به گزارش نصر، «محرم فرزانه»، نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر، با اشاره به جایگاه تاریخی و مغفول‌مانده شیخ سلیم هریسی، هدف خود از تألیف این اثر را زنده کردن نام یکی از پیشگامان عدالت‌خواهی دینی دانست؛ شخصیتی که چراغ خاندانش پیش از دیگران خاموش شد اما صدای عدالت‌طلبی‌اش تا سال‌ها پس از مرگ، در گوشه‌وکنار تبریز شنیده می‌شد.
وی با بیان اینکه پژوهش درباره شخصیت شیخ سلیم در خلأ و کمبود منابع مکتوب و اسناد شفاهی، با کمک اسناد آرشیوی و پیگیری میدانی انجام شده، گفت: در میان این همه چهره مطرح مشروطه، دلیل انتخاب شیخ سلیم برای نگارش کتاب، هم به گمنامی دردناک او بازمی‌گردد و هم به تخریب هدفمند چهره‌اش که در طول دهه‌ها صورت گرفته است. حتی در زادگاهش، هریس، شناختی از او وجود نداشت. این در حالی است که پسر و برادرش در راه عدالت شهید شده، خانه‌اش تخریب و تمام زندگی‌اش مصادره شده است.

منبر، آغازگاه نهضت
فرزانه با اشاره به اهمیت جایگاه واعظان در انقلاب مشروطه گفت: جنبش مشروطه پیش از هر چیز یک حرکت آگاهی‌بخش بود که بر دوش منبر و وعظ شکل گرفت. واعظان با زبان دین، مفاهیم نوین سیاسی و اجتماعی را تبیین کرده، مردم را برای مشارکت در تصمیم‌گیری‌های سیاسی آماده کردند. این نهضت از مسجد آغاز شد و در کوچه و بازار ریشه دواند.
وی اذعان داشت: شیخ سلیم از پیشگامان این مسیر بود که سال‌ها در نجف تحصیل کرده و پس از کسب درجه اجتهاد، به هریس بازگشته بود اما چون اندیشه‌اش فراتر از ظرفیت سنتی آن منطقه بود، به تبریز مهاجرت کرد و به یکی از ستون‌های نهضت بدل شد. مبارزاتش در حوزه عدالت‌طلبی، اخلاق‌مداری و وحدت‌گرایی، او را به چهره‌ای تأثیرگذار در انجمن‌های ایالتی و تحولات سیاسی آن دوران بدل کرد.

سندها، تاریخ را بازگو می‌کنند
فرزانه در مورد کتاب خود تصریح کرد: در کتاب «شیخ سلیم و مشروطه»، برای نخستین بار برخی اسناد منتشرنشده مشروطه، از جمله «نصب‌نامه شیخ سلیم» و دو سند مربوط به وقایع بحرانی دوران مشروطه بازنشر شده‌اند. در اینجا به پیوندهای خانوادگی شیخ سلیم با عبدالامیر شیخ‌الاسلام و ارتباط او با انجمن غیبی و دیگر گروه‌های مشروطه‌خواه اشاره کردم. این اسناد نه تنها جایگاه تاریخی شیخ سلیم را تثبیت می‌کنند، بلکه نگاهی دقیق‌تر به تنش‌های درونی مشروطه‌طلبان و اختلاف‌های فکری آن‌ها نیز فراهم می‌سازند.
وی همچنین از ارتباط شیخ سلیم با چهره‌هایی چون دهخدا و دیگر فعالان مشروطه سخن گفت و افزود: این مرد فقط روی منبر سخن نمی‌گفت بلکه در میدان نیز حضور داشت و برای صلح و اصلاح ساختار سیاسی وقت تلاش می‌کرد.

ادامه مسیر در راه است
محرم فرزانه در پایان از ساخت و رونمایی قریب‌الوقوع تندیس شیخ سلیم در موزه مشروطه به دستور دکتر حمزه‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی خبر داد.
همچنین از سه کتاب دیگر خود که در حوزه مشروطه در دست نگارش دارد، نام برد که عبارت‌اند از «سه سند سیاسی و دینی از مشروطیت»، «میرزا حسین واعظ آرباتانی» و «کامیابی‌ها و ناکامی‌های انقلاب مشروطه»
گفتنی است، این نشست با حضور پژوهشگران، علاقه‌مندان تاریخ مشروطه و جمعی از اهالی فرهنگ روز یکشنبه ۱۲ مرداد ماه در موزه آذربایجان برگزار شد. 
انتهای پیام/