تبریزیم(4)/

"آخینی" قطعه ای از بهشت سرسبز تبریز

1399/09/02 - 09:00 - کد خبر: 32172
آخونی، آخینی آخونی

نصر: محله روستای قدیمی و مشهور تبریز یعنی"آخونی (آخینی)" در شمال غربی شهر در همسایگی حکماوار، شام غازان و گاومیشان واقع است.

به گزارش نصر، روزگاری زیباترین باغات شهر (باغشهر) و پرحاصل ترین کشتزارها در این محله قرار داشتند که در حقیقت مرکز تولید بهترین سبزی و صیفی جات محسوب می شد ولی متاسفانه همه این باغات زیبا و پرطراوت و حاصل خیز تفکیک و تخریب شده، ازبین رفتند مگر چند کشتزار سبزی خوردنی که نشانه ای از رونق کشاورزی این منطقه را به مردم پشیمان و افسرده شهر ارائه می دهد.
 

نام و وجه تسمیه محله آخونی را می توان چنین تعبیر و تفسیر کرد:
نام آخونی یا آوخونی از دو بخش "آو+خون" ترکیب یافته است.
به نظر می رسد(آو) (اُو) همان لغت آب باشد که به احتمال بیشتر در زبان های باستانی در دوره مادها و اورارتوها و ایران باستان و در گویش های تاتی و هَرزَنی و کرینگانی به کار می رود و گاهی دیده میشود که در زبان ترکی آذری نیز آب را "اُو" هم می خوانند و می نویسند مثلا آن دسته از روستاهایی که پسوند آب دارند مردم، این پسوند را "او" تلفظ می کنند ازجمله "خشکناب=خشکنو"، "هرآب=هرو"، "امناب=اِمنو"، "قیسناب=قیسنو"، "تلخاب=تلخو" و...
بعضی ها عقیده دارند که در زبان های باستانی قبل از رواج زبان ترکی که "خون" به معنای چشمه جوشان، آب معدنی، آب فراوان و... باشد و این اسامی مکان های جغرافیایی و روستایی در آذربایجان کاملا با مکان هایی که چشمه جوشان و آب فراوان و قنات و کهریزی دارند مطابقت دارد:
 

اِسپره خون که با اشتباه فراوان سفیده خوان می خوانند روستایی در دامنه سهند شمالی در غرب روستای لیقوان با چشمه ها و آب های فراوان که "اسپره" به معنای گرم و "خون" به معنای چشمه و آب است ونام "اسپره خون" با آب گرم معدنی انتهای دره لیقوان و جنوب این روستا مطابقت دارد و بر روی این آب گرم حمامی ساخته شده که به دوره فتحلی شاه نسبت می دهند.
مجمع خون که به صورت چندین چشمه از زمین چمن بزرگ روستای لیقوان در مقابل عمارت باشکوه ولی ویران شده ارباب روستا به نام حاجی احتشام لیقوانی می جوشد وبسیار آب گوارا و سالمی دارد.
آخونی یکی از محلات قدیمی تبریز در حاشیه شهر،  جایی که چشمه ای از زمین بیرون آمده و رونق کشاورزی و باغداری به آب آن بستگی دارد د لغت و اصطلاح "آوخون" در اثر گذر زمان به "آخونی" تبدیل شده است.
 
 
چرزه خون روستایی در ۱۰ کیلومتری شرق شهر بستان آباد در کنار جاده ترانزیتی تبریز به تهران که چند چشمه از زمین آن جوشیده و به مصرف کشاورزی می رسد.
آلاخون چشمه بسیار گوارا و پرآب در قره داغ که چون بستر و محیط چشمه از سنگ های قرمز و سرخ رنگ و آلابولا یعنی رنگارنگ.
مَیَه خون قنات و کهریزی پرآب و قدیمی از مجموعه قنات های تاریخی دو هزار ساله شهر تاریخی سردرود است.
پَرَه خون پرآب ترین قنات از مجموعه قنات های منطقه و شهر ممقان(مامقان) از شهرستان آذرشهر می باشد.
 

با همه این حدس و گمان ها در کتاب تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری در مورد آخونی (آخینی) چنین نوشته شده است:
...محله آخونی در گذشته از روستاهای پیرامون تبریز بوده که بعدها به سبب توسعه شهر از سوی محله قره آغاج به تبریز پیوسته است.
مرکز محله را "میدانگاه" می گفتند که مساحت وسیعی از بازمانده گورستانی کهنه است.
محله آخونی چهار مسجد دارد و مسجد کهنه آن فرو ریخته و تنها یک دیوار آجری و یک جای بخاری به صورت محراب بازمانده بود که اهالی، اطراف آن دیواره ای کشیده و پرسشگاهی ساخته بودند که بر آن شمع روشن کرده و زیارت می کردند.
در این محله قناتی به نام "آخونی" یا چمشه ای پرآب روان است که سراها و باغ های آن کوی و برزن راسیراب می کرد.
شغل مردم بعد از کشاورزی و باغداری صنعت غالب قالیبافی بوده و کارگاه های متعدد فرشبافی در آنجا دایر بوده و هست.
نام این محله در اولاد اطهار نوشته محمدرضا طباطبایی صفحه ۱۳۳(آخی خونی) آمده است که به قیاس به لقب اخی سعدالدین در تسمیه قله باغمیشه به نام وی بایستی درست تر باشد.
 
 
 

در کتاب ادبیات اوجاغی آمده است که آخین به معنای هجوم بوده و نام یکی از محلات دورافتاده تبریز به نام آخینی می باشد.
و گمان ها در کتاب تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری در مورد آخونی (آخینی) چنین نوشته شده است:
...محله آخونی در گذشته از روستاهای پیرامون تبریز بوده که بعدها به سبب توسعه شهر از سوی محله قره آغاج به تبریز پیوسته است.
مرکز محله را "میدانگاه" می گفتند که مساحت وسیعی از بازمانده گورستانی کهنه است.
 
 
محله آخونی چهار مسجد دارد و مسجد کهنه آن فرو ریخته و تنها یک دیوار آجری و یک جای بخاری به صورت محراب بازمانده بود که اهالی، اطراف آن دیواره ای کشیده و پرسشگاهی ساخته بودند که بر آن شمع روشن کرده و زیارت می کردند.
 
 
در این محله قناتی به نام "آخونی" یا چمشه ای پرآب روان است که سراها و باغ های آن کوی و برزن راسیراب می کرد.

شغل مردم بعد از کشاورزی و باغداری صنعت غالب قالیبافی بوده و کارگاه های متعدد فرشبافی در آنجا دایر بوده و هست.
نام این محله در اولاد اطهار نوشته محمدرضا طباطبایی صفحه ۱۳۳(آخی خونی) آمده است که به قیاس به لقب اخی سعدالدین در تسمیه قله باغمیشه به نام وی بایستی درست تر باشد.
در کتاب ادبیات اوجاغی آمده است که آخین به معنای هجوم بوده و نام یکی از محلات دورافتاده تبریز به نام آخینی می باشد.
انتهای پیام/

پژوهشیار