به گزارش نصر، «بهروز ساریصراف» گفت: تا پیش از جنگ و پیش از آنکه مباحث سیاسی امنیت غذایی و خودکفایی پررنگ شود، کشاورزی استان بر پایه کشت دیم شکل گرفته بود؛ کشتی که وابسته به پروژههای سدسازی نبود و تنها از مازاد آب طبیعی استفاده میکرد، آبی که پس از مصرف دوباره به زیرزمین بازمیگشت و با اقلیم منطقه سازگار بود.
وی افزود: ورود فشارهای مدیریتی، سیاسی و اقتصادی باعث شد مسیر کشاورزی تغییر کند؛ حرکت به سمت کشت آبی، توسعه سدسازی و گسترش اراضی کشاورزی با هدف افزایش منفعت، بدون توجه به ظرفیت طبیعی منطقه. نتیجه این شد که الگوی سازگار کنار گذاشته شد و توسعهای شکل گرفت که امروز هزینههایش آشکار شده است.
این استاد دانشگاه اذعان داشت: اکنون با وضعیتی دوگانه روبهرو هستیم؛ از یک سو افزایش جمعیت، از سوی دیگر فشار بر محیط زیست و در میانه، تصمیمات اداری و سیاسیای که نه به نفع آب است و نه به نفع آینده.
وی تأکید کرد: این سه ضلع در تعارض دائمی با یکدیگر قرار گرفتهاند.
ساریصراف با اشاره به کشت برنج در اطراف شهرستان میانه و در حوضه دریاچه ارومیه گفت: این نوع کشت هیچ تناسبی با اقلیم منطقه ندارد و موجب خشکی رودخانه ها شده اما چون سودآور است، هیچ مقام قضایی آن را متوقف نمیکند.
وی افزود: شاید این فعالیتها از نگاه برخی نوعی خوداشتغالی بدون اتکا به دولت تلقی شود و حتی به آن افتخار شود، اما واقعیت این است که آب دارد صرف اشتغالی میشود که نشانهای روشن از ضعف مدیریتی است.
ساری صراف درباره پیامدهای این روند گفت: در گذشته سالانه حدود یک سانتیمتر فرونشست زمین داشتیم، اما امروز این عدد به سه تا هجده سانتیمتر رسیده و در دهه آینده فاجعه خواهد آفرید. به گفته او، اکثر دشتهای کشور در معرض نابودیاند، اما با این حال محیط زیست همچنان در سطحی تشریفاتی و تجملاتی باقی مانده است.
وی تصریح کرد: آب مجازی در تمام کالاها وجود دارد؛ از محصولات کشاورزی مانند هندوانه گرفته تا صنایع سنگین مانند فولاد. این مصرف پنهان آب برگشتناپذیر است و نمیتوان آن را نادیده گرفت.
وی افزود: بیشترین آب مجازی نه فقط در هندوانه بلکه در تولید برنج، گندم، بادام و محصولات مشابه مصرف میشود اما همواره تنها یک محصول خاص برجسته میشود. واقعیت این است که الگوی کشت باید مبتنی بر فناوریهای نوین باشد.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: اقتصاد کشاورزی کشور توسعه نمییابد و شکوفا نمیشود زیرا کشاورزی ما هنوز قرونوسطایی است و منابع را هدر میدهد. با این حال، چون معیشت جایگزین نداریم، ناچاریم کشاورزی را تقدیس کنیم و چشم بر پیامدهای آن ببندیم.
ساریصراف در پایان گفت: آینده جمعیتی که با شعار توسعه و تحت فشار سیاستهای شادابسازی قرار دارد، بهشدت تهدید میشود. ابتدا باید حیات کشاورزی و آب حفظ شود تا بتوان نسلهای بعدی را به این مسیر دعوت کرد، در غیر این صورت همچنان در یک چرخه معیوب باقی میمانیم؛ چرخهای که بدون فلسفه درست و نگاه صحیح به حوزه آب و محیط زیست، راه خروجی از آن وجود ندارد.