به گزارش نصر، با توجه به روند افزایشی جمعیت در جهان، بازار محصولات کشاورزی که به تولید و تامین مواد غذایی و خورد و خوراک مردم می‌پردازد، همواره رونق داشته و کشاورزان و بهره برداران نقش بسیار مهمی را در جامعه ایفا می‌کنند.
البته حوزه کشاورزی از چند دهه گذشته با یک مشکل اساسی به نام محدودیت آب روبه رو بوده و هر روز نیز بر بحران و کمبود آن تاکید می‌شود اما با این وجود ۸۰ درصد از آب کشور فقط در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و هر روز شاهد افت سطح مخازن و سفره‌های آب زیرزمینی هستیم.
ویروس کووید ۱۹ نیز که از همان ابتدا صنایع بزرگ بسیاری را به تعطیلی کشاند اما زورش به صنعت پویای کشاورزی نرسید و این صنعت نتوانست مزه تعطیلی را بچشد و تا الان هم به تولید اساسی ترین نیاز مردم کشور یعنی غذا ادامه می‌دهد. با وجود تداوم کشاورزی اما افزایش مصرف آب مردم در روزهای کرونایی، معضلی برای کشاورزان پدید آورد و این امر سبب شد تا توجهی اساسی به مقوله کشاورزی صرفه جویانه انجام گیرد.

چاره بحران آب فقط استفاده صحیح از آب و صرفه جویی است. در این راستا گلخانه‌ها به عنوان روشی برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی مطرح می‌شوند که میزان مصرف را تا یک دوازدهم فضای باز کاهش می‌دهند. این امر به تنهایی گویای اهمیت کشت گلخانه‌ای در کشور و دنیا است.

کشت گلخانه‌ای راهی برای افزایش میزان تولید بدون تغییر سطح زیر کشت
کارشناس مسئول گلخانه‌های آذربایجان شرقی در گفت‌وگویی در خصوص راه‌های افزایش میزان تولید محصولات، گفت: می‌توان با افزایش سطح زیر کشت، میزان تولید را ارتقا داد اما برای انجام این اقدام با محدودیت آبی و خاکی روبه رو هستیم در نتیجه تنها راه بهبود عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح است.
اصغر نقشی افزود: بررسی سازمان کشاورزی و خوار و بار جهانی (FAO) نشان می‌دهد که تراکم جمعیت در اراضی کشاورزی در قاره آسیا با داشتن ۳۱ درصد از اراضی قابل کشت و ۵۸ درصد جمعیت جهانی، حدود ۸ نفر برای هر هکتار زمین محاسبه می‌شود در حالی که این رقم برای ایران حدود ۴ نفر در هر هکتار است؛ با وجود وسعت زیاد کشور اما وجود مناطق کوهستانی و بیابانی، شوری خاک و خاک قلیایی، سطح اراضی قابل کشت را بسیار محدود کرده است.
وی با اشاره به اهمیت افزایش تولید در واحد سطح، گفت: با وجود این‌که گلخانه داری انجام اقدامات اساسی هم‌چون استفاده از روش‌های تغذیه‌ای درست، روش‌های تولید گلخانه‌ای و بهره گیری از تکنیک‌های جدید برای بهره برداری فشرده از زمین را می‌طلبد اما در راستا حتی کشاورزانی که اراضی کوچک و محدودیت آبی دارند هم قادر به کسب درآمد کافی خواهند بود.
وی در خصوص بازار پسندی محصولات گلخانه‌ای، اظهار کرد: برای تولید محصولات گلخانه‌ای از بذر خالص و اصلاح شده استفاده می‌شود از این رو کیفیت محصولات تولید شده بسیار بالا بوده و علاوه بر بازارپسندی خوب در داخل کشور امکان صادرات محصولات تولیدی نیز وجود دارد که از نظر اقتصادی برای تولید کننده از اهمیت بالایی برخوردار است.
نقشی ادامه داد: در کشت‌های گلخانه‌ای امکان استفاده از آبیاری تحت فشار (قطره ای) وجود دارد که موجب صرفه جویی قابل توجهی در مصرف آب می‌شود؛ هم‌چنین کوددهی از طریق آب آبیاری و یا سموم حشره کش همراه آب آبیاری جهت کنترل آلودگی‌های خاک از دیگر مصادیق این نوع سیستم آبیاری است.
وی افزود: در آبیاری قطره‌ای می‌توان بر میزان رطوبت گلخانه کنترل بهتری داشت که در نتیجه موجب کنترل بیماری‌های قارچی می‌شود که در رطوبت بالای ۷۰ درصد فعالیت می‌کنند؛ در روش آبیاری جوی و پشته یا کرته برخلاف سیستم قطره‌ای، رطوبت افزایش می‌یابد.

