در حقیقت، وضعیت صادراتی خودروهای ما اصلاً جالب نیست؛ طبق آخرین آمار منتشره توسط سازمان توسعه تجارت، به غیر از روسیه، بازارهای عراق، سوریه و آذربایجان به دلایل معلوم و نامعلوم از لیست صادرات خارج شده‌اند.
محصولات تولیدی داخل ایران از نظر کیفیت و فناوری، نه‌‌ تنها توان رقابت با خودروهای روز جهان را ندارند بلکه حتی از بسیاری از خودروهای عرضه‌‌ شده در بازارهای منطقه نیز عقب‌‌تر هستند، به همین دلیل حتی در کشورهایی که از نظر سیاسی به ایران هم نزدیک‌‌اند تمایلی به حضور محصولات خودرویی ایران در بازار کشورشان نداشته و بازارهایشان عمدتاً در اختیار ترکیه، چین و کشورهای شرق آسیاست.
ساختار دولتی و تحریم‌‌های بین‌المللی دو عاملی هستند که طی سال‌های گذشته به عنوان بزرگترین موانع بر سر راه صادرات خودروهای داخلی ایفای نقش کرده‌‌اند اما اگر با نگرش خوش بینانه، مذاکرات ایران و آمریکا را نیز “به نتیجه رسیده” قلمداد کنیم که موجب حذف تحریم‌‌ها علیه ایران شود، بازهم راه زیادی تا رشد صادرات خودرویی در پیش داریم که ناشی از سوءمدیریت‌هاست و اَمان پیشرفت استانهای صنعتی کشور را بُریده است…
کشورهای خریدار خودرو هیچ تمایلی برای خرید نقدی خودرو ندارند
صادرات، یکی از عوامل تاثیرگذار در توسعه صنعت خودروسازی است یعنی در حالی که شرکت‌های خودروساز داخلی ابتدای هر سال از برنامه صادراتی خود رونمایی می‌کنند و تاکیدشان بر این است که ارز مورد نیاز تولید خودرو را از طریق صادرات خودرو تامین خواهند کرد اما مشکلات و معضلات متعدد اجازه نمی‌دهد که شرکت‌های خودروسازی در صادرات به کارنامه موفقی دست پیدا کنند.
اما چه اتفاقی باعث می‌شود که صادرات خودرو،‌ بر اساس پیش بینی‌ها پیش نمی‌رود!؟ کارشناسان حوزه خودرو یکی از موضوعات مهم این قضیه را مُعضلات نقل و انتقال ارز و عدم امکان گشایش اِل.سی می‌دانند؛ تحریم‌های گسترده علیه کشور باعث شده که ایران در تعاملات مالی از طریق شبکه بانکی چالش داشته باشد و نتواند مانند سایر کشورهای تولیدکننده خودرو،‌ به خریداران محصولات خود،‌ خودرو بفروشد و همکاری مشترک تعریف کند.
در چنین شرایط دشوار، تنها راه برای تحقق صادرات خودرو،‌ فروش به صورت نقدی است اما باید پذیرفت که کشورهای خریدار خودرو، هیچ تمایلی برای خرید نقدی خودرو ندارند و ترجیح می‌دهند روش‌های فروش اعتباری باشد که این امر، یک سدّ جدی در برابر صادرات خودروهای داخلی است.
خودروسازان، یکی از چالش‌های صادرات خودرو را سازمان ملی استاندارد می‌دانند و در حالی که در صادرات خودرو باید استاندارد کشور مقصد صادراتی هدف مورد بررسی قرار گیرد، اما گویا سازمان استاندارد،‌ اعتقادی به این امر ندارد و تاکید دارد که استانداردهای اجباری کشور در صادرات خودرو هم باید رعایت شود.
از قرار معلوم، چنین امری دست و پای تولیدکننده خودرو را می بندد و اجازه نمی دهد که صادرات خودرو با قیمت های مناسب اتفاق بیفتد و همچنین با این اجبارها، فرآیند صادرات خودروهای داخلی طولانی می‌شود در حالی که در صادرات خودرو، زمان اهمیت بسزایی دارد.
خودروهای داخلی در مقابل بِرندهای جهانی رقابت پذیری ضعیفی دارند
یک کارشناس حوزه خودرو با اشاره به اینکه کیفیت پایین محصولات، تحریم‌ها، نوسانات نرخ ارز و کمبود قطعات صادرات خودروهای داخلی را با چالش‌های متعددی روبرو کرده است اظهار کرد: نبود زیرساخت‌های مناسب برای صادرات از جمله سیستم های لجستیکی و حمل و نقل نیز باعث شده تا صادرات خودرو با مشکلات زیادی مواجه گردد.
