به گزارش نصر، «علی‌اصغر شعر دوست» محقق، نویسنده و شهریارشناس تبریزی در آستانه برگزاری سومین کنگره بزرگداشت استاد شهریار و به مناسبت روز ملی شعر و ادب فارسی، به گفتگوی اختصاصی با نصر پرداخت؛ مردی که خود، مبتکر ثبت این روز در تقویم ملی بوده و روایت‌های شنیدنی از زندگی، شخصیت و میراث ماندگار استاد دارد.

آقای دکتر، تبریز را چگونه در پیوند با نام استاد شهریار می‌بینید؟
 هر گوشه‌ شهر تبریز، سرشار از افتخار است؛ افتخاراتی که بوی فضیلت، غیرت، علم و عشق به ایران از آن‌ها استشمام می‌شود. شهریار یکی از آخرین و بزرگ‌ترین فرزندان این سرزمین بود که از تولد تا وفات با قلمش جانفشانی کرد. من روزی از او پرسیدم: استاد! شما برای بسیاری مرثیه سروده‌اید؛ مرثیه شما را چه کسی خواهد نوشت؟ مکثی کرد و جلسه اندکی تلخ شد. اما مدتی بعد غزلی نشانم داد و گفت: «این برای مرثیه من چگونه است؟» و اولین بیتش چنین بود: «نقش مزار من کنید این دو سخن / که شهریار با غم عشق زاده و با غم عشق داده جان.»

استاد شهریار از چه زمانی به چهره‌ای ملی و شناخته‌شده بدل شد؟
شهریار در ۲۱ سالگی نخستین کتاب شعرش را منتشر کرد. ملک‌الشعرای بهار در مقدمه آن نوشت: «شهریار نه‌تنها افتخار ایران، بلکه افتخار مشرق‌زمین است.» بزرگان دیگری نیز درباره آثارش نوشتند. پس از آن، آوازه او در تهران و محافل ادبی گسترش یافت تا جایی که حتی مجلات برای افزایش تیراژشان سراغ شعر او می‌رفتند.

 ورود استاد شهریار به شعر ترکی چگونه شکل گرفت؟
شهریار به اعتبار شعر فارسی، پیشاپیش شاعری نامدار بود. اما در تهران بیمار شد و مادرش برای پرستاری آمد. روزی مادر گفت: «محمدحسین! چرا به زبان مادری‌ات شعر نمی‌گویی؟» این جمله در ذهن او به جرقه‌ای بدل شد که روح کودکانه‌اش را در دامنه‌های کوه حیدربابا و روستای خشکناب به پرواز در آورد و نتیجه آن، شاهکار جاودانه «حیدربابایه سلام» بود. این امتیاز منحصر به فرد شهریار است که در هر دو زبان فارسی و ترکی شاهکار آفریده و در هر دو، جایگاهی بی‌بدیل دارد.

به نظر شما، چه ویژگی‌های زیستی و شخصیتی باعث جاودانگی روز افزون شهریار است ؟
این سوال بسیار مهمی است. در درجه اول، دینداری و طهارت روحی و جسمی او مایه جاودانگی اش است. دوم، مناعت طبعی که داشت و هیچ‌گاه هدایا و امتیازات سیاسی و مالی را نپذیرفت. برای نمونه، خانه‌ای در شمیران به نامش کردند اما قبول نکرد. یا صله سه میلیونی‌ای را که ریاست‌جمهوری وقت بعد از انقلاب برایش فرستاده بود، همان لحظه به جبهه‌های جنگ اهدا کرد. سوم اینکه شهریار، شعرش را به مفاهیم جاودانه پیوند زده؛ از عشق و انسانیت گرفته تا ستایش حضرت علی (ع) که هیچ‌گاه در تاریخ نمی‌میرد. و در پایان، شهریار پشتوانه عظیم ادبیات کلاسیک در حرفه خود داشت؛ دیوان حافظ، سعدی، مولوی و حتی شاعران غربی را خوانده بود و از آن‌ها به ناگاه الهام می گرفت. 

شما مبتکر ثبت روز ملی شعر و ادب فارسی بودید. این ایده چگونه شکل گرفت؟
ایران روزهای متعددی برای کتاب، موسیقی، سینما و تئاتر داشت، اما روزی برای شعر نداشت؛ در حالی که ما در جهان، ملتی شعرخوان شناخته می‌شویم. بررسی کردم و دیدم نامگذاری به نام شاعران متقدم جای بحث دارد. پس شاعری معاصر را برگزیدم. شهریار هم پاسدار سنت‌های کهن بود و هم خالق نوآوری‌های ماندگار، هم دو زبانه بود و هم دهه پایانی عمرش را د سال های سخت دفاع مقدس و با مردم زیست. به همین دلایل، پیشنهاد دادم روز درگذشت او به عنوان روز ملی شعر و ادب فارسی ثبت شود. البته مخالفان زیادی داشت اما در نهایت شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرد و رئیس‌جمهور وقت امضا نمود.

به نظر شما، اگر شهریار امروز در میان ما بود، چه نگاهی به فرهنگ جامعه ما و جوانان داشت؟
شهریار عاشق جوانان بود. هر وقت جمعی از دانشجویان به دیدارش می‌آمدند، جلسه طولانی‌تر می‌شد و با اشتیاق شعر می‌خواند و پای صحبت آنان می‌نشست. او جوانان را نه تهدید، که فرصت آینده کشور می‌دانست. شهریار همواره با پدیده‌های روز همراه می‌شد و اگر امروز در میان ما بود، بی‌تردید با نسل جوان و تحولات روزگار ارتباطی زنده و پویا برقرار می‌کرد.

در خصوص برنامه‌های کنگره ۱۲۰ سالگی استاد شهریار بفرمایین که چطور برگزار خواهد شد؟
برنامه کلی این کنگره از خرداد آغاز شده و تا شهریور ۱۴۰۵ ادامه خواهد داشت. در رویداد کنگره امسال، تاکنون بیش از ۱۰۰ مقاله علمی دریافت شده که ۴۶ مقاله پذیرفته شده‌اند.
از ۲۱ کشور مهمان داریم و استادان ایرانی و خارجی در پنل‌های علمی مقاله ارائه خواهند داد. در کنار نشست‌های تخصصی، برنامه‌های هنری مانند اجرای موزیکال «حیدربابایه سلام»، رونمایی از ترجمه عربی دیوان شهریار و اجرای ارکستر آذربایجانی نیز برگزار خواهد شد.
گفتنی است، «شهریار» تنها یک شاعر نبود؛ او پلی بود میان دل‌ها، میان زبان‌ها، میان دیروز و امروز. از کوچه‌های تبریز تا قلب تهران، از دفترهای ادبی تا سنگرهای جنگ، شعر او نفس می‌کشید و هنوز هم می‌تپد. شهریار با عشق زیست، با عشق سرود و با عشق چشم از جهان فروبست و همین عشق است که کلامش را جاودانه کرده است. 
امروز وقتی نام او در تقویم رسمی کشور می‌درخشد نه تنها یک شاعر بزرگ را گرامی می‌داریم بلکه روح یگانه‌ای را پاس می‌داریم که به ما یاد می دهد چگونه می‌توان با واژه‌ها وطن را دریافت. «شهریار» در حافظه ما باقی خواهد ماند؛ چون شهریار دل‌های ایران است.
انتهای پیام/