 

وی با بیان این‌که یکی از مزایای گلخانه‌ها، تولید محصولات در خارج از فصل است، گفت: تولید محصول در خارج از فصل معمول، می‌تواند افزایش قیمت محصول را در پی داشته باشد، که از نظر اقتصادی برای تولید کننده اهمیت زیادی دارد؛ هم‌چنین با کشت گلخانه‌ای امکان پرورش و نگه داری گیاهان در خارج از موطن اصلی آن‌ها امکان پذیر است.
کارشناس مسئول گلخانه‌های آذربایجان شرقی زودرسی و پیش رسی برخی محصولات را از مزایای کشت گلخانه‌ای برشمرد و گفت: در تولید سبزی و صیفی، زودرسی عامل مهمی در کسب درآمد بیشتر است که تولید کننده با داشتن علم و مهارت روش‌های پیش رس کردن می‌تواند یک سری از محصولات را زودتر از موعد مقرر، تولید و به بازار عرضه کند.
وی در خصوص معایب کشت گلخانه‌ای نیز گفت: سرمایه گذاری اولیه برای گلخانه داری زیاد است و عمده سرمایه نیز فقط صرف احداث گلخانه می‌شود؛ البته در صورت مدیریت صحیح تولید، در مدت سه تا پنج سال این هزینه باز خواهد گشت.
وی با اشاره به بالا بودن هزینه جاری در گلخانه داری، اظهار کرد: در این نوع از کشت محصولات نیاز به مراقبت پیوسته وجود دارد، زیرا اندکی غفلت ممکن است باعث خسارت جبران ناپذیر شود مثلا کاهش ناگهانی دمای گلخانه در یک شب سرد زمستان همه‌ی محصول را از بین خواهد برد.

محصولات قابل تولید در گلخانه
نقشی در خصوص محصولات قابل تولید در گلخانه، گفت: امروزه با استفاده از سازه‌های پیشرفته و وجود ارقام اصلاح شده می‌توانیم اغلب سبزیجات و صیفی جات را در گلخانه کشت کنیم؛ از مهمترین گیاهان قابل کشت در گلخانه نیز می‌توان به خیار داربستی (گلخانه‌ای)، گوجه فرنگی داربستی، فلفل، توت فرنگی، طالبی، انواع سبزیجات برگی مثل کاهو و کلم و انواع گیاهان زینتی و گل‌های شاخه بریده اشاره کرد.
وی در خصوص مهمترین عوامل موفقیت کشت و کار گلخانه‌ای، تشریح کرد: فعالیت در گلخانه بسیار دقیق بوده و احتیاج به حضور مستمر شخص سرمایه گذار دارد؛ افرادی که بخواهند فقط با سرمایه گذاری به تولید کافی برسند و خود نظارت بر تولید نداشته باشند، موفقیت چندانی نخواهند داشت.
وی افزود: وجود سیستم‌های گرم کننده، سیستم آبیاری قطره‌ای، سیستم‌های مناسب تهویه هوا، سیستم‌های خنک کننده و سیستم‌های رطوبت‌ ساز از جمله عوامل تاثیر گذار در کشت گلخانه‌ای محسوب می‌شوند.
کارشناس مسئول گلخانه‌های آذربایجان شرقی ادامه داد: در راستا شناخت و اطلاعات کافی در رابطه با گلخانه و گیاهان گلخانه‌ای، بهره گیری از کارشناسان و افراد با تجربه در امور گلخانه در دوره‌های ابتدایی، استفاده از امکانات لازم و به روز جهت بهره برداری و عملکرد بهتر و شناخت بازار مصرف و نیاز بازار نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

