به گزارش نصر به نقل از فارس، معصومه درخشان- در دین مبین اسلام شیر دهی اهمیت زیادی دارد و یکی از عبادت‌ها شیر دادن است به گونه‌ای که مادران شیرده در دوران شیردهی اجر مجاهد در راه خدا را دارند. همچنین شیر مادر، حیات بخش نوزادان و تضمین کننده سلامتی کودکان می باشد، به طوری  که کودکانی که شیر مادر می‌خورند رشد و تکامل بهتری داشته واز ضریب هوشی بالاتری برخوردار بوده و در مقابل بسیاری از بیماری‌های دوران کودکی و بزرگسالی ایمن می‌شوند.

عبارت «اهدای خون» نام آشناترین عبارتی است در حوزه سلامت  که همه ما با آن آشنا هستیم و می‌توان با اهدای خون خود باعث نجات و زندگی مجدد افراد شد. طی سال‌های اخیر کلیدواژه «اهدای عضو» نیز وارد فرهنگ زیستی ما ایرانیان شده است تا در صورت مرگ مغزی شدن عزیزان از دست رفته خود برای اینکه یاد و نام او همیشه زنده و جاوید بماند و بیماران دیگری به زندگی بازگردند اعضای بدن این فرد اهدا می‌شود.
 
اگر نوزادتان نتواند از شیر مادر تغذیه کند،‌ اولین گزینه‌ای که برای رفع گرسنگی او به ذهنتان می‌رسد،‌ چیست؟ به احتمال فراوان، پاسخ شما هم مثل اغلب افراد، «شیر خشک» است. اما خوب است بدانید همیشه امکان تغذیه نوزادان با شیر مادر وجود دارد، حتی اگر مادران خودشان امکان شیردهی به آن‌ها را نداشته باشند.

دغدغه همیشگی فعالان سازمان جهانی بهداشت برای پیدا کردن جایگزین مناسب برای شیر خشک، در سال 1909 میلادی به تأسیس اولین «بانک شیر مادر» در شهر «وین» در کشور اتریش منتهی شد و پس از آن،‌ کشورهای دیگر هم به‌تدریج از این حرکت الگوبرداری کردند. این طرح گرچه کمی دیر اما با تلاش متخصصان ایرانی در کشور ما هم مجال اجرا پیدا کرد و از حدود 4 سال قبل شهر تبریز – شهر اولین‌ها -، میزبان اولین بانک شیر مادر در ایران شد و تا امروز نوزادان نارس و بیمار فراوانی توانسته‌اند از برکات این مرکز برخوردار شوند.
 

حالا که با تلاش متخصصان تبریزی نخستین بانک شیر مادران کشور در بیمارستان الزهرا تبریز راه‌اندازی شده است، کلیدواژه دیگری به‌نام «اهدای شیر مادر» وارد فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی ما می‌شود تا مادران عزیز با اهدای شیر خود و ذخیره در این بانک شیر بتوانند باعث  نجات جان نوزادان نارس و بیماری شوند که به هر علت از نعمت شیر مادران خود محروم هستند.

بانک شیر مادران  دانشگاه علوم پزشکی تبریز در 25 تیرماه سال ۹۵ با حضور آقای «ویل پارکس» نماینده یونیسف در ایران، دکتر صومی رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دکتر پزشکیان نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو، دکتر مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کشور، رئیس و اعضای انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر کشور، دکتر مطلق مدیرکل دفتر سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت و سایر مسوولان وزارت و مسوولان استانی و با حمایت‌های مالی  اداره سلامت نوزادان وزارت بهداشت افتتاح شده است.
 
اولین بانک شیر مادران کشور در تبریز
مرکز بانک شیر مادران دانشگاه علوم پزشکی تبریز مستقر در بیمارستان الزهرا اولین مرکز بانک شیر مادران در بین دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است که با هدف تامین شیر مادر برای نوزادان نارس و پرخطر راه‌اندازی شده است.

بر اساس منابع علمی استفاده از شیر مادران (ترجیحا شیر خود مادر و یا شیر مادر اهدایی ) ریسک ( عفونت نوزادی)، (بیماری التهابی روده نوزادان) را کاهش می‌دهد و به افزایش هوش و تکامل نوزادان در بلند مدت کمک می‌کند.

