به گزارش نصر، زنان تقریباً نیمی از جمعیت شهرها را تشکیل می‌دهند و نقش مؤثری در رونق فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی شهری دارند. با این حال، حضور آنان در فضاهای عمومی شهری همچنان با چالش‌هایی مواجه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها احساس ناامنی در این فضاها است. پارک‌های شهری به‌عنوان مکان‌هایی برای تفریح، ورزش و گذران اوقات فراغت، باید محیطی امن و آرامش‌بخش برای همه اقشار جامعه باشند. با این وجود، برخی ویژگی‌های فیزیکی و اجتماعی این فضاها، به‌ویژه برای زنان، می‌تواند باعث کاهش احساس امنیت شود و مانع از بهره‌مندی کامل آنان از این فضاها گردد.
اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم تأمین امنیت زنان در پارک‌های شهری علاوه بر بهبود تجربه فردی آنان، می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی شهری و پویایی اجتماعی نیز منجر شود.
با توجه به اینکه حس ناامنی می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت روانی زنان بگذارد و حتی آنان را از حضور در فضاهای عمومی محروم کند، بررسی دقیق این مسئله و شناسایی عوامل مؤثر بر آن ضروری به نظر می‌رسد. این مسئله نه تنها برای برنامه‌ریزان شهری، بلکه برای کل جامعه اهمیت دارد؛ زیرا هرگونه محدودیت در دسترسی به فضاهای عمومی می‌تواند اثرات اجتماعی گسترده‌ای داشته باشد.
علی‌اکبر حیدری، استادیار گروه معماری دانشگاه یاسوج، تحقیقی در این زمینه انجام داده است. او با انتخاب پارک آزادی شیراز به‌عنوان نمونه‌ای از پارک‌های شهری، تلاش کرده تا عوامل مؤثر بر احساس امنیت زنان را شناسایی و تحلیل کند.
در این پژوهش، محققان با استفاده از روشی ترکیبی شامل پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده و تحلیل ذهنی به جمع‌آوری اطلاعات پرداختند. نمونه‌ای متشکل از ۱۸۶ زن در گروه سنی ۱۸ تا ۵۰ سال برای این تحقیق انتخاب شدند و نظرات آن‌ها درباره عوامل مختلفی مانند طراحی فضا، روشنایی، پوشش گیاهی و توزیع کاربری‌ها مورد بررسی قرار گرفت. این روش به محققان کمک کرد تا از دیدگاه‌های زنان استفاده‌کننده از پارک، تصویری جامع و واقع‌گرایانه از مسئله امنیت به دست آورند.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهند که عوامل مختلفی می‌توانند بر احساس امنیت یا ناامنی زنان در پارک‌های شهری تأثیر بگذارند. یکی از مهم‌ترین عوامل، وجود مراقبت مصنوعی در محیط پارک است. به عبارت دیگر، حضور نیروهای نظارتی یا وجود کاربری‌هایی مانند فروشگاه‌ها و کافه‌ها که باعث افزایش تردد افراد می‌شود، می‌تواند احساس امنیت را افزایش دهد. همچنین، عواملی مانند روشنایی مناسب در شب، ارتباط بصری با نقاط مختلف پارک، کاهش تراکم پوشش گیاهی و جلوگیری از ایجاد فضاهای پرت و متروکه از جمله موارد دیگری هستند که نقش کلیدی در بهبود امنیت دارند.
این تحقیق همچنین نشان داد که طراحی مناسب ورودی و خروجی‌ها، امکان مسیریابی آسان و ایجاد تنوع فضایی در بخش‌های مختلف پارک می‌تواند به احساس امنیت کاربران کمک کند. به‌ویژه زنان، مکان‌هایی را ترجیح می‌دهند که در نزدیکی مسیرهای پررفت‌وآمد باشند و بتوانند به‌راحتی از آن‌ها استفاده کنند.
یافته‌های این پژوهش حاکی از آن هستند که طراحی صحیح فضاهای عمومی، مانند پارک‌ها، نه تنها می‌تواند امنیت فیزیکی افراد را تضمین کند، بلکه بر ذهنیت آن‌ها نسبت به این فضاها نیز تأثیرگذار است. این مسئله به‌ویژه برای زنانی که با کودکانشان به پارک می‌آیند، اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که علاوه بر امنیت خود، باید امنیت کودکانشان را نیز مدنظر داشته باشند.
امنیت زنان در پارک‌های شهری تنها مسئله‌ای فردی نیست، بلکه معیاری از کیفیت و پویایی زندگی شهری به شمار می‌رود. توجه به عواملی که در این پژوهش شناسایی شده‌اند، می‌تواند تأثیر بسزایی بر بهبود کیفیت فضاهای شهری و مشارکت بیشتر زنان در زندگی اجتماعی داشته باشد.
این پژوهش در نشریه علمی «فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری»، وابسته به دانشگاه پیام نور منتشر شده است. یافته‌های این مطالعه می‌توانند راهنمایی برای برنامه‌ریزان و معماران شهری باشند تا با طراحی بهتر فضاهای عمومی، حضور زنان در این مکان‌ها را تسهیل و احساس امنیت آن‌ها را افزایش دهند.
انتهای پیام/