رشد روانی سالم دختران ایرانی نیازمند توجه همه‌جانبه به چالش‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و فردی آن‌ها است. همزمانی روز دختر و روز روانشناس، فرصتی است تا بار دیگر بر اهمیت سلامت روان این قشر مهم از جامعه تأکید کرده و نقش بی‌بدیل روانشناسان و متخصصان سلامت روان را در این راستا یادآور شویم. 

چالش‌های چندوجهی رشد روانی دختران ایرانی:
رشد روانی دختران در ایران، تحت تأثیر عوامل پیچیده و چندگانه‌ای قرار دارد که از تعامل سنت و مدرنیته، ساختارهای فرهنگی و اجتماعی، شرایط اقتصادی و سیاسی نشأت می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین این چالش‌ها عبارتند از:

۱-فشارهای فرهنگی و اجتماعی:
نقش‌های جنسیتی سنتی: هنوز در بسیاری از جوامع ایرانی، انتظارات و نقش‌های جنسیتی سنتی بر دختران تحمیل می‌شود. محدودیت در انتخاب رشته تحصیلی، شغل، فعالیت‌های اجتماعی و حتی نوع پوشش، می‌تواند احساس ناتوانی، سرخوردگی و کاهش اعتماد به نفس را در آن‌ها ایجاد کند.
اولویت دادن به پسران: متأسفانه در برخی خانواده‌ها و نگرش‌های اجتماعی، اولویت و ارزش بیشتری برای پسران قائل می‌شوند. این تبعیض جنسیتی می‌تواند منجر به احساس بی‌ارزشی، حسادت و کاهش عزت نفس در دختران شود.
نگرش‌های منفی نسبت به زنان موفق: گاهی اوقات، زنان موفق و مستقل با قضاوت‌ها و نگرش‌های منفی روبرو می‌شوند که این امر می‌تواند انگیزه پیشرفت و استقلال را در دختران کمرنگ کند.
فشار برای ازدواج زودهنگام: در برخی مناطق، هنوز فشار برای ازدواج در سنین پایین بر دختران وجود دارد که می‌تواند فرصت‌های تحصیل، رشد فردی و استقلال را از آن‌ها سلب کند و زمینه‌ساز مشکلات روانی شود.
خشونت خانگی و تبعیض: متأسفانه، خشونت خانگی و اشکال مختلف تبعیض جنسیتی همچنان به عنوان یک چالش جدی برای سلامت روان دختران و زنان در ایران مطرح است. تجربه خشونت می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی، اختلالات پس از سانحه و مشکلات رفتاری شود.

۲-چالش‌های تحصیلی و شغلی:
محدودیت‌های انتخاب رشته: در برخی موارد، دختران با محدودیت‌هایی در انتخاب رشته‌های تحصیلی خاص روبرو می‌شوند که این امر می‌تواند منجر به عدم رضایت از تحصیل و آینده شغلی شود.
مشکلات ورود به بازار کار: با وجود تحصیلات عالی، دختران و زنان در ایران با چالش‌های بیشتری در ورود به بازار کار و کسب فرصت‌های شغلی برابر نسبت به مردان مواجه هستند. این موضوع می‌تواند احساس ناامیدی و بی‌انگیزگی را در آن‌ها افزایش دهد.
ناامنی شغلی و تبعیض در محیط کار: حتی پس از ورود به بازار کار، زنان ممکن است با ناامنی شغلی، تبعیض در پرداخت حقوق و فرصت‌های ارتقاء روبرو شوند که این مسائل بر سلامت روان آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.

۳-چالش‌های مربوط به تصویر بدنی و رسانه‌ها:
استانداردهای غیرواقعی زیبایی: رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی اغلب استانداردهای غیرواقعی و دست‌نیافتنی از زیبایی را ترویج می‌کنند که می‌تواند منجر به نارضایتی از تصویر بدنی، کاهش عزت نفس و حتی اختلالات خوردن در دختران شود.
مقایسه اجتماعی: قرار گرفتن مداوم در معرض تصاویر ایده‌آل و زندگی به ظاهر بی‌نقص دیگران در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به مقایسه اجتماعی منفی، احساس حسادت و نارضایتی از زندگی شود.
آزار آنلاین: دختران در فضای مجازی نیز در معرض خطر قلدری سایبری و آزار آنلاین قرار دارند که می‌تواند آسیب‌های روانی جدی به آن‌ها وارد کند.

۴-چالش‌های مربوط به سلامت جسمی و جنسی:
عدم آگاهی کافی در مورد سلامت جنسی: کمبود آموزش‌های جامع در زمینه سلامت جنسی می‌تواند دختران را در معرض آسیب‌های مختلف قرار دهد و منجر به اضطراب و نگرانی در مورد مسائل مربوط به بلوغ و باروری شود.
فشار برای حفظ بکارت قبل از ازدواج: فشارهای اجتماعی و فرهنگی برای حفظ بکارت قبل از ازدواج می‌تواند منجر به اضطراب، ترس و احساس گناه در دختران شود.
دسترسی محدود به خدمات بهداشتی و درمانی مناسب: در برخی مناطق، دسترسی دختران به خدمات بهداشتی و درمانی مناسب، به ویژه در زمینه سلامت جنسی و باروری، محدود است.
نقش حیاتی روانشناسان و متخصصان سلامت روان: در مواجهه با این چالش‌های پیچیده، نقش روانشناسان و متخصصان سلامت روان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
از این روانشناسان می‌توانند از طریق ارائه خدمات مشاوره‌ای و روان‌درمانی به دختران برای مقابله با استرس، اضطراب، افسردگی، مشکلات مربوط به تصویر بدنی، روابط بین فردی و سایر مشکلات روانی کمک کنند.
روانشناسان می توانند با توانمندسازی دختران، آموزش مهارت‌های زندگی، افزایش اعتماد به نفس، تقویت عزت نفس و ارتقاء تاب‌آوری در برابر فشارهای اجتماعی و فرهنگی را افزایش دهند.
همچنین آموزش والدین و اعضای جامعه در مورد نیازهای روانی دختران، اهمیت برابری جنسیتی و تأثیرات منفی تبعیض و خشونت.
با ایجاد فضایی امن، حمایتی و توانمندساز، می‌توانیم زمینه‌های شکوفایی استعدادها و تحقق پتانسیل کامل دختران ایران را فراهم آوریم و آینده‌ای روشن‌تر برای جامعه رقم بزنیم. امید است با تلاش‌های مستمر و همدلانه، شاهد ارتقاء روزافزون سلامت روان دختران و زنان سرزمینمان باشیم.

سحر مغفرت- دکتری روانشناسی
انتهای پیام/