به گزارش نصر، خیابان‌های تبریز در طول روز مملو از صدای بوق خودروهاست؛ گویی بوق زدن به زبانی مشترک میان رانندگان و عابران تبدیل شده است. این رفتار آن‌قدر عادی به نظر می‌رسد که شاید کمتر کسی به تأثیرات آن فکر کند. در این شهر، رانندگان تاکسی و خودروهای شخصی برای سوار کردن مسافران، به بوق متوسل می‌شوند.
صدای بوق به معنای «مسیر شما کجاست؟» یا «می‌خواهی سوار شوی؟» است. اگر مسافر تأیید کند، باز بوق دیگری زده می‌شود که این‌بار به معنای هماهنگی است. عجیب‌تر اینکه رانندگان حتی برای سلام دادن به عابران پیاده هم از بوق استفاده می‌کنند؛ گویی بوق جایگزین دست تکان دادن یا لبخند شده است. این حجم استفاده از بوق گاهی دلایل روشنی ندارد. برخی از رانندگان از بوق برای اعلام حضور یا حتی بدون دلیل خاصی استفاده می‌کنند.
این عادت که شاید در نگاه اول بی‌ضرر به نظر برسد، تأثیرات منفی زیادی بر روان شهروندان، محیط شهری و حتی ارتباطات اجتماعی دارد. هر چند بوق زدن عادت این روزهای خودروها بخصوص شهرهای شلوغ و پرتردد شده اما خالی از لطف نیست به علل و شکل‌گیری این پدیده نگاهی بیندازیم.

عوامل شکل‌گیری فرهنگ بوق‌زنی در تبریز
یکی از دلایل این رفتار، نبود جایگزین‌های مناسب برای تعاملات ساده در رانندگی است. دیگری، کمبود سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی مناسب، بعدی هم ترافیک و نبود فرهنگ رانندگی استاندارد است که به این مسئله دامن می‌زند. این رفتار تأثیراتی فراتر از آزار صوتی دارد، بوق‌های مکرر باعث افزایش استرس، کاهش تمرکز و حتی تحریک خشم در شهروندان می‌شود. این موضوع نیازمند مداخله جدی مسئولان شهری و آموزش فرهنگ رانندگی است.

بوق‌هایی که سکوت شهر را می‌شکنند
کافی است وقتی سوار تاکسی یا بی. آر. تی می‌شوی سر صحبت با کنار دستی را باز کنی و گله کنی "وای آخه برای چی اینقدر بوق میزنی، ایناست که همه برای اظهارنظر آماده می ‌شوند و هر یک نظری می‌دهند.
در گفت‌وگو با شهروندان داخل اتوبوس تا مقصدم، بسیاری از آن‌ها از این مسئله گلایه دارند. خانمی که در مرکز شهر زندگی می‌کند، می‌گوید: «روز و شب برایمان فرقی نمی‌کند. صدای بوق همیشه هست. حتی گاهی رانندگان برای احوال‌پرسی هم بوق می‌زنند. واقعاً نمی‌شود کمی آرام‌تر رانندگی کرد؟»
آقایی که نزدیک ما کنار میله جداکننده قسمت زنانه و مردانه ایستاده در حالی که مشغول صحبت با دوستانش است، اضافه می‌کند: «بعضی‌ها انگار فقط برای سرگرمی بوق می‌زنند. هیچ منطقی پشت این کار نیست.»
خانم دیگری که کنار ما ایستاده و در طول روز معمولاً با اتوبوس جابه‌جا می‌شود، از صدای مداوم بوق خودروها در خیابان‌های تبریز به شدت گلایه دارد و می‌گوید: "صدای بوق‌ها حتی باعث می‌شود که نتوانم تمرکز کنم یا حتی به راحتی با دیگران صحبت کنم. روز و شب هیچ فرقی ندارد، همیشه این صداها در گوشم است.
" آقای دیگری که نزدیک به ما ایستاده و برای رفتن به محل کار از بی‌آرتی استفاده می‌کند، می‌گوید: "بعضی از رانندگان بی‌دلیل بوق می‌زنند. حتی وقتی مسافر نمی‌خواهند سوار کنند یا در حال حرکت هستند، بوق می‌زنند. این رفتار نه تنها آزاردهنده است بلکه باعث می‌شود که استرس بیشتری بگیرم. "
دختر جوانی که دانشجوست و پشت سر ما روی صندلی نشسته هم از مشکلات ناشی از آلودگی صوتی می‌گوید: "من روزانه مجبورم از اتوبوس استفاده کنم و هر روز مجبورم تحمل کنم صدای بوق‌هایی که بی‌دلیل به گوشم می‌رسد. این آلودگی صوتی باعث می‌شود که در طول روز احساس خستگی و عصبانیت کنم.
" خانم کنارش که کارمند است و روزانه با اتوبوس از خانه به محل کار می‌رود، اظهار می‌کند: "بیشتر وقت‌ها صدای بوق باعث می‌شود که نتوانم آرامش پیدا کنم. بسیاری از رانندگان برای مسافرگیری یا حتی احوال‌پرسی از بوق استفاده می‌کنند. انگار بوق زدن تبدیل به بخشی از فرهنگ رانندگی شده است.
" خانم جوان دیگری که خانه‌دار است و اغلب با اتوبوس سفر می‌کند، می‌گوید: "گاهی حتی احساس می‌کنم که رانندگان با بوق زدن فقط می‌خواهند خودشان را نشان دهند. این حجم از بوق زدن نه تنها آزاردهنده است بلکه در بسیاری از مواقع بدون دلیل خاصی انجام می‌شود.
" اکرم پوربخت، عضو هیأت علمی دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران چندی پیش در گفتگویی، آلودگی ناشی از صدای بوق را یکی از انواع آلودگی‌هایی می‌داند که تأثیر مخرب و بسزایی در حس شنوایی افراد دارد و می‌گوید که در ترافیک‌های شهری زمانی که شدت صدا از ۱۰۰ دسی بل بالاتر باشد و با آلاینده‌های شیمیایی هوا همراه شود اثر مخربی بر سیستم شنوایی افراد می‌گذارد. این حجم از صوت به تنهایی باعث آسیب بر سیستم شنوایی می‌شود ولی اگر این آلودگی صوتی در کنار آلودگی هوا قرار گیرد اثر تقویت کننده‌ای روی هم می‌گذارند که شدت مخرب بودنش بر سیستم شنوایی بیشتر خواهد بود و این تحقیق در دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام و ثابت شده است.
حسین روزبهانی روانشناس هم در این باره معتقد است که طبق تحقیقات به عمل آمده افرادی که در معرض آلودگی‌های صوتی زیادی قرار دارند با مشکلاتی مانند اضطراب، اختلال در تمرکز، اختلال در خواب، ضعف در تعامل و گفت‌وگو و... دست و پنجه نرم می‌کنند. حتی ثابت شده آلودگی صوتی با احساس افسردگی هم ارتباط مستقیمی دارد. همچنین این نوع آلودگی باعث سردرد، سرگیجه، فرسودگی و خستگی هم می‌شود.