با دکتر محمدباقر حسینی فوق تخصص نوزادان و دانشیار دانشگته علوم پزشکی تبریز و  مسوول بانک شیر مادران بیمارستان الزهرا تبریز و رئیس بخش Nicu بیمارستان الزهرا تبریز همراه شده‌ایم تا از چگونگی تشکیل و راه‌اندازی بانک شیر مادران و نحوه ذخیره‌سازی شیرهای اهدایی سخن بگوید.

دکتر حسینی در ابتدا در مورد راه‌اندازی بانک شیر مادران گفت: به‌دنبال فرصت‌های مطالعاتی در کشورهای اروپایی با مرکز بانک شیر مادران  و نقش شیر مادر در کاهش مرگ و میر نوزادان آشنا شده و بعد از بازگشت به ایران موضوع را با مدیران مربوطه مطرح کردم. دکتر حیدرزاده که رئیس اداره سلامت نوزادان وزارت بهداشت بود اهمیت این موضوع را درک نموده  و با حمایت‌های روزافزون اداره سلامت نوزادان وزارت بهداشت مرکز بانک شیر مادران برای اولین بار در بیمارستان الزهرا تبریز راه‌اندازی شد.

راه‌اندازی 10 بانک شیر با استفاده از تجربه متخصصان تبریزی
حالا با تکیه بر تجربیات ارزشمند متخصصان تبریزی 10 بانک شیر مادر در شهرهای بزرگ کشور تأسیس و راه‌‌اندازی  شده است که دکتر حسینی در این باره گفت: اکنون در سایر شهرها نیز با توجه به تجربه ما در این مرکز، کمک کردیم و در ۱۰ شهر بانک شیر نوزادان افتتاح شده است. بانک شیر نوزادان دو مرکز در شهر تهران، مشهد، کرمانشاه،کرمان، شیراز، یزد فعال است و در شهر اصفهان نیز در آستانه راه‌اندازی و فعال شدن است.

مسوول بانک شیر مادران بیمارستان الزهرا تبریز ادامه داد: مرکز بانک شیر بیمارستان الزهرا تبریز به‌عنوان بیمارستان مادر عمل کرده و در مواقع لزوم بیمارستان کودکان و طالقانی تبریز را نیز حمایت می‌کند یعنی اگر در این بیمارستان‌ها به شیرهای اهدایی مادران اعلام نیاز شود شیرهای اهدایی از سوی مادران را به آنها نیز ارسال می‌کنیم.
 
روزانه چهار لیتر شیر پاستوریزه می‌شود
وی در مورد میزان شیر اهدایی مادران به بانک شیر نوزادان بیمارستان الزهرا تصریح کرد: تعدادی از مادران اضافه شیر مازاد بر نیاز فرزند خود را به‌جای اینکه دور بریزند به بانک شیر اهدا می‌کنند.

شیرهای اهدایی به محض دریافت پاستوریزه می‌شوند، روزانه چهار لیتر شیر در بانک شیر  مادران پاستوریزه  شده و سپس در مراکز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز ادامه داد: در این مرکز هر روز ذخیره شیر صورت می‌گیرد، در درجه اول شیرهای اهدایی در بیمارستان الزهرا مورد استفاده قرار می‌گیرد و در مرحله بعدی بیمارستان طالقانی و سپس در بیمارستان کودکان استفاده می‌شود.
 
پاستوریزه کردن 32 هزار لیتر شیر در 3 سال
رئیس بخش Nicu بیمارستان الزهرا تبریز با اشاره به ذخیره شیر در بانک شیر مادران متذکر شد: روزانه ۶ تا ۸ لیتر شیر در بانک شیر مادران  ذخیره می‌شود و با توجه به اینکه در جامعه انسانی یک روز ۴ لیتر شیر یا روز دیگر 3/5 لیتر شیر مصرف می‌شود میزان مصرف و ذخیره شیر متفاوت است.

می‌توان گفت طی  این سال‌ها که این مرکز راه‌اندازی شده است، 32 هزار لیتر شیر مادر در این بانک شیر پاستوریزه  شده است.

