وجود این حیوانات و مدیریت آنها یکی از مسایلی است که مسئولین شهری همیشه با آن در چالش بوده و هستند. سگها، یکی از این حیوانات می باشند. سگها بر اساس پیشینه و نوع زندگی و رفتارشان در چند دسته طبقه بندی می شوند.
البته تعاریف دقیق و مشخصی برای این طبقه بندی وجود ندارد ولی می توان تا حدود زیادی این تعاریف را منطبق بر زندگی واقعی آنها دانست.
1-سگهای صاحبدار (مثل سگهای خانگی): سرپرست مشخصی دارند، با انسانها معاشرت می کنند و اجازه پرسه زدن ندارند. محدود به یک جای خاص در فضای باز یا سرپوشیده هستند. اینها تاثیر کمی در حیات وحش می‌گذارند، مگر اینکه با انسان وارد حیات وحش شوند، مانند سگهای چوپانان و شکارچیان
2-سگهای صاحبدار آزاد: سگهایی که محدود به یک منطقه محصور نیستند و تحت سرپرستی یک یا چند نفرند، همچنین اجازه پرسه زدن آزادانه را نیز دارند. این سگها شامل سگهای روستایی (village dog) هم می شوند که در مناطق روستایی و یا سایرسکونتگاههای انسانی زندگی می کنند.این سگها علیرغم اینکه درجایی محصور نیستند ولی به ندرت محل زندگی خود را ترک می کنند. سگهای حومه شهر(rural free-ranging dog) نیز شامل این دسته میباشند .آنها یا یک سرپرست دارند، یا با یک خانه در ارتباط هستند، ولی محصور نیستند .سگهای نگهبان مزارع، از این دسته‌اند.
3-سگهای آزاد بدون صاحب: این سگها ولگرد یا stray نامیده می شوند .سگهای استری غذا و پناهگاهشان را از محیطهای انسانی دریافت می کنند ولی اجتماعی نیستند، یعنی تا جایی که می توانند از انسانها دوری می‌کنند. سگهای آزاد شهری (urban free ranging dog )  هم جزو این دسته سگها محسوب می شوند. اینها از زباله ها و یا از باقیمانده غذای سگهای صاحبدار به عنوان تغذیه استفاده می کنند. Feral dog هم جزو این دسته محسوب میشود.
Feral dogبه سگهایی اطلاق می شود که در حال اهلی شدن بودند ولی به فضای طبیعی (wild) وارد شدند. البته اهلی بودن و اجتماعی بودن به یک معنا نیستد. امکان اینکه یک حیوان اهلی، feral شده و اجتماعی نشود وجود دارد و همینطور امکان اینکه یک حیوان وحشی اجتماعی شده  و آماده زندگی در کنار انسانها شود ولی اهلی نباشد نیز وجود دارد.
سگهای feral  از بقیه سگها جدا هستند زیرا در کل دوران زندگیشان یا با انسانها زندگی نکرده و اجتماعی نشده اند و یا آزار انسانها و به عمد ترک شدن از طرف سرپرستشان، باعث feral شدن آنهاست. سگهای feral در جاهایی که هیچ نوع غذای انسانی و یا پناهگاه انسان ساخت وجود نداشته باشد زندگی می کنند و تا حد امکان از انسانها دوری می کنند و از ارتباط مستقیم با آنها فرار می کنند ( فرار کردن سگها از انسانها،به تنهایی دلیل برferal  بودن سگها نیست ) . تشخیص اینکه یک سگ  feral , stray   و یا آزاد (free –ranging) است، دشوار میباشد و امکان اینکه یک سگ در طول زندگی خود در هریک از دسته بندیهای فوق قرار بگیرد وجود دارد.
بنا به برخی مشاهدات، گاها" سگی که در یک گروه feral به دنیا آمده، می تواند خلق و خوی خود را عوض کرده و تبدیل به یک سگ اهلی صاحبدار گردد و حتی امکان دارد که یک سگ صاحبدار، اگر از خانه خود فرار کرده، گم شده، یا رها و یا از خانه بیرون انداخته شده باشد، می تواند تبدیل به یک سگ strayشود و یا اگر یک سگ stray از مناطق انسانی به اجبار رانده شده باشد و یا با انتخاب خود در یک اجتماع سگهای feral پذیرفته شود امکان feral شدنش زیاد است.feral شدن از تاثیرات ترس سگها از انسانهاست. سگهای feral توانایی کنترل زاد و ولد خود را ندارند و به همین دلیل آمار مرگ و میرشان در سنین پایین بسیار زیاد است.
سگهای وحشی: خود یک گونه از سگها هستند که در مناطق خاصی از کره زمین زندگی می کنند مثل دینگوها در استرالیا و یا سگهای هیبریدی که یک سمت آنها دینگو است. در ایران سگ وحشی نداریم.
جابجایی و رهاسازی، نه تنها به کنترل جمعیت سگها کمک نمی‌کند بلکه باعث ازدیاد بی‌رویه آنها نیز می‌شود.
طبق آمار منتشره در سال 2011 از national animal interest alliance   گفته می شود که در روی کره زمین حدود 200 میلیون سگ stray وجود دارد.
تمامی حیوانات میزان زاد و ولد خود را کنترل می کنند و این میزان زاد و ولد بصورت مستقیم با مقدار غذایی که پیدا کرده و امنیتی که احساس می کنند ارتباط مستقیم دارد.
اگر سگی از دسته بندیهای ذکر شده را از محل زندگی خود دور کنیم ( گرفتن از جایی و رها کردن در جای دیگر ) امکان اینکه به یک سگ feral تبدیل شود بسیار زیاد است، سگی که به علت feral شدن دیگر کنترلی بر روی میزان زاد و ولد خود ندارد و به دلیل قرار گرفتن در محیط جدید عصبی شده و برای حیات وحش هم مشکلاتی ایجاد می کند.پس جابجایی و رهاسازی، نه تنها به کنترل جمعیت سگها کمک نمی کند بلکه باعث ازدیاد بی رویه آنها نیز می‌شود و همینطور وقتی که اکثر سگها stray , village و یا urban/rural free ranging dog هستند، با کنترل شرایط محل زندگی آنها می توان جمعیتشان را کنترل کرد. و این مساله کاملا منطبق بر اکولوژی و جمعیت شناسی حیوانات است.
 
سولماز عظیم زاده/ مسئول بخش تنوع زیستی خانه محیط زیست
انتهای پیام/