افضل الدين ابراهيم ابن علی خاقانی تخمینا در سال 1126 میلادی در شهر شاماخی پایتخت دولت شیروانشاهان دیده به جهان گشود. شاماخی در شمال آذربایجان واقع شده است. پدر ابراهیم علی ابن عثمان، نجار و جدش عثمان، بافنده بود. نام پدر عثمان نیز ابراهيم بوده است و کافی الدين عموی شاعر نیز نام پسرش را عثمان گذاشته و برادر او على نجار هم برای پسرش نام پدر خود ابراهیم را انتخاب کرده بود. در آذربایجان رسم این گونه نامگذاری ها تا به امروز ادامه یافته است.
خاقانی برای نوشتن اشعار مجبور به انتخاب تخلص بود. به عقیده محققین او در نتیجه مطالعات و تأثیرگذاری کتاب «حقیقت الحقایق» تأليف خود شاعر و استاد بزرگ سنایی تخلص حقایقی را انتخاب کرده بود.
لیکن بعد از وفات عمویش کافي الدين حامی و مربی او شخص خیرخواهی را به نام ابوالعلاء که در سرای منوچهر شیروانشاه عنوان ملک الشعرایی داشت؛ پیدا نمود. ابوالعلاء اساسا اهل گنجه بود و پس از اشتهار در شاعری به شیروان آمده بود. ابوالعلاء پس از آگاهی از استعداد ابراهیم او را برای خدمت شاعری به سرای شیروانشاه فرستاد و در آن جا به مصلحت دید او و همچنین به خواسته و رأي شخص منوچهر شیروانشاه برای سرودن اشعار ترک تخلص خود را تغيير داد و به افتخار شیروانشاه خاقانی اعلام نمود و هم به نام خاقانی امضاء می کرد.
خاقانی در سال 1156 میلادی با اجاز شیروانشاه عازم سفر حج می شود و در شهرهای اردبيل، بغداد، دمشق، موصل، مکه و مدینه با علمای آنها و بزرگان و خادمین دولت ملاقات نموده و با زندگی اجتماعی آنها آشنا می شود. زیارت حج برای هر مسلمان فهميده و باسوادی حادثه ای است که بعضا برای ترقی و تعالی او در زمان حیاتش اهمیت زیادی دارد. خاقانی در طول مسافرت خود با علما و فیلسوفان و بزرگان و خادمین دین ملاقات می نماید و در این راه بین او و زایرین باسواد و متفکر مذاکرات و مصاحبات و مباحثاتی در موارد مختلف علمی صورت می گیرد و این صحبت ها و بحث ها تا پایان مسافرت او ادامه می یابد.
در سال 8-1197 میلادی آخسیتا فوت می کند و خاقانی در سوگ او مرثیه می نویسد. خاقانی خود نیز در سال 1199 میلادی در تبریز وفات نموده و در نزدیکی تبریز در مقبرةالشعرای سرخاب به خاک سپرده می شود. در سال ۱۹۸۱ میلادی به خاطر شهریار شاعر بزرگ و نامی ایران و سراینده اشعار کلاسیک آذربایجان موزه و مقبره بزرگی در اینجا بنا نهادند. در آن جا در کنار قبر شهریار غير از خاقانی، شعرای بزرگی چون اسدی طوسی، مانی شیرازی، مغربی تبریزی، قطران تبریزی، مجیرالدین بیلغانی، ظہیرالدین فاریابی، شاهپورنیشابوری، شمس الدين سحابی، ذوالفقار شیروانی، تبریزی، لسانی شیرازی و شکیبی تبریزی مدفونند.
انتهای پیام/