چرا شیر مادر پاستوریزه می‌شود؟
چرا شیر اهدایی مادران پاستوریزه می‌شود؟ این سوال دیگری است که از دکتر حسینی می‌پرسم و او در جواب می‌گوید: هر شیری که مادر به فرزند خویش می‌دهد از نظر آلودگی‌ها امن است و نیازی به پاستوریزه شدن ندارد ولی وقتی موضوع اهدای شیر به میان می‌آید و در مورد نوزاد دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرد باید اطمینان حاصل کرد که شیر امن بوده و هیچ خطری ندارد.

ممکن است، یک سری باکتری‌ها از طریق شیر منتقل شوند و از طرفی دیگر امکان انتقال بیماری هپاتیت A و C از طریق شیر اهدا شده وجود دارد، چون باید امنیت تغذیه با شیر اهدایی مادر فراهم شود، از این‌رو عمل پاستوریزاسیون صورت می‌گیرد.

در این بانک، شیر اهدایی مادران جمع‌آوری و پاستوریزه می‌گردد تا برای مصرف در نوزادانی که از شیر مادر خودشان محروم هستند، آماده و امن گردد. بدین معنی که شیرهای مادران اهدایی پس از تائید آزمایشگاه مورد پاستوریزاسیون قرار می‌گیرند تا ریسک انتقال (HIV) هپاتیت ب، هپاتیت سی و  CMV و باکتری‌های معمول از بین برود. با پاستوریزاسیون قسمت عمده مواد ایمنی موجود در شیر مادر حفظ م‌ شود و به همین دلیل نسبت به شیر خشک ارجح است.

ماندگاری شیر پاستوریزه تا سه ماه در فریزر
 سازمان جهانی بهداشت و یونیسف برای نوزادانی که به هر دلیل از شیر مادر خود محرومند شیر دایه با شیر آماده شده توسط بانک شیر را توصیه می‌کنند.

وی با اشاره به ماندگاری شیر پاستوریزه شده خاطرنشان کرد: شیر پاستوریزه شده تا ۴۸ ساعت در یخچال بیمارستانی و به‌مدت ۳ماه در فریزر بیمارستانی امکان نگهداری دارد.

شیرها مختص نوزادان تبریزی نیست
البته شیرهای اهدایی مادران تبریزی تنها برای نوزادان این شهر استفاده نمی‌شود بلکه درخواست‌کنندگانی از سایر شهرها نیز دارد که مسوول بانک شیر مادران بیمارستان الزهرا تبریز در این زمینه تصریح: بعد از راه‌اندازی بانک شیر مادر تبریز، از بعضی شهرها مانند تهران، اصفهان و همدان درخواست‌هایی مبنی‌ بر ارسال شیر به بخش نوزادان و Nicu برای تغذیه نوزادانی که آسیب‌دیده بودند و نیاز به شیر مادر داشتند، به دستمان رسید. ما هم استقبال کردیم و شیرهای موردنیاز را به‌صورت فریز شده (یخ‌زده) در یخچال‌های پرتابل برای این شهرها فرستادیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز با مقایسه وضعیت بانک شیر موجود در کشور نسبت به کشورهای اروپایی ابراز کرد: از حدود ۹۰ سال قبل در کشورهای پیشرفته بانک‌های شیر مادر فعال هستند و آخرین متد و استانداردهای بانک شیر متعلق به آمریکا و کشورهای اروپایی است.
 
ایران و کویت تنها دارندگان بانک شیر مادر در خاورمیانه
از نظر کمیت و کیفیت شیر در مرکز بانک شیر نوزادان وضعیت خوب و مطلوبی در منطقه خاورمیانه داریم. در منطقه خاورمیانه ایران و کویت تنها کشورهایی هستند که دارای بانک شیر نوزادان هستند. ایران جزو اولین کشورهایی است که بانک شیر را راه‌اندازی کرده و در ایران این مرکز برای اولین بار در تبریز راه‌اندازی شده است.

