به گزارش نصر، سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۷ (۳۳ سال پیش)، روز ۲۶ ژوئن برابر با پنج تیر را روز جهانی مبارزه با قاچاق و سوءمصرف موادمخدر اعلام کرده که این روز بهانه‌ای شد تا در گزارش و تحلیلی به ابعاد سوءمصرف موادمخدر در استان آذربایجان‌شرقی بپردازیم.
براساس آمارهای ارائه شده و به گفته مسوولان ذی‌ربط مصرف موادمخدر در استان آذربایجان‌شرقی کمتر از میانگین کشوری است و این استان از لحاظ شیوع موادمخدر رتبه ۲۸ کشور را دارد.
با این وجود، روزی نیست که خبری از آسیب‌ها و افزایش سوءمصرف موادمخدر به گوشمان نرسد، گفته می‌شود در سال دست‌کم حدود 4 هزار نفر در ایران معتاد می‌شوند که در این میان آنچه در این راستا اهمیت دارد، افزایش شیوع اعتیاد در بین زنان و کاهش سن اعتیاد در کشورمان است که در این میان آذربایجان‌شرقی از این قاعده مستثنی نبوده است.

فرآروی اعتیاد در آذربایجان‌شرقی
از این‌رو، هر چند مسوولان و دستگاه‌های متولی در این حوزه آذربایجان‌شرقی را از پاک‌ترین استان‌های کشور از نظر ابتلا به موادمخدر اعلام می‌کنند که این استان رتبه 28‌ ام را به خود اختصاص داده همچنین با رتبه 31 ام کشور پاک‌ترین دانش‌آموزان را نیز برخوردار است.  
براساس آمارهای ارائه شده، نزدیک به ۲۲۰ میلیون معتاد در سراسر جهان وجود دارد و از میان آنها بین ۱۵ تا ۱۹ میلیون نفر، مواد اعتیادآوری از نوع تریاک، مرفین، هروئین و … استفاده می‌کنند.
در کشورمان نیز بنا بر آمار غیررسمی، نزدیک به  1.5 تا 4 میلیون نفر از مبتلایان به اعتیاد در ایران زندگی می‌کنند که هزاران نفر آنان به‌طور تفننی از موادمخدر استفاده می‌کنند.
از سوی دیگر، نتایج تحقیقات در این زمینه نشان می‌دهد در سال‌های اخیر باورهای غلط باعث افزایش میل به مصرف موادمخدر شده است.
به نظر می‌رسد در بین موادمخدر مورد مصرف تریاک در رتبه اول و حشیش، گل، شیشه و ماری‌جوآنا در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بر همین اساس گفته می‌شود که نزدیک 30 درصد مردم در بازه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال، نگرش مثبتی به مصرف موادمخدر دارند و بالاترین نرخ مصرف مواد در میان افراد ۲۱ تا ۲۴ ساله است.
بنابراین، کارشناسان امروزه از موادمخدر به‌عنوان بزرگترین تهدید و بحران اجتماعی در کشورمان یاد می‌کنند که با این روند افزایش شیوع اعتیاد در بین اقشار مختلف جامعه در آینده نه چندان دور در هر خانه در ایران یک یا دو فرد مبتلا به اعتیاد زندگی خواهند کرد.
این در حالی است که به عقیده کارشناسان این حوزه، مســئله اعتیــاد تنهــا در رابطــه بــا شــخص معتــاد و خصوصیـات فـردی و روانـی او مطرح نبـوده بلکـه مشـکلی اجتماعـی بـوده و در عمـق جامعه نیز ریشـه دوانیـده اسـت. اگرچـه مـوادمخـدر اعـم از سـنتی و صنعتـی به نوعی همـه کشـورها را تهدیـد می‌کنـد، امـا کشـور ایـران بـه‌دلیـل شـرایط خـاص جغرافیایـی و هم‌مـرزی بـا بزرگتریـن تولیدکننـدگان مـوادمخـدر جهـان از جمله افغانسـتان و پاکسـتان و داشـتن تعـداد زیـادی نیروهـای جـوان و نوجـوان بـا مشـکل بیشـتری مواجـه بوده است.
بحث دیگر که در این زمینه قابل تامل است اینکه با وجود تلاش‌های بسیاری که در کلیه استان‌های کشورمان و به‌ویژه در آذربایجان‌شرقی صورت گرفته، باز هم ایــن معضــل خانمان‌ســوز روز بــه روز با شیوه‌ها و رنگ‌هــای مختلف به غیر از مردان، زنـان و گروه‌هـای سـنی پاییـن را نیـز درگیـر و قاچاقچیـان حرفـه‌ای را بیشـتر از قبـل وارد عرصـه توزیـع مـواد نمـوده اسـت.
از سوی دیگر، نتایـج طـرح شـیوع‌شناسـی مصـرف مـوادمخـدر در میان شـهروندان کشـور نشـان می‌دهـد کـه در ایران الگـوی مصـرف مـوادمخـدر به سـرعت در حـال تغییـر بـوده و مصـرف مـواد صنعتـی پـرخطـر همچـون شیشـه رو بـه افزایـش اسـت.
نکته مهم‌تر اینکه، گرایش افراد متاهل به موادمخدر در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است، در حالی کـه حدود یک دهه قبـل شـمار مجردهـا و متأهل‌هـا تقریبـاً مسـاوی و یا آمار افراد متاهل کمتر بـوده اسـت و به عقیده متخصصان این بحث ایـن تغییر نیـز به نوعی هشـداردهنده و نگران‌کننـده اسـت، چراکـه افزایـش شـمار مـردان متأهـل معتـاد عـلاوه‌ بـر تزلـزل بنیـان خانـواده، بـه افزایـش شـیوع اعتیـاد در میـان همسـران ایـن افـراد نیـز می‌انجامـد.
در هر صورت به ‌دلیـل موقعیـت جغرافیایـی و قرار گرفتـن استان آذربایجان‌شـرقی  نیز در مسـیر ترانزیتی و شـاهراه بـودن ایـن اسـتان و از دیگر عواملی چون صنعتـی بـودن، مهاجرپذیـر بـودن، معضـل حاشیه‌نشـینی در تبریـز و افزایـش نـرخ بیـکاری و... زمینـه بـرای بـروز انـواع مختلـف نابسـامانی‌ها و انحرافـات از جملـه اعتیـاد و بـه دنبـال آن سـایر جرایـم را فراهـم کرده است.

