«حجاب» میراثی از ایران باستان تا امروز
1404/09/29 - 08:27 - کد خبر: 152399
نصر: حجاب در ایران، از نقوش باستانی تا تحولات امروز، همواره فراتر از یک پوشش بوده است. نمادی از کرامت زن، هویت فرهنگی و آرامش اجتماعی که نسلها آن را پاس داشتهاند.
به گزارش نصر، بررسی تاریخی پوشش زنان در ایران نشان میدهد که حجاب و عفاف، پدیدهای ریشهدار در فرهنگ ایرانی است و سابقهای بسیار پیشتر از ظهور اسلام دارد همچنین شواهد باستانشناسی، متون تاریخی و روایت های مورخان خارجی نیز گواه آن است که زنان ایرانی در دوره های مختلف تاریخی همواره به نوعی پوشش پایبند بودهاند.
بر اساس کتاب «پوشاک باستانی ایرانیان» و با تکیه بر نقوش برجسته بهجامانده، پوشش زنان در دوران مادها از نظر شکل کلی شباهت زیادی به پوشش مردان داشت و تمایز اصلی میان زن و مرد در نوع پوشش سر آنان دیده میشد. زنان در این دوره سرپوشی بر سر داشتند که گیسوان بلندشان از زیر آن نمایان بود. این الگو در دوران هخامنشی نیز با تغییرات اندکی ادامه یافت. پوشش زنان معمولاً شامل پیراهن هایی ساده و بلند، گاه دارای چین و آستین کوتاه بود. پلوتارک، مورخ یونانی، درباره زنان هخامنشی مینویسد: «هرگاه زنان ایرانی قصد خروج از خانه یا سفر داشتند، درون چادر های بستهای مینشستند که بر روی گردونهها حمل میشد.»
در دوره اشکانی، لباس زنان شامل پیراهنی بلند، گشاد و آستیندار بود که تا روی زمین میرسید. آنان پیراهن دیگری کوتاهتر با یقه باز روی لباس اول میپوشیدند و بر روی این پوششها چادری میانداختند. چادر زنان اشکانی اغلب به رنگ های شاد، سفید یا ارغوانی بود و با دکمه یا قطعهای فلزی منقوش در زیر گردن بسته میشد لذا در دوران ساسانی نیز بر اساس ظروف و بشقاب های نقرهای باقیمانده، چادر یکی از پوشش های اصلی زنان به شمار میرفت. در این دوره، زنان گاه چادر را بر دوش یا به دور کمر میانداختند و از شنل نیز استفاده میکردند. نمونهای از این پوشش را میتوان در نقوش طاق بستان بر شانه های آناهیتا مشاهده کرد.
حجاب در تحولات اجتماعی معاصر
با ورود به دوران معاصر، مسئله حجاب وارد مرحلهای متفاوت شد. سفر رضاشاه به ترکیه در سال ۱۳۱۳ نگرش او را نسبت به وضعیت اجتماعی ایران، بهویژه زنان، تغییر داد و وی پس از این سفر، کشف حجاب را نشانهای از پیشرفت دانست و در فاصله سال های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۴ اقدامات تبلیغاتی گستردهای برای آمادهسازی افکار عمومی انجام شد که سرانجام فرمان رسمی کشف حجاب در ۱۷ دی ۱۳۱۴ صادر و در مراسمی رسمی، همسر و دختران شاه و جمعی از همسران مقامات دولتی بدون حجاب در انظار عمومی ظاهر شدند.
پس از کنارهگیری رضاشاه و روی کار آمدن محمدرضاشاه در سال ۱۳۲۰، بسیاری از زنان که از فشار های دوره پیشین به ستوه آمده بودند، بار دیگر با حجاب در جامعه ظاهر شدند. در این دوره، مأموران دولتی برخورد جدی با زنان محجبه نداشتند و با اعتراض علما و مقاومت مردم، قانون کشف حجاب عملاً لغو شد لذا انتشار فتاوای مراجع دینی از جمله آیات عظام بروجردی و خوانساری نیز نقش مهمی در بازگشت تدریجی حجاب در جامعه ایفا کرد.