رئیس بخش Nicu بیمارستان الزهرا تبریز با اشاره به امکانات موجود در این مرکز همچنین توضیح داد: ما در این مرکز تلاش می‌کنیم کارها بر اساس استانداردهای روز دنیا صورت گیرد. امکاناتی مانند یخچال‌های پیشرفته، دستگاه پاستوریزه‌کننده شیر مادر، لاکتو اسکن راه‌اندازی شده است. در این مرکز دستگاه‌های پاستوریزه شیر به‌صورت اتوماتیک شیر را پاستوریزه می‌کند. در ابتدا ظروف شسته  شده و با اشعه uv استریل شده و سپس عمل پاستوریراسیون صورت می‌گیرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به کارکردهای دیگر بانک شیر مادران افزود: ارائه مشاوره به مادرانی که به هر دلیل در مرحله شیردهی با مشکل مواجه شده‌اند. غربالگری مادران واجد شرایط اهدای شیر، گردآوری، پاستوریزاسیون و ذخیره‌کردن شیرهای اهداشده توسط مادران داوطلب، رساندن شیرهای آماده‌ شده به نوزادان نارس و بیمار بستری در بیمارستان‌های کودکان و بخش Nicu که مادرانشان شیر ندارند یا کم دارند از دیگر فعالیت‌ها و کارکردهای بانک شیر مادران است.

حسینی با اشاره به اینکه مادرانی که با کمبود شیر مواجه هستند، می‌توانند نیاز نوزاد به شیر را از بانک شیر تامین کنند، اضافه کرد: با مراجعه مادران به بانک شیر، تغذیه نوزاد به‌طور کامل تامین می‌شود و با توجه  به راه‌اندازی بانک شیر در تبریز، میزان مرگ و میر نوزادان و بیماری‌های عفونتی و مشکلات گوارشی نوزادان کاهش چشمگیری یافته است.

 فوق تخصص نوزادان، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و مسئول بانک شیر این دانشگاه معتقد است: بانک شیر، مرکزی است که تأمین شیر برای نوزادان نارس و بیمار، فقط یکی از کارکردهای آن است. در حال حاضر 600 بانک شیر مادر در دنیا وجود دارد و جالب است بدانید 210 مورد از این بانک‌های شیر فقط در کشور برزیل مستقر است! و همین امر باعث شده این کشور به یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های شیر مادر تبدیل شود.

کشور برزیل با سرمایه‌گذاری جدی که در این زمینه انجام داده، توانسته تا 73 درصد مرگ‌ومیر نوزادانش را کاهش دهد. اما آماده‌سازی شیر پاستوریزه امن و سالم مادران برای تغذیه نوزادان محروم از شیر مادر،‌ فقط یکی از کارکردهای بانک شیر مادر است. رویکرد دیگر این بانک،‌ مشاوره شیردهی و کمک به مادرانی است که در روند شیردهی به نوزادان خود دچار مشکل شده‌اند و کشور برزیل با تمرکز بر همین دو رویکرد، توانسته به این آمار خوب در کاهش مرگ‌ومیر نوزادانش برسد. بنای ما هم این است که همین رویه را ترویج کنیم و تاکید داریم در بانک شیر فقط به تولید شیر پاستوریزه مادر بسنده نشود و به جنبه کمک به مادران شیرده هم به‌عنوان یکی از وظایف بانک شیر مادر توجه شود.

درواقع، بانک شیر مادر به‌عنوان یک «پُل»، به مادران شیردهی که بعد از زایمان دچار مشکل شده‌اند، کمک می‌کند شرایط خاصی که در آن قرار دارند را پشت سر بگذارند. مثلاً مادرانی داریم که فشار خون بالایی دارند، یا در بخش آی‌سی‌یو بستری هستند و... در این موارد، هفته‌ها طول می‌کشد تا شرایط مادر به یک وضعیت تثبیت‌شده برسد و بتواند به فرزندش شیر بدهد. در این مدت، ما نوزاد او را با شیرهای بانک شیر مادر تغذیه می‌کنیم و بعد از آنکه شرایط مادر تثبیت شد، کمک می‌کنیم آماده شیردهی شود. ‌
 
خوب است بدانید، مدتی قبل که به‌عنوان نماینده منطقه «اِمرو»(خاورمیانه) به نشست مربوط به بانک شیر مادر در سازمان جهانی بهداشت دعوت شده‌بودم، حاضران درخصوص مسائل مذهبی مرتبط با موضوع بانک شیر در ایران سوال کردند و من درباره احکام پیشرفته فقه شیعه در این زمینه برایشان توضیح دادم. خیلی برایشان جالب بود که فقه شیعه اینقدر به‌روز است و گفتند این موضوع را به کشورهای دیگر ازجمله کشورهای اسلامی منعکس خواهند کرد.
انتهای پیام/