تبریز عاری از معتاد متجاهر؛ واقعیت یا رویا؟
افزون بر آنچه گفته شد، در سال‌های اخیر اقدامات خیلی خوبی در آذربایجان‌شرقی در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی و در این میان اعتیاد صورت گرفته که از جمله راه‌اندازی مرکز ماده ۱۶ تبریز و نگهداری، درمان و حرفه‌آموزی بیش از ۵۰۰ معتاد متجاهر در این مرکز است.
براساس ماده 16 قانون مبارزه با موادمخدر معتادان متجاهر به موادمخدر و روان‌گردان که به‌صورت داوطلبانه حاضر به ترک اعتیاد نیستند، با دستور مقام قضایی برای مدت یک تا 3 ماه در مراکز دولتی و مجاز درمان و کاهش آسیب نگهداری می‌شوند.
در کنار موارد بیان شده، امروز دیگر بر همگان روشن شده است که تبریز شهر اولین‌ها در گذشته و امروز در بسیاری عرصه‌ها، از جمله در جلوگیری و پیشگیری از معضلات و آسیب‌های اجتماعی در خط‌مقدم سایر شهرهای کشورمان ایران بوده و هست که در این زمینه می‌توان به پدیده تکدی‌گری  اشاره کرد که این شهر به نام «شهر بدون گدا» و به ‌عنوان اولین شهر موفق در مبارزه با تکدی‌گری در ایران مطرح است و از این رو با توجه به ظرفیت‌هایی که در آذربایجان‌شرقی و به‌ویژه در مرکز استان و شهر تبریز وجود دارد، می‌تواند در خصوص بحث اعتیاد و آسیب‌های آن پیشگام سایر استان‌ها باشد.   

موسی کاظم زاده
انتهای پیام/