به گزارش نصر، دکتر محمدعلی محمدی قره قانی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در گفت‌وگویی با اشاره به اهمیت تقویت مسؤولیت پذیری اجتماعی در مواقع بحران و نقش و حقوق شهروندی در این میان، اظهار کرد: زمانیکه از شهروندی صحبت می‌شود قطعاً منظور تسهیل امور و روابط بین مسئولان و مردم عادی در قالب ساختاری به نام جامعه مدنی است که البته به نتایجی چون توسعه و پیشبرد اهداف تمدنی می‌انجامد.
وی با بیان اینکه  تمدن‌های غربی در دوران جدید از این رهگذر  منفعت‌های فراوانی برده و چالش‌های متعدد و متکثر حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و غیره را حل کرده‌اند، گفت: متاسفانه در برخی جوامع شرقی که چندان هم ملتزم به رعایت حقوق شهروندی نبوده‌اند از این مفهوم برای به خدمت گرفتن مردم و آن هم با تاکید بر وظایف شهروندی سوء بهره برداری کرده‌اند، در حالیکه به ادای حقوق آنان پایبند نبوده و غالباً آن را نادیده گرفته‌اند.
دبیر گروه علمی کرسی سلامت اجتماعی یونسکو با اشاره به نقش و مسئولیت شهروندان در برابر کنترل و مقابله با کرونا، تصریح کرد: برای پاسخ به این سوال ابتدا باید پرسش شود که آیا در دوره کرونا حقوق شهروندان شامل حمایت‌های اقتصادی، امنیتی، اطلاع رسانی شفاف، اتخاذ تدابیر صحیح برای کاهش ریسک و ابتلاء از طرف حاکمیت رعایت شده که اکنون وظایف شهروندان برای مقابله با این وضعیت یادآوری می‌شود؟. با چنین برداشتی یک طرفه از مناسبات شهروندی که شامل حقوق و تکالیف شهروندی است نمی‌توان امیدوار بود که این مفهوم مانند ساختارهای متداول موفق در جهان در مورد ما هم صادق باشد.
محمدی ادامه داد: متاسفانه غفلت در این زمینه درکشور ما آن چنان متداول است که گاه فقط در بحران‌ها و بن‌بست‌ها ممکن است به دنبال فرصت‌ها و امکانات موجود در دل ملت گشته و در پی چاره جوئی باشیم. زمانی به سراغ شهروندان می‌رویم که در یک مخمصه جدی و بدون برون رفت گیر کرده باشیم و در چنین وضعیتی از شهروندان انتظار معجزه و حل مشکلات کلان کشور را داریم، در حالیکه بهره‌مندی از فرصت شهروندی یک امر تدریجی، تحولی و تاریخی است که در طی زمان و بر اساس رابطه‌ای حسنه بین ملت-دولت مبتنی بر حمایت، احترام و اعتماد شکل گرفته و در مواقع بحران مانند کرونا می‌توان از آن منبع سرمایه آن هم با احتیاط و رعایت موازین بهره برداری کرد.
وی با بیان اینکه آن چه که امروز به عنوان مشکل مشارکت و مسئولیت پذیری مردم با آن روبرو هستیم  همان بحران کاهش سرمایه اجتماعی است که حداقل از دو دهه پیش از طرف صاحب نظران حوزه‌های دانشگاهی و پژوهشی مکرر تذکر داده شده بود، اذعان کرد: بنابراین اگر مسئولان طی یک دوره زمانی قابل قبول به فکر تحکیم روابط با شهروندان از طریق اعطای حقوق آنان نبوده باشند، مراجعه به شهروندان در کوتاه مدت و در مخمصه‌ها مفهوم سوءاستفاده و رویکرد ابزاری از مفهوم شهروندی را به اذهان عمومی متبادر می کند و مسئولیت پذیری اجتماعی از طرف شهروندان دچار تزلزل و چالش جدی می‌شود.