“کامران علیزاده” با اشاره به اینکه با رفع موانع و سرمایه گذاری در بهبود کیفیت و فناوری می توان به افزایش صادرات خودروهای داخلی امیدوار بود به چالش‌های این بخش پرداخت و گفت: خودروهای داخلی در مقایسه با محصولات خارجی، کیفیت پایینی دارند و این مسئله باعث می شود که در بازارهای جهانی رقابت سختی را تجربه کنند و تحریم های بین المللی نیز بر صنعت خودروسازی ایران تأثیر منفی گذاشته و صادرات را با مشکلاتی روبرو کرده است.
وی، نوسانات نرخ ارز را از دیگر مشکلات صنعت خودروسازی برشمرد و افزود: نوسانات نرخ ارز باعث افزایش هزینه های تولید و صادرات شده و رقابت پذیری خودروهای داخلی را کاهش می دهد کمااینکه کمبود و تأخیر در تأمین قطعات، تولید و صادرات خودرو را مختل کرده و باعث شده تا خودروهای داخلی در مقابل بِرندهای جهانی، رقابت پذیری ضعیفی داشته و این مسئله به کاهش صادرات منجر گردد.
علیزاده به راهکارهای منطقی مشکلات فعلی صنعت خودروسازی پرداخت و اضافه کرد: سرمایه‌گذاری در بهبود کیفیت محصولات و فناوری‌های جدید می تواند باعث افزایش رقابت پذیری خودروهای داخلی در بازارهای جهانی شود که البته نباید از برطرف شدن تحریم‌ها و تسهیل تجارت بین المللی نیز غافل شد که می تواند باعث افزایش صادرات خودروهای داخلی شود و البته تثبیت نرخ ارز نیز می تواند باعث کاهش هزینه های تولید و صادرات شده و رقابت پذیری خودروهای ایرانی را افزایش دهد.
ترکیه صنعت خودرو را به یک اکوسیستم پویا و رقابتی تبدیل کرده است
طبق داده‌های اتحادیه صادرکنندگان صنایع خودروسازی اولوداغ، حجم صادرات صنعت تامین به‌ عنوان یکی از محصولات فرعی این صنایع در ماه مِی یک میلیارد و ۴۱۸ میلیون دلار، صادرات خودروی سواری یک میلیارد و ۳۲۳ میلیون دلار، صادرات وسایل نقلیه موتوری برای حمل کالا ۷۴۶ میلیون دلار، صادرات اتوبوس، مینی‌بوس و میدی‌ بوس ۲۷۷ میلیون دلار و صادرات وسایل نقلیه یدک کش نیز ۱۴۸ میلیون دلار ثبت شده است.
ترکیه با یک بینش راهبردی، صنعت خودروی خود را به یک اکوسیستم پویا و رقابتی تبدیل کرده که نه‌‌ تنها نیازهای داخلی را برآورده می‌کند بلکه در بازارهای جهانی نیز حرف اول را می‌‌زند اما ما هنوز در اندرخم کیفیت خودروهایی که از آنها به عنوان ارابه‌های مرگ یاد می‌شود مانده‌ایم!
رمز موفقیت ترکیه در یکپارچگی هوشمندانه بین بازار، سیاست و فناوری نهفته است زیرا این کشور با گشودن درهای خود به روی سرمایه‌گذاری خارجی به‌‌ ویژه از اروپا و ژاپن، توانسته شبکه‌‌ای از شراکت‌‌های استراتژیک ایجاد کند که فراتر از مونتاژ، به انتقال دانش و نوآوری منجر شده است.
این شراکت‌‌ها، ترکیه را به حلقه‌‌ای کلیدی در زنجیره تامین جهانی خودرو تبدیل کرده‌‌اند، جایی که تولید قطعات باکیفیت و استانداردهای جهانی، رقابت‌‌پذیری آن را تضمین می‌کند اما در مقابل، ما در ایران با ناکارآمدی ساختاری و انزوای جهانی مواجه‌ایم و خودروسازان دُردانه ایران، تحت سلطه دولتی‌ها از پویایی و نوآوری دور مانده، رقابت داخلی را تضعیف کرده و انگیزه‌‌ای برای بهبود کیفیت یا پاسخگویی به نیازهای بازار جهانی باقی نگذاشته است.
بدین ترتیب باید گفت زمانی که سرمایه‌گذاری خارجی موثر وارد صنعت خودروسازی نشده و به کار گرفته نگردد، ساختار انحصاری و مُتعفن بازار خودرو همچنان پابرجا خواهد بود و نمی‌توان انتظار رشد قابل‌‌توجهی در صادرات خودروهای داخلی داشت.

شهرام صادق زاده
انتهای پیام/