نصر: چهره هاشان را خوب تماشا می کنم؛ يکى همچو درخت است، یکی شبیه آسمان. يکى مثل شکوهِ کوهستان است، ديگرى بادى وزان. آن يکى رودى خروشان و آخری همچو باران؛ به راستى طبيعت با تمام شکوه و سادگى در وجودشان رخ نموده است و اين تاثيرِ همان همنشين بى مانند است.
چشمانم شاهد است و قلبم گواهى می دهد که من، تمام قد، مسحور رمز و راز دستان رنجور تو بودم. دستانى که شير مى دوشيد، هيمه جمع مى کرد، نان بلوط مى پخت، مشک سنگین دوغ ميزد و بی اختیار به نقش خشت بختيار فرش مى بافت.
آنچه رسانه ها از زنان عشایر نشان می دهند، زنانی در لباس های رنگی و گیسوان بافته و چتری های قشنگ زیر چارقد های هزار رنگ است؛ اما واقعیت این است که زنان عشایر زنان رنج و کارهای سختند، زنان حمل آب، زنان حمل هیزم، زنان فرآوری شیر با کمترین امکانات، زنان تولید بدون بیمه و دستمزد و حساب بانکی... امروز از زنان عشایر بیشتر باید گفت.
حال واقعا مهمترین مسائل زنان و دختران عشایر چیست؟
بارها دیده و شنیده ایم که زنان عشایر زودتر از آن چه که فکر کنیم پیر و شکسته می شوند و دیری نمی پاید که رنگ جوانی از رخسار دختران کم سن و سال محو می شود در حالی که آن ها با آن همه کار و تلاش نیز حق دارند زندگی بهتر و راحت تری داشته باشند اما ندارند و لازم است بیش از پیش به مسائل آن ها به عنوان بخشی از جامعه زنان ایران پرداخته شود.
نرخ بیسوادی زنان عشایر، نرخ بالایی است و براساس برخی از پژوهش ها، نرخ بیسوادی زنان عشایر پیش از انقلاب تا ۸۳ درصد می رسید و بعد از انقلاب این رقم حدود ۲٠ درصد کاهش یافته و خوشبختانه در نسل جدید آموزش دختران رو به افزایش است.
دختران عشایر به دلیل نبود دسترسی به مدارس پس از گذراندن پنج کلاس ابتدایی، در قالب مدارس سیار عشایری فرصت و اجازه ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر پیدا نمی کنند و البته این امر دلایل مختلفی دارد.
حضور عشایر در مناطق صعب العبور، کوچ نشین بودن، سختی تهیه ملزومات مدرسه، مخاطرات طبیعی همچون خطر حمله حیوانات وحشی، هراس از مزاحمت بیگانگان در مسیرهای طولانی و صعب العبور موانع مهم تحصیل دختران است.
با وجود این موانع استعدادهای سرشار آنان به ناچار محدود به آموزش زیردست مادرانشان برای یادگیری اصول چرخاندن زندگی عشایری از همسر داری وبچه داری، آشپزی و رختشویی، گرفته تا دوشیدن شیر گوسفند، تهیه هیزم، حمل آب، تهیه محصولات دامی و صنایع دستی می شود.
صرف نظر از نبود دسترسی به امکانات آموزشی، مسایل فرهنگی و نحوه نگرش خانواده ها به امر تحصیل دختران و اعتقاد به نا‌کارآمدی تحصیل دختران از دید والدین مسأله تحصیل دختران را پیچیده تر کرده است، چراکه بسیاری از خانواده ها حتی اگر امکان ادامه تحصیل در شهر یا روستا برای دخترانشان مهیا شود، ادامه تحصیل را غیرضروری و نامفید دانسته و این اجازه را به دخترانشان نمی دهند.
در حالی که پسران صرفا به دلیل جنسیت این اجازه و فرصت را پیدا می کنند که تحصیلات خود را در شهر یا روستای همجوار و گاه در قالب مدارس شبانه روزی ادامه دهند.
این در حالی است که مدارس شبانه روزی مختص دختران عشایر چندان وجود خارجی ندارد که خانواده ها برای آموزش دختران در مقاطع بالاتر مجاب شوند.
ازدواج در سن کودکی برای دخترانی که ترک تحصیل کرده اند، امری بسیار عادی است و البته عدم دسترسی به امکانات بهداشتی به ویژه آموزش های مربوط به کنترل جمعیت و تنظیم خانواده نیز باعث می شود که این دخترکان در سن بسیار پایین مادر شده و پشت سرهم زایمان کنند و حتی گاهی تا ۱۲ بار بچه بدنیا می آورند و در جوانی جسمشان فرسوده می شود که با توجه به شیوه زندگیشان و سختی های آن توان بسیاری را از آنان به تحلیل می برد و آثار آن بزودی در جسم و روان شان نمودار می شود.
رویاهای این دختران با استعدادهای سرشار از یک جهت قربانی عدم توسعه یافتگی و برنامه ریزی در بخش زنان عشایر شده و از طرفی به خاطر وجود نقص فرهنگی نیز مطالبه ای برای آموزش و پرورش دختران از سوی جامعه عشایری وجود نداشته و یا بسیار اندک است.
درحالی که در تاریخ عشایر ایران، زنان فرهیخته ای می درخشند و حال لازم است برای ارتقا کیفیت زندگی آنها برنامه ریزی و سیاست گذاری ویژه ای در پیش گرفته شود.
*سحر مغفرت
انتهای پیام/