آیا قوانین بازدارنده‌ای در این رابطه وجود دارد؟
بر اساس قوانین راهنمایی و رانندگی، استفاده از بوق تنها در شرایط ضروری و برای هشدار مجاز است. طبق ماده ۱۸۰ آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، بوق زدن غیرضروری و مداوم تخلف محسوب می‌شود و رانندگان می‌توانند جریمه شوند. اما به نظر می‌رسد اجرای این قانون در تبریز چندان جدی گرفته نشده است. ایجاد آلودگی صوتی توسط خودروها در قانون راهنمایی و رانندگی تخلف است و رقمی بین ۶۰ هزار تا یک میلیون تومان جریمه برای آن در نظر گرفته شده است. با افزایش جرائم رانندگی از ۲۳ تیرماه امسال هر راننده‌ای که مرتکب تخلفات رانندگی شود با نرخ‌های جدید جریمه می‌شود. بر اساس جدول جدید جرائم راهنمایی و رانندگی، برای بوق زدن نامتعارف مبلغ یک میلیون تومان جریمه در نظر گرفته شده است.
با وجود اینکه قانون راهنمایی و رانندگی به وضوح استفاده از بوق را تنها در موارد ضروری مجاز می‌داند، در عمل این قانون در بسیاری از شهرها، از جمله تبریز، به طور کامل اجرا نمی‌شود. این موضوع باعث شده که صدای بوق به یک بخش روزمره از زندگی شهری تبدیل شود و مردم به آن عادت کنند.
در انتها باید اذعان کرد که متاسفانه در این شرایط، نه تنها قوانین رعایت نمی‌شود، بلکه فرهنگ استفاده از بوق در میان رانندگان به حدی گسترش یافته که به جای ارتباطات ساده، به نوعی از تعاملات اجتماعی تبدیل شده است. برای حل این معضل، نیاز به آگاهی‌بخشی بیشتر در خصوص قوانین رانندگی و تشویق رانندگان به استفاده از روش‌های جایگزین برای برقراری ارتباط وجود دارد. علاوه بر اینها، با اقداماتی مانند اعمال قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای استفاده از بوق نامتعارف باید راهی برای حل معضل یافت همچنین مسئولان شهری باید در جهت بهبود شرایط حمل‌ونقل عمومی و کاهش ترافیک گام بردارند تا از شدت این مشکل کاسته شود و کلانشهرها از جمله تبریز به محیطی آرام‌تر و متناسب با استانداردهای جهانی تبدیل شود.
انتهای پیام/