این استاد دانشگاه همچنین با اشاره به نقش رسانه‌ها به خصوص رسانه‌های رسمی در این وضعیت، اظهار کرد: تربیت، تقویت و کنترل رسانه‌ها و تریبون‌های رسمی اگرچه در دوران گشایش و تسلط ابزار مطمئنی برای پیشبرد اهداف است اما مشکل آن جائی پیدا می‌شود که اعتماد عمومی مردم به رسانه‌ها و تریبون‌های رسمی کاهش یافته و به مانند رسانه‌های جمعی در فضای عمومی پیام رسانان خوبی به آحاد اجتماع در مواقع بحران و ضرورت‌های خاص ملی نخواهند بود و تمام منفعتی که مسئولان به واسطه در اختیار داشتن رسانه‌ها و تریبون‌های رسمی می بردند به یکباره تبدیل به خسران و ضرری چند برابری می شود که آثار و تبعات زیانبار آن در چنین وضعیت‌هایی آشکار می‌شود.
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه با این رویکردها بعید می‌دانم تغییر شعارها منجر به تغییر شعورها در بدنه اجتماعی شود، گفت: این پروسه نیازمند آغازی مملو از صداقت و گذشت زمان جهت اثبات و راستی‌آزمایی نیت مسئولان است. پس از آن می‌توانیم بگوییم رسانه‌ها و تریبون‌ها قدرتمندترین ابزار دعوت مردم به مسئولیت پذیری اجتماعی در برابر کرونا و یا بحران های ملی مشابه هستند.
دبیر گروه علمی کرسی سلامت اجتماعی یونسکو، مسئولیت پذیری را یک امر دوطرفه بین مسئولان و شهروندان دانست و گفت: اگر حکمرانان از نظر مردم تاکنون در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، رفاهی و سیاسی مسئولیت پذیر بودند پس مردم هم در پاسخ و به صورت طبیعی در چنین وضعیتی احساس مسئولیت خواهند کرد. اما آن چه که امروز به عنوان نشانه‌های همدلی، همکاری و مشارکت شهروندان در امر کنترل بیماری کرونا مشاهده می کنیم به نظر من بیشتر مبتنی بر روابط عاطفی و احساسی مردم- مردم است که به طور طبیعی و گاهی حداقلی و ناقص شکل می‌گیرد.
این استاد دانشگاه با تاکید اینکه قصد سیاه نمائی، ترسیم و توصیف وضعیت تیره‌ای از روابط دولت - ملت در کار نیست، اظهار کرد: منظور آن است که سطح مطلوبی از آن چه که باید بین مردم و مسئولان باشد شکل نگرفته و بنابراین نمی‌توان انتظار یک بازدهی کامل در چنین وضعیت بحرانی بر مبنای مفاهیم  علوم اجتماعی به صورت کلیشه‌ای داشت وگرنه که مردم ایران تاکنون هم واکنش‌ها و احساسات قابل قبولی در وضعیت کرونا از خود نشان داده‌اند.
دکتر محمدی در خاتمه با اشاره به مسئولیت و وظایف نخبگان و هنرمندان در این شرایط، تصریح کرد: نخبگان و هنرمندان و ورزشکاران اگر مانند برخی رسانه‌ها و تریبون‌ها ساخته و پرداخته بخش رسمی باشند طبیعتاً نمی‌توانند بخش عمومی را در چنین وضعیتی نمایندگی کنند. پس اگر رسانه و تریبون در یک جامعه مدنی باید از دل شهروندان بجوشد تا آراء و عواطف آن ها را بازتاب دهد، در مورد هنرمندان، نخبگان و سلبریتی‌ها هم لازم است بدون رانت و حمایت بخش رسمی از دل مردم جوشیده و عواطف و احساسات آنان را نمایندگی کنند تا بتوان در چنین برهه‌هایی از وجود آنان برای حل مسائل و مشکلات کلان کشور بهره گرفت.    
انتهای پیام/