وقتی ایلخانیان که  ۱۰۲ سال از ۶۵۴ _۷۵۶ هجری قمری مراغه، تبریز و سلطانیه را پایتخت خود کردند حوزه امپراطوری ایلخانیان به نام ایران به زبانها افتاد و سعت این امپراطوری به بخش بزرگی از جهان کشیده شد و نام رسمی دولت ایلخانی《ایران زمین》یا بصورت ساده تر《ایران》شناخته و سندیت عام یافت.
خواجه رشیدالدین فضل‌الله در تبریز در کتاب مهم جامع التواریخ بارها ایران را مکتوب کرد و سندیت داد و عطامک جوینی که پس از شکست عباسیان از ایلخانیان از خراسان به تبریز آمد و اقامت گزید و مقرب و کاتب اتفاقات امپراطوری ایلخانیان شد اولین بار در تبریز و در کتاب جهانگشای جوینی  نام ایران را آورد.
مقبره عطامک جوینی در قبرستان تاریخی چرنداب که امروز در آن مدارس زیادی در خیابان طالقانی تبریز احداث شده است. قرار دارد.
 

بدین ترتیب در تبریز نام《 ایران》 سندیت یافت و نام هاي مختلف و محلی که کشور ما را می شناساند منسوخ شد.
بخشی از استنادات مستند امرداد که در باره تمدن ایران باستان و فرهنگ و تاریخ ایران منتشر می شود با هم میخوانیم تا با تکیه بر استنادات تاریخی  آشکار شود که تبریز در سندیت دادن نام بزرگ و محبوب ایران و حفظ تمامیت ارضی آن در نزدیک به ۱۰۰۰ هزار سال مرکزیت ملی و محلی درشکوه و عظمت این سرزمین نقش اول را ایفا کرده است و تبریز و آذربابجان بدون ایران و ایران بدون تبریز و آذربایجان معنی و مفهومی نخواهد داشت .مستند امرداد را با هم بخوانیم.
《 با قاطعیت می‌توان گفت سرزمین ایران در طول تاریخ پس از اسلام در ذهن و زبان مردم همواره یک نام و یک حدود جغرافیایی مشخص داشت که بخش عمده این انگاره‌ی هویت‌ساز تاثیر گرفته از شاهنامه بود. اما نام ایران از دوره مغول به رغم ضربات سهمگینی که از این طایفه خونخوار مهاجم خورده بود یک‌باره جانی دوباره گرفت و سرنوشتی تازه یافت. به نحوی که با مطالعه‌ی چندباره‌ی سرگذشت ایران این گمان در ذهن پدید می‌آید که گویا به واقع حکمتی ازلی و ابدی پشت نام ایران و هویت تاریخی آن نهفته است.
با فرارسیدن دوران ایلخانان مغول نام ایران یک بار دیگر کارکرد سیاسی خود را بازمی‌یابد . نخستین‌بار عطا ملک جوینی در کتاب تاریخ جهانگشای جوینی سربازان خوارزمشاهی را در برابر مغولان، سپاه ایران می‌نامد.
پس از آن در دوران اصلاحات غازان خان در تبریز نام ایران در مکاتبات اداری رواج می‌یابد که نمونه بارز آن کتاب مکاتبات خواجه رشیدالدین همدانی است.
نام ایران در کتب تاریخ عصر مغول همچون جامع‌التواریخ خواجه رشید و نظام‌التواریخ قاضی بیضاوی (مدفون در قبرستان چرنداب تبریز) و تاریخ وصاف تکرار شده و حدود ثغور جفرافیایی آن منطبق با قلمرو حکومت ساسانیان یعنی از جیحون تا فرات و خلیج فارس تا دامنه‌های رشته‌کوه قفقاز توصیف می‌شود.
(جایگاه رشیدالدین فضل‌الله در کارآمدی اندیشه‌های ایران شهری، محمد عارف‌نیا، سید ابوالفضل رضوی، ناصر جدید)
از این زمان به بعد، تا پایان دوره قاجاریه نام ایران به بخشی لاینفک از اسناد و مدارک حکومتی و هویتی انکارناپذیر در کتب تاریخی ایران مبدل شد تا حدی که سران دول همسایه و ممالک همسایه نیز این نام را کاملا به رسمیت شناختند و در اسناد و مدارک و مکاتبات این نامه استفاده کرده اند.》

به قلم محمد فرج پور باسمنجی
انتهای پیام/