در ترکیه نیز تجربهای مشابه اما با روندی متفاوت رقم خورد چرا که پس از تأسیس جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳، سیاست های سکولاریستی موجب محدودیت حجاب در نهاد های دولتی و آموزشی شد و این محدودیتها سالها ادامه داشت و حتی دانشجویان دختر از داشتن حجاب در دانشگاهها منع میشدند. سرانجام در دهه ۲۰۱۰ و با اصلاحات قانون اساسی، ممنوعیت حجاب در مدارس، دانشگاهها، ادارات دولتی و مجلس لغو شد.
از دیدگاه علمی و روانشناختی نیز عفاف و حجاب نقش مهمی در سلامت روانی و اجتماعی افراد دارد لذا بر پایه یافته های زیستشناسی و نوروبیولوژی، حجاب هم به کاهش دریافت محرک های جنسی و هم به جلوگیری از تحریک دیگران کمک میکند در این خصوص در نگاه اسلامی نیز حجاب به پوششی اطلاق میشود که بدن را بهطور کامل بپوشاند، برجستگی های بدن را نمایان نکند و موجب جلب توجه تحریکآمیز نشود.
تأثیر تربیت رفتاری در خانواده بیشتر از تربیت گفتاری است
در ادامه این گزارش، گفت و گو هایی با چند شهروند تبریزی انجام شده است. فاطمه اسدی، ۳۸ ساله، مربی امور تربیتی و ساکن محله ائلگلی تبریز، در گفت و گو با خبرنگار پانا گفت: «تربیت رفتاری در خانواده نقش تعیینکنندهتری نسبت به تربیت گفتاری دارد چرا که کودک آنچه را در محیط خانه میبیند، در آینده تکرار میکند و رفتار والدین بیشترین تأثیر را بر نگرش او نسبت به حجاب دارد.»
پوشش مسئلهای فردی است
نرگس شریفی، ۲۶ ساله، دانش آموخته رشته روانشناسی از دانشگاه تبریز، نیز در اینباره اظهار کرد: «پوشش مسئلهای فردی است و هر انسان بر اساس تجربه های شخصی خود به نوعی از پوشش احساس آرامش میکند لذا اگر فردی با حجاب احساس امنیت روانی داشته باشد، این انتخاب قابل احترام است و اگر فردی از این مفهوم دچار تنش شود، باید ریشه های آن بررسی شود.»
برخورداری زن و مرد از برابری در تمامی امور
در همین راستا، برخی تازه مسلمانان غربی نیز دیدگاه های خود را درباره حجاب و جایگاه زن در اسلام بیان کردهاند. ایوان ریدلی، خبرنگار و روزنامهنگار انگلیسی، پس از تحقیق درباره اسلام میگوید: «قرآن زن را موجودی مظلوم نمیداند، بلکه بر کرامت، آزادی و برابری زن و مرد تأکید دارد.»
سارا جوزف، مدیر مجله اسلامی اِمِل، نیز معتقد است: «بسیاری از زنان اروپایی در جستجوی سبکی از زندگی هستند که در آن جایگاه زن و خانواده حفظ شود.»
مریم فرانسوا کراح نیز عدالت اجتماعی در اسلام را عامل اصلی گرایش خود به این دین معرفی میکند.
مرور تاریخی پوشش زنان در ایران نشان میدهد که حجاب همواره بخشی از فرهنگ و هویت ایرانی بوده است لذا با وجود فراز و نشیب های تاریخی، برای بسیاری از زنان، حجاب نه صرفاً یک الزام دینی، بلکه نمادی از امنیت، کرامت انسانی و آرامش اجتماعی به شمار میآید.
انتهای پیام/