به گزارش نصر، ماده موثره دارویی یا ماده اولیه دارویی، یک ترکیب فعال در فرمولاسیون دارو است که باعث اثرات درمانی دارو می‌شود و مشخصات آن باید مطابق فارماکوپه‌ها یا دارونامه‌ها و استانداردهای بالاتر داخلی تولیدکننده باشد. مواد موثره دارویی، در کیفیت، قیمت و دسترسی به محصولات نهایی دارویی بسیار تاثیرگذار هستند.
به همین دلیل کشورهای مختلف با سیاست‌گذاری مناسب در تامین مواد اولیه دارویی، برای ایجاد دسترسی مناسب به داروهای با کیفیت و قیمت مناسب، تلاش‌های زیادی می‌کنند.
با توجه به اهمیت سیاست‌گذاری‌های تامین مواد اولیه دارویی، پژوهشگران داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در مطالعه‌ای تاثیر سیاست‌های تامین مواد اولیه دارویی در کشور، بر قیمت، کیفیت و دسترسی داروها را مورد بررسی قرار دادند. «سجاد اسماعیلی»، «پوریا یوسفی» و «نازیلا یوسفی»، پژوهشگرانی بودند که در این مطالعه مشارکت داشتند.
این مطالعه در دو مرحله و به دو روش کیفی و کمی انجام گرفت. در بخش کیفی به نقطه نظرات خبرگان نظام دارویی در خصوص سیاست دیگر کشورها و سیاست‌های ایران در خصوص تامین مواد اولیه دارویی پرداخته شده است. در بخش پژوهش کمی نیز، مواد موثره دارویی تولیدی و وارداتی از نظر قیمت به صورت عینی و از نظر کیفیت به صورت ذهنی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات مورد نیاز این مطالعه در بازه زمانی فروردین تا مرداد ۱۳۹۸ جمع‌آوری شد.
برای بخش پژوهش کیفی با ١١ نفر از خبرگانی که به مدت پنج سال در بخش‌های مختلف صنعت داروسازی فعالیت داشتند و در مورد موضوع سوال دارای علم و تجربه بودند، مصاحبه انجام شد. این افراد شامل مدیران عامل شرکت‌های تولیدکننده محصولات نهایی دارویی، مدیران شرکت‌های واردکننده مواد اولیه دارویی، مدیران عامل شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه دارویی و مدیران دولتی دارای سابقه سیاست‌گذاری و نظارت با میانگین سابقه کاری ۱۷.۵ سال بودند.
برای بخش کیفی مطالعه نیز داده‌های عینی مربوط به قیمت، از طریق سایت‌های اعلام قیمت معتبر، سازمان غذا و دارو و شرکت‌های تولیدکننده دارو و دیگر داده‌های کمی موجود در نظام دارویی کشور استفاده شد. برای بررسی قیمت مواد اولیه، لیستی از داروهای پرمصرف شامل داروهای بیماری‌های قلبی-عروقی، اعصاب و روان، غدد و متابولیک، تنفسی، گوارشی، عفونی، ضد درد والتهاب تهیه شد. سپس از بین این داروها ۶۴ قلم دارو که مواد اولیه آن‌ها در داخل کشور تولید می‌شوند، انتخاب و قیمت خرید اولیه آن‌ها از شرکت‌های تولیدکننده محصولات نهایی دارویی، استعلام شد.
اطلاعات مرتبط با قیمت مواد اولیه مشابه وارد شده از چین و هند در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ از داده‌های سازمان غذا و دارو استخراج و با قیمت مواد اولیه تولید داخل مقایسه شد.
با توجه به نتایج این مطالعه، به نظر می‌رسد که عمده شرکت‌های تولید کننده مواد اولیه داخل کشور به دلیل نداشتن رویکرد صادرات محور و محدود بودن بازار محصولات به نیاز داخلی، نسبت به رقبای قوی مثل چین و هند در این صنعت، صرفه مقیاس لازم را نداشته و دارای هزینه‌های تولید و قیمت‌های تمام‌شده بالایی هستند.
در این مطالعه از میان ۵۰ قلم ماده اولیه دارویی از دسته‌های مختلف بیماری‌ها، قیمت ۴۵ ماده اولیه تولید داخلی بیشتر از نمونه‌های وارداتی از چین و هند است. این موضوع نشان می‌دهد که سیاست‌های تامین مواد اولیه در کشور نتوانسته مزیت قیمتی مناسبی را برای نظام دارویی ایجاد کند و هزینه‌های نظام سلامت و مردم را کاهش دهد.
بر اساس یافته‌های این مطالعه؛ از نظر کیفیت، اگرچه مواد اولیه تولیدشده در داخل کشور، استانداردهای کیفی را بر اساس فارماکوپه‌های مرجع مورد تایید سازمان غذا و دارو رعایت می‌کنند، اما رعایت این استانداردها، حداقل استانداردهای لازم است. برای رسیدن به کیفیت رقابتی باید استانداردهایی بالاتر از فارماکوپه در تولید مواد اولیه رعایت شود.
طبق نظر متخصصان شرکت‌کننده در این پژوهش؛ رعایت حداقل‌های فارماکوپه‌ای نتوانسته رضایت مشتریان را جلب کند و بین کیفیت مواد اولیه وارداتی و تولید داخل در نظر مشتریان، اختلاف معناداری وجود دارد و آن‌ها کیفیت مواد اولیه وارداتی را به صورت کلی بهتر از تولید داخل ارزیابی می‌کنند.
به گفته پژوهشگران این مطالعه: «از آن‌جا که استمرار حیات یک صنعت در بلندمدت توسط حمایت‌های جبری و دولتی امکان‌پذیر نیست، توجه به افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌های در صنعت مواد اولیه باید برای حفظ و توسعه این صنعت، مورد توجه قرار گیرد».
نتایج این مطالعه آذرماه سال جاری، به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «تاثیر تولید مواد موثره دارویی در ایران بر قیمت، کیفیت و دسترسی داروها»، در فصل‌نامه پایش؛ وابسته ‌به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، منتشر شده است.
انتهای پیام/