وجود ۴۸۹ واحد گلخانه با سطح ۲۳۵ هکتار در آذربایجان شرقی 
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگویی اظهار کرد: تا تیر ماه سالجاری تعداد ۴۸۹ واحد گلخانه در سطح ۲۳۵ هکتار در استان وجود دارد که سالانه ۵۹ هزار تن سبزی و صیفی، تعداد ۲۲ میلیون و ۵۰۰ هزار رز شاخه بریده، ۶۰۰ هزار اصله درختچه‌های زینتی و ۷۰۰ هزار نشاء گل‌های زینتی فصلی تولید می‌کنند.
اکبر فتحی افزود: هم‌چنین گلخانه‌های دیگری با وسعت ۵۷ هکتار در منطقه آزاد ارس، ۳۱ هکتار در منطقه خداآفرین، ۴۰ هکتار در شبستر و ۲۵ هکتار در شهرستان هریس به مجموع ۱۵۳ هکتار نیز در حال اجرا است.
وی در خصوص صیفی جات کشت شده در گلخانه‌های استان، گفت: محصول خیار در سطح ۷۷ هکتار به میزان ۱۸ هزار و ۵۰۶ تن، محصول گوجه فرنگی در سطح ۱۱۲ هکتار به میزان ۴۱ هزار و ۳۱۹ تن و محصول فلفل دلمه‌ای در سطح ۲.۲ هکتار به میزان ۲۴۵ تن تولید می‌شود؛ هم‌چنین در سطح ۸.۳ هکتار نیز سالانه ۱۹۰ تن توت فرنگی کشت می‌شود.
وی افزود: در سال ۹۸ نزدیک به ۲۸ هزار تن از گمرک تبریز و جلفا صادرات گوجه به کشورهای همجوار انجام گرفته است.
فتحی در خصوص وضعیت استان از نظر توسعه گلخانه‌ها، گفت: در برنامه پنج ساله ششم اقتصاد مقاومتی، برنامه‌ای برای توسعه گلخانه‌ها به میزان ۵۱۰ هکتار وجود دارد که در این راستا گلخانه‌های استان از آغاز این برنامه، سه برابر ۲۰ سال گذشته توسعه یافته و استان رتبه سوم کشور را از نظر سطح توسعه کسب کرده است.
وی ادامه داد: در اصلاح و بازسازی گلخانه‌ها نیز در سال ۹۸ از ۱۱ هکتار برنامه، ۱۹.۵ هکتار کار اصلاح انجام گرفته است.
وی در خصوص گلخانه‌های کوچک مقیاس، اظهار کرد: جهت افزایش تولید در محیط‌های کنترل شده گلخانه‌ای، افزایش بهره وری از زمین‌های خرد و کوچک مقیاس کشاورزی و تسریع و تسهیل در فرآیند صدور مجوز ها و پروانه‌ها اقدام به صدور بیش از ۱۳ هکتار گلخانه در مقیاس‌های ۵۰ تا ۳۰۰ متری در محدوده روستاها و مناطق شهری انجام گرفته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی افزود: شهرستان جلفا با داشتن ۱۰۰ هکتار گلخانه رتبه نخست استان را در این خصوص داشته و شهرستان تبریز با سطح ۳۰.۴ هکتار گلخانه، شهرستان مرند با سطح ۱۶.۹ هکتار گلخانه و شهرستان شبستر با سطح ۱۶.۸ هکتار گلخانه در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
وی با بیان این‌که سیاست گذاران مرکزی در ابتدا عقیده داشتند که آذربایجان شرقی به دلیل سردسیر بودن باید در توسعه گلخانه با احتیاط بیشتری عمل کند، گفت: به این دلیل در توزیع تسهیلات و سایر امکانات، استان با کمترین توجه روبه رو می‌شد ولی با این حال توسعه گلخانه‌های استان از دهه ۸۰ به بعد شتاب قابل توجهی گرفته است.
وی ادامه داد: از سال ۸۶ با سطح زیرکشت ۲۲ هکتار شروع شده و در سال ۹۲ به ۶۴ هکتار گلخانه رسیدیم و این امر در شرایطی اتفاق افتاده که این صنعت بسیار نوپا از تکنولوژی وارداتی بهره می‌برد که البته در پنج سال گذشته با بومی شدن صنعت گلخانه داری، شتاب توسعه این بخش در استان بیشتر شده و در این مدت به حدود ۲۲۰ هکتار در شش ماهه اول سال ۹۸ رسیده است.
فتحی ادامه داد: با تداوم این روند تا ده سال آینده، سطح محیط‌های کنترل شده کشاورزی از ۱۵۰۰ هکتار فراتر خواهد رفت و این امر با توجه به تخصیص آب چند سد مهم هم‌چون سد عمارت و سد حاجیلر چایی و تبدیل اراضی و باغات قدیمی با مصرف آب زیاد به گلخانه منطقی به نظر می‌رسد.
وی گفت: استفاده از تکنیک‌های مدرن و نیروهای متخصص داخلی و ارزیابی بازارهای کشورهای همسایه می‌تواند علاوه بر حفظ منابع آبی و خاکی استان و صادرات تولید به ارزش افزوده بسیار بالایی نیز دست یافت مثلا چنان که در ۱۰ سال گذشته گوجه فرنگی در محیط باز با کمترین سود و گاهی اوقات ضرر به فروش می‌رسید و با تخریب اراضی و مصرف آب زیاد ضایعات فراوانی نیز به همراه داشت اما اکنون تولید این محصول در گلخانه ضمن ارزش درآمدی بالا، ایجاد اشتغال،  ارزآوری بالای کشور، مصرف آب را نیز بهینه کرده است.
انتهای پیام/