، استاد اقتصاد دانشگاه سن”دیگو کالیفرنیا آمریکا، به غیر از یک مورد، تمام ۱۱ مورد رکود اقتصادی پس از جنگ”جهانی ناشی از افزایش قیمت نفت بوده است. به”علاوه تقریبا تمام این موارد به غیر از شوک قیمتی سال ۲۰۰۸، به”دنبال اختلال صادرات کشورهای حاشیه خلیج”فارس اتفاق افتاده است.
بر این اساس بسته”شدن تنگه هرمز به مدت یک یا دو ماه برای ورود اقتصاد جهان به رکودی عمیق مشابه آنچه در شوک نفتی جنگ ایران و عراق ۱۹۷۹ رخ داد کافی خواهد بود. این درحالی است که هیچ یک از منابع نفتی در حاشیه خلیج”فارس قابلیت جایگزینی یکدیگر را ندارند. هر چند نفت شل آمریکا می”تواند به”عنوان یک ضربه”گیر عمل کند، اما بررسی”ها نشان می”دهد تولیدات این نوع نفت آمریکا در اوایل ۲۰۲۰ به اوج خود خواهد رسید.
بر این اساس حتی در افق زمانی دو ساله، آمریکایی”ها نخواهند توانست آسیب دو یا سه میلیون بشکه”ای در عرضه نفت جهانی را جبران کنند. بنابراین آسیب ۲۰ میلیون بشکه”ای بسیار فراتر از ظرفیت پوشش آمریکایی”ها خواهد بود. در خارج از آمریکا نیز ظرفیت این جایگزینی وجود ندارد. از سال ۲۰۰۵، ایالات”متحده به تنهایی تقریبا سهمی سه”چهارمی از افزایش عرضه جهانی نفت داشته است.
تغییرات عرضه نفت اوپک نیز محدود بوده است درحالی”که عمده منابع در عربستان و سایر کشورهای حاشیه خلیج”فارس متمرکز هستند، کشورهایی که خود در معرض بسته شدن تنگه هرمز قرار دارند. کاهش عرضه نفت جهانی را همچنین می”توان به واسطه ذخایر استراتژیک سراسر جهان پاسخ داد. در بهترین حالت اما ذخایر استراتژیک کشورهای دارنده، به دو میلیون بشکه می”رسد. هر چند این رقم بزرگ به نظر می”رسد، اما تنها می”تواند عرضه سه ماه ۲۰ میلیون بشکه را پاسخ دهد.
این در حالی است که در چنین وضعیتی قیمت”های نفت افزایش قابل”توجه خواهند یافت. در این شرایط پیش از اینکه ذخایر استراتژیک به مرز خستگی برسند، قیمت”های طلای سیاه سر به فلک خواهد کشید. در واقع ذخایر استراتژیک در بهترین حالت تنها می”تواند برای سه ماه ترس بازارهای جهانی را مرتفع سازند و ایرانی”ها به خوبی این واقعیات را می”دانند. بنابراین برای تهران قرار دادن دولت ترامپ در حصاری نفوذ”ناپذیر دشوار نخواهد بود.
انتهای پیام/